LEVIATHAN

ΛΕΒΙΑΘΑΝ 

Σκηνοθεσία: Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ
Σενάριο: Όλεγκ Νέγκιν, Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ
Παίζουν: Αλεξέι Σερεμπριάκοφ, Ελένα Λιαντόβα, Βλαντιμίρ Βντοριτσένκοφ, Ρόμαν Μαντιάνοφ, Αλεξέι Ρόζιν, Σεργκέι Ποκχοντάεφ
Διάρκεια: 141′

Ένα τέρας, αποκρουστικό, τρομακτικό, πελώριο, θανατηφόρο: αυτό ήταν ο κατά Ιώβ Λεβιάθαν, όπως το διδάσκει και η Αγία Γραφή. Έχουμε, επομένως, να κάνουμε με μια βιβλική ιστορία, στα χέρια του σπουδαίου Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ; Και ναι… και όχι! Βλέπετε, η θρησκεία είναι βαθύτατα και προφανέστατα παρούσα σε κάθε πόνημα του Ρώσου δημιουργού, από τα πρώτα του βήματα με την «Επιστροφή» ακόμα!

Τα πρώτα πλάνα του φιλμ δείχνουν ένα εντυπωσιακό παραθαλάσσιο τοπίο, όπου η ομορφιά του υγρού στοιχείου και των παφλαζόντων κυμάτων, καθώς χτυπούν τα ακίνητα και αφημένα στον καιρό βράχια, συνδυάζεται με αντιαισθητικά και απωθητικά υπολείμματα ζωής παραδίπλα. Είναι κουφάρια, μικρά (από τσακισμένες βάρκες) και πολύ μεγαλύτερα (από θαλάσσια πλάσματα), όπως τα ξέβρασε στη γη η οργή του νερού και του χρόνου. Παρότι άψυχο, το απομεινάρι μιας γιγαντιαίας φάλαινας δεν θα εξαφανιστεί ποτέ κατά πώς φαίνεται, θα μείνει να καταδυναστεύει τον τόπο.

Έτσι συμβαίνει και με τον Λεβιάθαν, που μας παρουσιάζεται εδώ. Είναι ένα πτώμα, μάλιστα απείρως πιο δύσοσμο από τα σκέτα οστά του προαναφερθέντος κήτους, και δεν απομακρύνεται. Την παρουσία του θα την αντιληφθούμε κάποια λεπτά μετά την εισαγωγή των ανθρώπων στην ιστορία μας. Αρκεί μια «βόλτα» σε δικαστήριο για να μπούμε στο κλίμα: με ταχύτητα βιαστικού σπίκερ ποδοσφαιρικού αγώνα, που έχει αγχωθεί να προλάβει να κάνει την τελική αποτίμηση όσων μόλις είδε για να μην αργήσει στο βραδινό τραπέζι, μια κυρία ευτελίζει ευθύς εξαρχής την ετυμηγορία για τον ήρωά μας: στο πυρ το εξώτερον!

Πνίγοντας τον πόνο και τη στενοχώρια του στο ποτό, εκείνος θα συνεχίσει με το νου του να πολεμά ένα ολόκληρο σύστημα. Σαν μοντέρνος Δον Κιχώτης θα ξιφομαχήσει με τους ανεμόμυλους, με προδιαγεγραμμένο το φινάλε. Προδιαγεγραμμένο; Μάλλον όχι, εντέλει, αφού όσα θα ακολουθήσουν είναι πολύ τραγικότερα όσων μπορούσαμε να υποψιαστούμε ως συνέπειες του αλόγιστου θάρρους του. Η ταινία διαθέτει ένα σενάριο που επιφυλάσσει αρκετές εκπλήξεις: η απόγνωση δεν θα έρθει παρά μόνο ως επιστέγασμα άλλων διόλου ευκαταφρόνητων παθημάτων. Θα υπάρξει εκβιασμός (με λογική οφθαλμό αντί οφθαλμού), βία, αλλά και προδοσία. Από παντού, από κάθε πρόσωπο που τριγυρίζει τον μικρό Κόλια (δανειζόμαστε τον τίτλο από το φιλμ του Γιαν Ζβέρακ για να εστιάσουμε στο πόσος φαντάζει ο πρωταγωνιστής τούτου του δράματος έναντι του περιβάλλοντός του)…

Πού θα καταλήξει αυτός ο Γολγοθάς; Πού θα ανέβει με τον Σταυρό επ’ ώμου; Όταν ξαναδούμε στις έσχατες εικόνες του αριστουργήματος του Ζβιαγκίντσεφ την οργή της φύσης να ξεσπά στα ίδια ταλαίπωρα βράχια, που δεν δύνανται να αντιδράσουν, όμως αντέχουν να μην ξεριζωθούν, θα έχουμε κατανοήσει τη θέση ενός ατόμου που του γκρεμίζουν όλο του το είναι, του ξεθεμελιώνουν το σπίτι για να λατρέψουν επί τόπου… τον θεό στον οποίο πιστεύουν.

Τον ίδιο θεό, όπου βολικά καταφεύγουν και οι αδίστακτοι νεοπρούχοντες, αυτοί που έχουν ως εικόνισμα πίσω τους και έναν άλλο θεό, τον υπέρτατο πολιτειακό άρχοντα. Τώρα τον κρεμάμενο στους τοίχους των γραφείων τον λένε Βλαδίμηρο Πούτιν, παλιότερα ήταν στο ίδιο μέρος ο Γκορμπατσόφ, ο Μπρέζνιεφ, ο Χρουστσόφ… Σήμερα αυτών τα πρόσωπα πυροβολούνται χωρίς ενδοιασμούς (εκπληκτικής σύλληψης σκηνή), μια που τάχα μου εκφράζουν ένα πεθαμένο καθεστώς, μια παλιά αντίληψη εξουσίας. «Ας αφήσουμε την ιστορία να κρίνει τους τελευταίους» ακούγεται, αν και ο Γέλτσιν ήδη έχει περάσει στο σύμπαν των ανεκδότων!

Το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα και πικρά από τον μέγα Ζβιαγκίντσεφ. Οι κανόνες, οι νόμοι, οι θεσμοί ισχύουν για όλους; Ε, να μην υπερβάλλουμε κιόλας! Αρκεί να μη θίγουν τους έχοντες και κατέχοντες. Τους -Θεός φυλάξοι!- ηγέτες της εποχής. Η διαφθορά στη μοντέρνα Ρωσία, η διάβρωση έχει τρυπήσει κάθε στεγανό. Τίποτα (κακό) δεν έχει αλλάξει! Και, αν ορισμένοι κρύβεστε πίσω από το δάχτυλό σας, ώρα να πάψετε να το πράττετε! Γιατί στη θέση της Ρωσίας μπαίνουν (με ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν κάθε κράτος) και η Ελλάδα και η Ιταλία και η Γαλλία και η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Η.Π.Α. και…

Αξιολόγηση: *****

Δημοσθένης Ξιφιλίνος



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1960, όπου τέλειωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε χημεία στον Καναδά, στο Μόντρεαλ (Quebec), στο Μόνκτον (New Brunswick) και στην Ορλεάνη (Γαλλία). Το 1989 σπούδασε φωτογραφία στην ΑΚΤΟ, στην Αθήνα. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής, με το Δημήτρη Τσατσούλη (φωτογραφίας, λογοτεχνίας και θεάτρου), στο Ελληνοαμερικάνικο Κολλέγιο. Το 2009 τέλειωσε το Master in Arts, από το Middlesex University, με θέμα της διατριβής του, «Ο μύθος, μια αφηγηματική διακειμενικότητα». Το 1989 άρχισε να αρθρογραφεί και το 1990 ξεκίνησε να γράφει κριτικές κινηματογράφου. Το 1992 έγινε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, της οποίας έχει διατελέσει Πρόεδρος, και της FIPRESCI. Το 1994 έγινε μέλος του «Μικρό» (Σωματείο για την ταινία μικρού μήκους), στο οποίο ήταν Πρόεδρος για δύο θητείες. Το 2000 ξεκίνησε να διδάσκει σε σεμινάρια κινηματογράφου στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΤΕΚΤ), στο «Μικρό», στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στο Μικρό Πολυτεχνείο, στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, στο δικό του χώρο και σε συνεργασία με τη filmfabrik Productions, στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάσκει κινηματογράφο μέχρι σήμερα στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι Fabula, το οποίο διευθύνει. Συμμετείχε στο στρογγυλό τραπέζι της FIPRESCI, στην Κωνσταντινούπολη και στη Φιλιππούπολη με θέμα τον βαλκανικό κινηματογράφο. Συμμετείχε σε κριτικές επιτροπές στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και σε Φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Εργαστηρίου Almakalma, το οποία ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο (Performance). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Εξόρμηση, στην οποία ήταν υπεύθυνος του πολιτιστικού τμήματος, στην Αθηναϊκή, στη Νίκη, στο Μανδραγόρα, στην Ουτοπία, στη Σύγχρονη Εκπαίδευση, στον κατάλογο του Φεστιβάλ της Λάρισας, στη Γραφή, στο Κ.ΛΠ., στο Ριζοσπάστη και στο Αλμανάκ της ΠΕΚΚ. Ίδρυσε το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», στο οποίο ήταν διευθυντής σύνταξης, το 1992, το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», στο οποίο ήταν διευθυντής, το 2000. Επιμελήθηκε και συνπαρουσίασε, μαζί με τον Κώστα Σταματόπουλο, την εκπομπή «Cineπλάνο», στο 902TV, από το 2008 έως το 2009. Ήταν υπεύθυνος για τους διαδικτυακούς τόπους www.cinemainfo.gr και www.theaterinfo.gr. Ίδρυσε και διεύθυνε το greeceactuality.wordpress.com. και τώρα διευθύνει και αρθρογραφεί στα www.filmandtheater.gr και www.thessalonikinfo.gr. Έχει μεταφράσει το βιβλίο του Jean Mitry, «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», έχει γράψει τα βιβλία «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, το 2006, «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών (σειρά νεανική Βιβλιοθήκη) και «Κώστας Φέρρης», εκδ. της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Έχει οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, όπως το Αφιέρωμα στον Παλαιστινιακό Κινηματογράφο, το 2002, την Εβδομάδα Κλασικού Ιαπωνικού Κινηματογράφου και την Εβδομάδα Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το 2002, ως μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Πανοράματος Νέων Δημιουργών, στο Ε.Κ.Θ., στη Θεσσαλονίκη, και ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris, η οποία δραστηριοποιείται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Διευθύνει το Αφηγηματικό Εργαστήριο Fabula, που ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο. Έχει σκηνοθετήσει τρείς ταινίες μικρού μήκους, οι δύο πτυχιακές για το Master στο πανεπιστήμιο Middlesex, και την ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας». ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Μέσα από τις βιτρίνες», 8΄, 2009, σκηνοθεσία «Nafasz», 7΄, 2009, σκηνοθεσία «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας», 50΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Στιγμή απολιθωμένη», 31΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Η τελευταία λατέρνα», 6΄, 2010, σεναριακή επιμέλεια «Το κλειδί της επιστροφής», 13΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Το συρματόπλεγμα», 19΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Στο Τσινάρι», 7΄, 2017, σκηνοθεσία «Sotos, ζωγράφος αει…πράγμων», 2020, 97΄, σκηνοθεσία-φωτογραφία ΒΙΒΛΙΑ «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», του Jean Mitry, μετάφραση, εκδ. Entracte και Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2001 «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών, Αθήνα, 2004 «Κώστας Φέρρης», εκδ. Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Αθήνα 2004 «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, Τρίπολη, 2006


Copyritght 2022 Thessalonikinfo / All rights reserved