Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ
εισαγωγή στη βοήθεια της γιόγκα
Γνωρίζοντας ότι στην ψυχανάλυση είναι πολύ βασικό ο εγκέφαλος του ανθρώπου να δέχεται το αίμα και το οξυγόνο με κανονικό ρυθμό, μέσα από τη ροή του αίματος και από την αναπνοή, θα ασχοληθούμε σε αυτό το άρθρο με τον τρόπο που η γιόγκα μπορεί να «κανονίσει» την αναπνοή του ανθρώπου. Αργότερα θα δούμε τις διάφορες πρακτικές-ασκήσεις που αναφέρονται στην αναπνοή του ανθρώπου.
Αναφέρεται στη χάθα γιόγκα πραντίπικα ότι όταν η αναπνοή περιπλανιέται, δηλαδή είναι ακανόνιστη, ο νους είναι και αυτός ασταθής. Όταν όμως η αναπνοή είναι χαλαρή, το μυαλό είναι και αυτό ακίνητο και ο γιόγκι πετυχαίνει τη μακροζωία. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να μαθαίνουμε να ελέγχουμε την αναπνοή μας. Εμάς, εδώ, μας ενδιαφέρει η εύρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου.
Η αναπνοή της γιόγκα ή πραναγιάμα είναι το τέταρτο στάδιο της γιόγκα και έρχεται μετά τις στάσεις ή τις ασάνα. Η πράνα έχει αρκετές σημασίες: αναπνοή, ανάσα, ζωή, ζωτικότητα, άνεμος, ενέργεια και δύναμη, ενώ η λέξη γιάμα σημαίνει περιορισμός ή πειθαρχία. Ο έλεγχος της πράνα οδηγεί στον έλεγχο του νου που είναι ζωτικής σημασίας για τη συγκέντρωση και το διαλογισμό, τα επόμενα στάδια της γιόγκα. Όμως η αναπνοή της γιόγκα αναγνωρίζεται και ως ένας από τους κύριους τρόπους αναζωογόνησης όλων των συστημάτων του σώματος.
Στη γιόγκα, η αναπνοή χρησιμοποιείται για να κατευθύνει τη ροή της πράνα στο αίμα. Ακριβώς όπως το αίμα κυκλοφορεί σε ένα δίκτυο από φλέβες και αρτηρίες, η πράνα θεωρείται ότι ρέει στο σώμα με ένα δίκτυο καναλιών, γνωστό ως νάντι. Θεωρείται ότι υπάρχουν παραπάνω από 72.000 τέτοια κανάλια που διατρέχου το σώμα μας.
Το κύριο κανάλι και το πιο σημαντικό νάντι βρίσκεται στη σπονδυλική στήλη και είναι γνωστό ως σουσούμνα. Για να μπορεί να μετακινείται ελεύθερα η πράνα, είναι σημαντικό να μην υπάρχουν φράγματα. Όπως ακριβώς ένας φραγμένος σωλήνας προκαλεί προβλήματα, το φράξιμο της ενέργειας μπορεί να προκαλέσει χάος στο σώμα και στο νευρικό σύστημα. Πολλές από τις στάσεις της γιόγκα διατηρούν ευλύγιστη τη σπονδυλική στήλη, διασφαλίζοντας έτσι ένα ανοιχτό κύριο κανάλι.
Κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης βρίσκονται τα ενεργειακά κέντρα, τα γνωστά ως τσάκρα, λέξη που σημαίνει τροχός. Αυτά θεωρείται ότι είναι επτά και το φράξιμό τους προκαλεί προβλήματα.
Για παράδειγμα, το φράξιμο στο σβαντιστχάνα τσάκρα, στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, μπορεί να προκαλέσει απληστία, λαγνεία ή ζήλια. Φράξιμο στο μανιπούρα τσάκρα, στην περιοχή του αφαλού, μπορεί να προκαλέσει θυμό και πεπτικά προβλήματα. Φράξιμο στο αναχάτα τσάκρα, γνωστό και ως κέντρο της καρδιάς, μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων. Φράξιμο στο βισχούντα τσάκρα, στο λαιμό, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ομιλία ή στο θυρεοειδή.
Είναι σημαντικό να παραμένει αυτό το κύριο ενεργειακό κανάλι καθαρό, με τους «τροχούς» του να στρέφονται ομαλά. Έτσι, όταν κάνετε εξάσκηση στην αναπνοή, είναι σημαντικό να διατηρείτε τη σπονδυλική στήλη όρθια. Μπορείτε να εξασκηθείτε σε ορισμένες τεχνικές όταν είστε ξαπλωμένοι ή και όταν κάθεστε στην καρέκλα, αρκεί να διατηρείτε ίσια τη σπονδυλική στήλη.
Θα ασχοληθούμε, σε επόμενη σημείωσή μας με τα επτά τσάκρα και τα σημεία τους: σαχασράρα τσάκρα, άντζα τσάκρα, βισχούντια τσάκρα, αναχάτα τσάκρα, μανιπούρα τσάκρα, σβαντιστχάνα τσάκρα και μουλαντχάρα τσάκρα.
Θα δούμε αργότερα τις κύριες τεχνικές της αναπνοής της γιόγκα. Το καλύτερο είναι να γίνουν με την επίβλεψη ενός εξειδικευμένου δασκάλου της γιόγκα. Εάν δεν σας μάθουν αυτές τις τεχνικές αναπνοής σε μία ομάδα, μην ντραπείτε να ζητήσετε από το δάσκαλό σας συμβουλές και οδηγίες.
Πριν να κάνουμε μία συνεδρία ψυχανάλυσης καλό θα ήταν να κάνουμε κάποιες ασκήσεις αναπνοής της γιόγκα, έτσι ώστε να αποφραχθούν τα κανάλια ροής της αναπνοής, ο άνθρωπος να είναι ήρεμος και έτοιμος να αντιληφθεί, εννοιολογικά και βιωματικά αυτά που θα λεχθούν και θα γίνουν, με στόχο να ανοίξει ο δίαυλος επικοινωνίας του ψυχικού του κόσμου και να αρχίσει να διαλύεται το νεφέλωμα των νευρώσεων για να φτάσει στον πυρήνα του θέματος που τον απασχολεί.
Γιάννης Φραγκούλης
(ερευνητής-ψυχαναλυτής)