ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΜΠΗ
Μία αποτίμηση: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
ΝΕΜΕΣΙΣ
«Για τις φωνές που σίγησαν ξαφνικά…
Για τα χαμόγελα που σβήσαν βιαστικά…
Για τα όνειρα που πέταξαν ψηλά…
Για τα αντίο που δεν βρήκαν αγκαλιά…
Γαι τα χέρια που δεν έσμιξαν ξανά…
Για τα ερωτήματα που μείναν
αναπάντητα κι αυτά…
Για τα κέρδη τους που κόστισαν
τόσα κορμιά…
Για την.αληθεια που αδιαντροπα σιωπά…
Για το φως που αντάμωσε σκιά…
Για την Άνοιξη που άργησε ξανά..
Τ ο αίμα των Τεμπών εκδίκηση ζητά…!!!»
Ευα Μαρά
Έχουν πολλά γραφτεί και θα γραφτούν πολλά περισσότερα για τα Τέμπη, για την τραγωδία που έγινε στις 28 Φεβρουαρίου 2023. Ακόμα περισσότερα έχουν γραφτεί για τις αντιδράσεις στις κυβερνητικές δράσεις και αντιδράσεις. Μετά από τις πολύ μεγάλες σε όγκο διαδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, στις 28 Φεβρουαρίου 2025, ένα κείμενο, για αυτό το θέμα, δεν μπορεί να είναι «αντικειμενικό», ψυχρό. Θα γράψουμε, λοιπόν, εν θερμώ, αλλά όσο το δυνατόν πιο συγκροτημένα. Θα κάνουμε, λοιπόν, μία αποτίμηση.
Μία αποτίμηση: Πριν τις διαδηλώσεις
Πολλές μέρες πριν να διεξαχθεί η διαδήλωση, σε κάθε πόλη της Ελλάδας, το κλίμα ήταν φορτισμένο. Είχε προηγηθεί η διαδήλωση την Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2025 που ήταν μαζική, πέρα από κάθε πρόβλεψη. Είχε επίσης προηγηθεί η διαδήλωση στις 28 Φεβρουαρίου 2024, όπως και αυτές το 2023, μετά από το δυστύχημα, αυτό το έγκλημα. Ποια ήταν όμως τα συναισθήματα;
Ο γράφων αυτό το άρθρο, όπως και πολλοί άλλοι πιστεύω, ακόμα και αυτή την στιγμή της συγγραφής του, αφήνοντας μια μέρα για να κατασταλάξει το συναίσθημα, δεν καταφέρνει να μην είναι φορτισμένος ψυχολογικά. Δεν είναι μόνο η οργή. Είναι, πολύ περισσότερο, η ταύτιση: Πόσοι, άραγε, είναι αυτοί που έχουν σκεφτεί ότι μπορεί να ήταν και αυτοί μέσα σε αυτό το τρένο ή άτομα στενά συνδεδεμένα με αυτά.
Κατά συνέπεια, η συναισθηματική φόρτιση είναι μεγάλη. Αν το δούμε από την ψυχολογική πλευρά τότε θα δούμε ότι σε πολλά σημεία της διεργασίας για την αντίληψή μας για αυτό που έχει συμβεί, το υστερικό εμπλέκεται σε αυτά που λαμβάνουμε για να σχηματίσουμε μια άποψη. Θέλει πολλή μεγάλη προσπάθεια για να ορίσουμε αυτό που θα κάνουμε με γνώμονα την πληγέντα νευρωσική μας άποψη, να βρούμε τον δρόμο της νηφαλιότητας. Και -πέρα από κάθε προσδοκία- πάρα πολλοί το κατάφεραν, λειτούργησαν όσο πιο ψύχραιμα γίνεται.
Μία αποτίμηση: Ο πηγαιμός
Παρόλα αυτά, η συγκίνηση, όσον αφορά στην συμμετοχή, ήλθε εκρηκτικά σε όσους πήγαιναν με τα πόδια προς την πλατεία Αριστοτέλους για να συμμετάσχουν στην διαδήλωση. Η πρώτη εντύπωση είναι ότι από τους κεντρικούς δρόμους μικρά ποτάμια κόσμου πήγαιναν προς το σημείο του ραντεβού με την τιμιότητα, με την Ιστορία. Όλοι όσοι κατέβαιναν νωρίς έβλεπαν ότι αυτές οι μικρές διελεύσεις ήταν μικρές διαδηλώσεις. Αν και φτάσαμε νωρίς ήταν αδύνατο να προσεγγίσουμε την πλατεία. «Θα μας πνίξει ο κόσμος» ήταν η αυθόρμητη αντίδραση μιας συντρόφισσας. Και είχε δίκιο. Αλλά, αν ήταν να πνιγούμε έτσι, ας πνιγούμε!
Τους άφησα για να κάνω την δουλειά μου ως ρεπόρτερ, με βίντεο και φωτογραφίες (οι φωτογραφίες και το βίντεο θα ακολουθήσουν σε επόμενο κείμενο). Η λέξη κοσμοπλημμύρα είναι αυτό που θα μπορούσε να περιγράψει αυτό που έζησα. Μου πήρε 20 λεπτά της ώρας για να περάσω στο απέναντι πεζοδρόμιο της Εγνατίας για να ανέβω σε ένα κτήριο και να τραβήξω δύο ή τρεις φωτογραφίες που να δείχνουν την ποσότητα του κόσμου. Αυτό, από μόνο του, είναι μια ένδειξη.
Που ήταν, όμως, η «κεφαλή» της πορείας; Αυτό είναι το πρώτο και βασικό ερώτημα για να έχουμε την αρχή και την διαχρονία της πορείας, στο βίντεο. Κανένας δεν ήξερε. Έπρεπε να βαδίσω την Εγνατία με πολλή δυσκολία για να την βρω. Αδύνατον. Το διάβα μου με πήγε στην οδό Δωδεκανήσου, ενώ αρκετός κόσμος συνέχιζε προς τον σιδηροδρομικό σταθμό.
Μία αποτίμηση: Το παράξενο
Σκέφτηκα ότι το προτιμότερο θα ήταν να φτάσω στον σταθμό. Εκεί θα τους περίμενα. Στο δρόμο οι γνωστοί ήταν πολλοί, άνθρωποι που είχαμε καιρό να βρεθούμε. Η πρώτη εκτίμηση είναι ότι το 20% του πληθυσμού αυτής της πόλης είχε «κατέβει κάτω». Όταν τέλειωσα την περισκόπησή μου εκτίμησα ότι τουλάχιστον το 30% του πληθυσμού της πόλης ήταν κάτω.
Μια διαδήλωση ήταν σε εξέλιξη ήδη στον σιδηροδρομικό σταθμό. Συνθήματα ακούγονταν. Πλησίασα και κατάλαβα ότι ήταν μια άλλη διαδήλωση του ΠΑΜΕ και των συνεργαζόμενων σωματείων με αυτό. Ακόμα δεν είχαν ξεκινήσει οι ομιλίες στην Αριστοτέλους και αυτή η διαδήλωση έφτανε προς το τέλος της. Ακόμα μια φορά, το ΠΑΜΕ ήθελε να ξεχωρίσει, να κάνει αυτό το απενενοημένο που επιχειρεί τα τελευταία χρόνια: να μετρήσει τις δυνάμεις του. Ήταν όμως αυτό αναγκαίο και σε αυτή την διαδήλωση; Ειδικά όταν το κάλεσμα ανέφερε ρητώς ότι θα κατέβουμε αφήνοντας την κομματική ταυτότητά μας; Σε τι αποσκοπεί όλη αυτή η παράξενη πολιτική συμπεριφορά;
Βέβαια δεν έγιναν έκτροπα όπως την ίδια μέρα την περυσινή χρονιά. Αυτό έγινε επειδή οι «δυνάμεις» του ΠΑΜΕ δεν συναντήθηκαν με τις μάζες των διαδηλωτών που έφτασαν στο ίδιο σημείο πολλή ώρα αργότερα. Αυτό που κατάφεραν ήταν να «πάρουν» και διαδηλωτές που δεν τους ενδιέφεραν οι κομματικές ταυτότητες. Όμως, όπως και να έχει το πράγμα, αυτή η αντίληψη του ΠΑΜΕ διασπά το κίνημα και, εν πολλοίς, είναι γελοίο και δεν αρμόζει στην ιστορία του ΚΚΕ.
Μία αποτίμηση: Δεύτερο σημείο συνάντησης
Το υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης ήταν το δεύτερο σημείο συνάντησης. Σε όλο το διάβα μας βλέπαμε ανθρώπους συγκινημένους, καταστήματα κλειστά, άτομα που ήθελαν να κάνουν το καθήκον τους. Πληροφορίες μας έλεγαν ότι, ενώ η κανονική διαδήλωση ήταν σε εξέλιξη, πολλοί άνθρωποι έρχονταν από Καλαμαριά, Σταυρούπολη-Ευκαρπία, Αμπελόκηπους και Τούμπα. Η προσέλευση, πλέον, ήταν μια ικανοποιητική, σε μέγεθος διαδήλωση, πριν φτάσει στον κύριο όγκο της διαδήλωσης. Έκπληξη!
Η αστυνομία είχε πολύ διακριτική παρουσία. Δεν ήθελε να προκαλέσει. Δεν μας εξέπληξε ότι τα ΜΑΤ δεν επιτέθηκαν στο ΠΑΜΕ αφού αυτοί, σκόπιμα ή όχι, διασπούν το λαϊκό κίνημα, άρα εξυπηρετούν την δουλειά τους. Στην Θεσσαλονίκη οι γνωστοί ασφαλίτες δεν τόλμησαν να δράσουν προβοκατόρικα, παρά σε πολύ λίγα σημεία. Αυτός ήταν ο λόγος που τα χημικά των ΜΑΤ ήταν λίγα, εν αντιθέσει με την Αθήνα όπου οι δράσεις των ασφαλιτών της αστυνομίας-παρακρατικών ήταν πολύ περισσότερες, ήταν το σημείο αιχμής για να επιχειρήσουν να διασπάσουν τον διαδηλωτικό όγκο.
Παρόλα αυτά οι ασφαλίτες στην Θεσσαλονίκη ήταν παντού. Έβλεπαν, αλλά δεν τολμούσαν να κάνουν κάτι. Ο κόσμος συμπεριφερόταν πολιτισμένα, με παλμό οι αντιδράσεις τους. Έβλεπες κόσμο που ήθελε να εκδηλώσει την οργή του. Αυτό όμως που έβγαινε ήταν η αγάπη για τον συνάνθρωπό τους. Αυτά τα συναισθήματα ήταν έκδηλα. Απαίτηση για δικαιοσύνη και τιμωρία των ενόχων. Να φύγουν όσοι φταίνε και τα βέλη στόχευαν και τον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Μία αποτίμηση: Η τελετή
Η διαδήλωση μπορεί να τέλειωσε κατά τις 4.30 μμ της Παρασκευής 28 Φεβρουαρίου 2025. Η μέρα των δρώμενων δεν τέλειωσε! Δώσαμε ραντεβού για το βράδυ.
Στις 10.30 μμ θα ερχόταν εκείνο το τρένο. Αυτή την ώρα ξεκινούσε η ολονυχτία, οργανωμένη -και αυτή- από τους συγγενείς των θυμάτων. Ο κόσμος ήταν πολύς. Η συναισθηματική φόρτιση μεγάλη. Τα συνθήματα πολύ λίγα, σχεδόν καθόλου. Το συναίσθημα μιλούσε. Ο κόσμος σκεφτόταν και βίωνε μια διαφορετική αλλά ουσιαστική τελετή.
Τα κεριά, τα μηνύματα σε απλά χαρτόνια, ο σχηματισμός του «57» με μικρά κεριά, λίγα λουλούδια, τα σκυμμένα κεφάλια έλεγαν πολλά. Η αστυνομία πίστευα ότι ήταν απούσα, μας άφησε να πενθήσουμε, με τον δικό μας τρόπο. Δεν ήταν όμως έτσι.
Γύρω και μέσα από τον σταθμό του τρένου ήταν κλούβες, μοτοσυκλέτες, τα ΜΑΤ. Με μια μικρή βόλτα μπόρεσα να δω τις αστυνομικές δυνάμεις που δεν τόλμησαν να προκαλέσουν. Μπροστά στον σταθμό ήταν οι ασφαλίτες, οι μπάτσοι χωρίς στολή.
Την πρώτη φορά με άφησε ο φύλακας να μπω. Εκεί είδα τα ΜΑΤ μέσα στον σταθμό, μπροστά από τα ταμεία κρυμμένα. Την δεύτερη έκαναν νόημα στον φύλακα να μπλοκάρει την είσοδο, φοβήθηκαν το μονοπόδι που είχα για την βιντεοκάμερα ή κατάλαβαν ότι θα κατέγραφα αυτό που γινόταν στο παρασκήνιο. Κάθισα δίπλα σε κάποιους ασφαλίτες που, ενοχλημένοι, έφυγαν, τους ακολούθησα και, αφού απομακρύνθηκα από την είσοδο, αυτοί επέστρεψαν. Μια κωμωδία του παραλόγου. Μια κωμωδία ενός κωμικοτραγικού κράτους!
Μία αποτίμηση: Επίλογος
Ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο σαν ένα ρεπορτάζ αλλά δεν τα κατάφερα! Περισσότερο μια ημερολογιακή αφήγηση είναι παρά ένα αντικειμενικό ρεπορτάζ. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά!
Επιστροφή μετά τα μεσάνυχτα στο σπίτι. Ησυχία στην πόλη. Δεν είναι όμως η ησυχία που προμηνύει την έκρηξη, αυτό που λέμε εκκωφαντική σιωπή. Ήταν η σιωπή σκέψης, απολογισμού, στοχασμού για αυτό που πρόκειται να συμβεί στο άμεσο μέλλον. Μια υπόσχεση.
Τίποτε δεν έχει τελειώσει. Οι αντιδράσεις θα συνεχιστούν μέχρι το τέλος, μέχρι να αποδοθεί δικαιοσύνη και να φύγουν οι παρίες της πολιτικής, να γίνουν οι αλλαγές που πρέπει στο πολιτικό πεδίο, ειδικά στην κυβέρνηση.
Και, την επόμενη μέρα, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έρχεται το μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη: Μιλά για το αυτονόητο των αντιδράσεων και επαινεί τις ειρηνικές αντιδράσεις του κόσμου. Τότε, αν ήταν ειρηνικές, γιατί έπνιξαν στα δακρυγόνα την διαδήλωση στη Αθήνα; Μήπως αυτό το έκανε κάποια άλλη κυβέρνηση, όχι η δική του; Τι είδους σχιζοειδή συμπεριφορά είναι αυτή; Ίσως ο πρώτος πρωθυπουργός στην Ελλάδα με τόσα ψυχωτικά προβλήματα, ανίκανος να διοικήσει ένα περίπτερο, όχι ένα κράτος. Θα τα πούμε του χρόνου.
