Άγιος Αβερκίος | γράφει ο Δημήτρης Βασιλείου
Όπως μας είχε αναφέρει ο αντιδήμαρχος τουρισμού Γιάννης Αργυρός: Σύμφωνα με την ιστορική παράδοση του νησιού της Σαντορίνης ο εορτασμός του Αγίου Αβερκίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το άνοιγμα των κρασιών στη περιοχή μας. Αφού κατά την ημέρα αυτή οι κάναβες (αποθήκες κρασιών, συνήθως υπόσκαφες) της Σαντορίνης άνοιγαν. Δοκίμαζαν τα νέα τους κρασιά!
Η Μεγάλη Θηραϊκή Γιορτή του Κρασιού σήμερα 22 Οκτωβρίου ανήμερα του Αγίου Αμβεκίου.
ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ | ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΚΡΑΣΙΑ
Οι ενδιαφερόμενοι περίμεναν με ιδιαίτερη χαρά την περίοδο αυτή. Αρχής γενομένης από τον τρύγο. Στη συνέχεια, το πάτημα των σταφυλιών στο πατητήρι. Όπου έβγαινε ο μούστος με κατεύθυνση για την έξοδό του στο λινό (υψομετρικά χαμηλότερος ανοιχτός χώρος υποδοχής του μούστου).
Όλα αυτά γινόταν με ιδιαίτερη θρησκευτική ευλάβεια. Αφού ολοκλήρωναν το έργο τους, τότε περίμεναν με αγωνία την ημέρα εορτασμού του Αγίου Αβερκίου 22 Οκτωβρίου. Θα άνοιγαν τα πρώτα τους κρασιά…!
Για να περιορίσουν τις πολτοποιημένες ρώγες, στην έξοδο του πατητηριού έβαζαν ένα ξερό και πυκνό θάμνο του βουνού ονόματι «φρύγανο». Περιόριζαν την έξοδό τους.
Όμως για την τέλεια αποστράγγιση του μούστου, κατά την έξοδό του έβαζαν ένα κοφίνι (μπλεγμένο από βέργα λυγαριάς). Αυτό κρεμόταν από ένα σχοινί που στηριζόταν από το στηθαίο του πατητηριού. Κατέληγε προς το λινό.
Ο μούστος κατέληγε στο χώρο αυτό, όμως σταδιακά οι αρμοί του κοφινιού «μπούκωναν». Για να καθαριστούν, συχνά πυκνά, το χτυπούσαν με ένα ξύλο. Έτσι ώστε να ελευθερωθούν και να συνεχιστεί η αποστράγγιση του μούστου.
Μετέπειτα τον έπαιρνα και τον έβαζαν σε μεγάλα ξύλινα βαρέλια «άφορες». Βρισκόταν εκατέρωθεν της κάναβας.
ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ | Ο ΒΡΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΤΟΥ
Η έντονη μυρωδιά του μούστου κυριαρχούσε και μοσχοβολούσε στο χώρο αυτό. Σε συνδυασμό με το βρασμό του, τον οποίο ακουγόταν όταν πλησίαζες το αυτί σου στο μικρό στόμιο της άφορας.
Εάν όμως έκανες το λάθος και μύριζες τον βρασμό του από το σημείο αυτό, τότε η εισπνοή ήταν αποπνικτική. Τα δε μάτια δάκρυζαν από το «θυμό» του βρασμού και παράλληλα βρισκόσουν σε μία ελαφρά ζάλη.
Θυμάμαι όταν ήμουν μικρός τις βραδινές ώρες πριν κλίσουν την κάναβα, την θύμιαζαν με αναμμένη θειάφι. Έκλιναν πόρτες και παράθυρα για να περιορίσουν τα περιττά μικροσκοπικά έντομα από το χώρο αυτό. Επίσης θυμάμαι στο αγροτικό χωριό μου την Επισκοπή – Γωνιά ή Μέσα – Γωνιά ή το Παλιό Χωριό της Σαντορίνης (ένεκα του ότι έγινε νέος οικισμός του χωριού με το όνομα Καμάρι, μετά από τον καταστροφικό σεισμό του 1956). Ένας από τους παλιούς ιδιοκτήτες της κάναβας, κάθε χρόνο έκανε την πανήγυρη του Αγίου Αβερκίου. Στην Αγία Τριάδα όπου βρισκόταν η μεγάλη εικόνα του Αγίου.
Μετά τον εορτασμό του Αγίου πήγαιναν στην κάναβα. Άνοιγαν τα νέα τους κρασιά ώστε να τα δοκιμάσουν. Στη συνέχεια παρέτειναν το γλέντι τους, από το άνοιγμα της νέας σοδιάς, με διάφορα νοστιμότατα και παραδοσιακά μεζεδάκια. Συνοδευόμενα από την νέα τους παραγωγή
ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ | ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΩΝ ΚΡΑΣΙΩΝ.
Έτσι λοιπόν οι κάτοικοι της Σαντορίνης συνδύασαν τον εορτασμό του Αγίου Αβερκίου με το ταυτόχρονο άνοιγμα των κρασιών. Επειδή έτυχε να ταυτίζονται χρονολογικά (εορτασμός Αγίου και άνοιγμα κρασιών) τον θεωρούσαν ως προστάτη των κρασιών τους.
Ο Όσιος Αβέρκιος έζησε στα τέλη του 2ου αιώνα. Διετέλεσε επίσκοπος Ιεραπόλεως στη Φρυγία. Κήρυξε το θείο λόγο σε πολλές πόλεις της Συρίας και της Μεσοποταμίας. Ονομάστηκε ισαπόστολος, διότι περιόδευσε και κήρυξε τη νέα θρησκεία, όπως και οι κορυφαίοι Απόστολοι του Χριστού.
Πέθανε ειρηνικά σε ηλικία 72 χρονών.
Ιδού και το σχετικό Απολυτίκιο
Αποστόλων τον ζήλον εκμιμησάμενος, τη Εκκλησία εκλάμπεις ως εωσφόρος αστήρ. Την θεόδοτον ισχύν φαίνων τοις έργοις σου. Συ γαρ θαυμάτων ιερών τας δυνάμεις ενεργών, Αβέρκιε ιεράρχα, προς ευσεβείας εισόδους, τους πλανωμένους καθωδήγησας.
ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ | Η ΑΠΟΓΡΑΦΗ
Άνοιγαν τα καινούρια βαρέλια και σώνονταν τα παλιά. Εκεί μας πέτυχαν οι απογραφείς.
Μία ιστορία από τη σύγχρονη παράδοση ανήμερα της απογραφής του 2001. Μας τη διηγήθηκαν στο καφενείο του Νημπορειού. Έχει μείνει ανεξίτηλη στην μνήμη μας.
Και αν μας έλεγε κάποιος ότι εκείνη τη μέρα δήλωσε πολύτεκνος, εφοπλιστής ή γαιοκτήμονας στους εντεταλμένους υπαλλήλους, μάλλον θα το παραδεχόμουν. Εκείνη τη μέρα, στην κάναβα του κυρ- Δημήτρη στο Νημπορειό, μπορούσες να δηλώσεις ακόμα και βασιλιάς. Ήταν η μέρα του κυρ-Δημήτρη. Ήταν η μέρα που κάθε αναστολή, ξέσφιγγε το λαιμό. Η διαδρομή μέχρι την υπόγεια κάναβα, ήταν τραγούδι και προσμονή. Κάθε χρόνο το ίδιο προσκύνημα, αλλά τις άλλες φορές, χωρίς απογραφή.
Ο κυρ- Δημήτρης, από μέρες στην ανησυχία. «Μπα και δεν έρθεις;». «Θα ‘ρθω κυρ-Δημήτρη, έννοια σου». Και εκείνο το χαμόγελο, όταν ένας καινούριος μουσαφίρης έφτανε στην κάναβα. Είχε το εικονοστάσι του Αγίου Αβερκίου στον ένα τοίχο και το Στέλιο Καζαντζίδη στον άλλο.
Αλλά ο κυρ- Δημήτρης και η υπέροχη, σχεδόν αέρινη σύζυγός του, πάντα μέσα στην ανησυχία. Μη τυχόν και δε φτάσουν οι μεζέδες!. Μη λάχει και δε χορτάσουν οι καλεσμένοι. Ή οι ακάλεστοι περαστικοί που θα έμπαιναν στην κάναβα. Και νάσου να βγαίνουν τα κουνάδια (σαντορινιά αγριοκούνελα) από το ψυγείο. Οι κεφτέδες και όλα τα καλά του θεού. Και μέσα σ’ όλα κάτι πράγματα πρωτόγνωρα. Μεγάλες λεκάνες με λάχανο, χοντροκομμένο, αψύ και πικάντικο Έσβηνε την ανάσα του κρασιού. Χωρίς πηρούνι. Με το χέρι!. Κομμένο από το διπλανό κήπο, που με ευλάβεια φρόντιζε.
ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ | Η ΚΑΝΑΒΑ ΤΟΥ ΚΥΡ-ΔΗΜΗΤΡΗ
Οι κανάτες βόγκαγαν από το συχνογέμισμα. Αλλά το καλύτερο του κυρ- Δημήτρη, ήταν το περήφανο χαμόγελο κάτω από το γκρίζο μουστάκι. Εκείνη η γεμάτη χαρά έκφραση. Όταν έβλεπε ευχαριστημένα πρόσωπα, λαμπερά μάτια από το κρασί που σωνόταν και τους μουσικούς της παρέας. Γέμιζαν με νότες τη μέρα. Φορές-φορές, ήταν μαζί μας Βουλευτές, Περιφερειάρχες, Υπουργοί, Δήμαρχοι. Αλλά όλοι ένα: ταπεινοί προσκυνητές στη λιτή αλλά υπέροχη κάναβα του κυρ-Δημήτρη. Του γενναιόδωρου άρχοντα. Μεγαλύτερος πλούτος του ήταν η φιλόξενη καρδιά του.
Ώσπου, έφτανε η ώρα. Όλοι χορτάτοι και ξεδιψασμένοι. Κάμποσοι μάλιστα τραύλιζαν από το κρασί που έρρεε άφθονο. Και ο κυρ- Δημήτρης ξανασασμένος, χάιδευε το μουστάκι του και καθόταν με ένα απίστευτο χαμόγελο ευτυχίας, στο τραπέζι.
ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ | Ο ΧΟΡΟΣ
Όχι για πολύ όμως. Κάποιος ζεϊμπέκικος ρυθμός το συνέπαιρνε. Σηκωνότανε. Με εκείνο το σπάνιο, αντρίκιο και ασίκικο τρόπο.Έφερνε δυο στροφές. Με το πρόσωπο γεμάτο ευδαιμονία. Με όλη τη βασανισμένη του ζωή, να συνοψίζεται σε ένα καθαρό, χωρίς τσαλίμια και χωρίς φιγούρες, ζεϊμπέκικο. Ήταν η δική του μέρα. Ήταν η καρδιά του, που ανέμιζε στον αέρα. Αυτό το απίστευτο χαμόγελο που δεν έφευγε από το πρόσωπό του αλλά σκορπούσε σε φωτεινές ακτίνες .
Κάποιες φορές, είχα γράψει για αυτά τα διονυσιακά γλέντια στην εφημερίδα που συνεργαζόμουν. Ο Αντώνης Σιγάλας, φρόντιζε να του δίνει τα δημοσιεύματα. Κι αυτός με καμάρι τα κάρφωνε στον τραχύ τοίχο. Ο κυρ-Δημήτρης μας έφυγε. Ήταν σύντομη ασθένεια, μου είπαν οι φίλοι του. Δεν υπέφερε πολύ. Αλλά κι αυτός!. Δεν μπορούσε να περιμένει μέχρι του Αγίου Αβερκίου;. Να το καθυστερούσε λίγο ακόμα;. Πως θα ξαναβρεθούν άρχοντες σαν αυτόν; Και δεν έφυγε μόνος του. Πήρε κι ένα κομμάτι της καρδιάς μας μαζί του.
Διαβάστε τα άλλα άρθρα στο τμήμα Ιστορία εδώ.
