ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Ή ΗΛΙΟΥΓΕΝΝΑ;
Τι γιορτάζουμε στην «πραγματικότητα» την 25η Δεκεμβρίου, κάθε χρόνο στα Χριστούγεννα; Μία εύκολη απάντηση είναι η γέννηση του Χριστού. Όμως για έναν άνθρωπο που θέλει να ξέρει περισσότερα, αποκλειστικά και μόνο για να έχει μία ιδέα τι είναι αυτή η γιορτή, γιατί και πως θα πρέπει να την τιμά, τότε καλό θα ήταν να εμπλουτίσει τις γνώσεις του με υλικό απ’την αστρονομία, τη μυθολογία και την ιστορία, για να ξεφύγει απ’τον εκχυδαϊσμό της σύγχρονης χριστιανικής θεολογίας.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο παρατηρείται την 25η Δεκεμβρίου. Ο ήλιος φαίνεται ότι χάνεται, αλλά επανέρχεται. Είναι η γιορτή της αναγέννησης του Ήλιου. Όσο ο χειμώνας πλησιάζει και ο Ήλιος του μεσημεριού φαίνεται όλο και πιο χαμηλά στον ορίζοντα, τόσο και οι μέρες μικραίνουν και το κρύο αυξάνεται. Είναι η σκληρή εποχή για τον άνθρωπο με τις πολύ μικρές ημέρες και τις ατέλειωτες νύχτες. Ανέκαθεν οι φροντίδες πολλαπλασιάζονταν, οι ανησυχίες αυξάνονταν και ένα αόριστο συναίσθημα φόβου καταλάμβανε τον αρχαίο άνθρωπο με τα αμυντικά του μέσα που δεν είχαν τη βοήθεια της υψηλής τεχνολογίας και τις περιορισμένες πηγές διατροφής.
Για να πάρει δυνάμεις αναπέμπονταν προσευχές και ιερές παρακλήσεις, ανάβονταν φωτιές και προσφέρονταν θυσίες προς το θεό Ήλιο για να μη χαθεί οριστικά από τον ορίζοντα. Και πράγματι: μετά από μικρό δισταγμό ο θεός ενέδιδε! Ο Ήλιος ήταν και είναι αυτός που δίνει ζωή: από τη σπορά ως τη βλάστηση και από την ανθοφορία ως τη συγκομιδή των καρπών της γης. Ήταν επίσης αυτός που όλα τα έβλεπε, αυτός που μπορούσε να καταστρέψει τόσο εύκολα όσο έδινε ζωή. Είχε πολλά ονόματα σε διάφορους λαούς: Οι Αιγύπτιοι τον ονόμασαν Ρα, Ατόν, ή Όσιρη, οι Βαβυλώνιοι τον αποκαλούσαν Σαμάχ, Βάαλ, Μαρδούκ ή Νεργκάλ, οι Ινδοί Βράχμα και Βισνού και οι Πέρσες Μίθρα. Για τους αρχαίους Έλληνες, κατά περιστάσεις, ήταν ο Δίας ή ο Πλούτων, ο Βάκχος, ο Διόνυσος, ή ο Φοίβος Απόλλων.
Η 25η Δεκεμβρίου γιορταζόταν με προσευχές και θυσίες, με λειτουργίες και ιερείς παρακλήσεις. Όμως στις μέρες μας η δικιά μας μορφή του Ήλιου, ο Χριστός, γιορτάζεται για να καλωσορίσουμε ξανά την αναγέννηση της ζωής, την υπόσχεση ότι η ζωή θα συνεχιστεί. Οι αρχαίοι λαοί γιόρταζαν ιδιαίτερα τις μέρες αυτές του χειμερινού ηλιοστασίου. Αυτή την παράδοση των αρχαίων λαών συνέχισαν οι Έλληνες με τα Κρόνια, και ιδιαίτερα οι Ρωμαίοι με τα Σατουρνάλια και τα Βρουμάλια και την κεντρική γιορτή της 25ης Δεκεμβρίου «Dies Natalis Invicti», όπως σώθηκε η ονομασία της απ’τους Γερμανούς ρομαντικούς, είναι η «Ημέρα της Γέννησης του Αήττητου Θεού Ήλιου».
Αυτό το παγανιστικό στοιχείο δεν μπόρεσε να εξαλείψει η χριστιανική θρησκεία. Αναγκάστηκε να δεχτεί ένα μικρό φορτίο αυτής της μυθολογικής-ιερής απόδοσης για να φτιάξει τη δικής της μυθολογία για τη δική της θεοσοφική θεώρηση. Το κακό είναι ότι το νόημα αυτής της γιορτής εκχυδαΐζεται μετά από τους τρεις πρώτους αιώνες της χριστιανικής εποχής. Η γιορτή αυτή χάνει όλο και περισσότερο το νόημά της και εμπορικοποιείται. Τα Χριστούγεννα πλέον δεν είναι μία γιορτή ψυχικής και σωματικής ενατένισης, αλλά μία ακόμα ευκαιρία να συνβρεθούμε, να ανταλλάξουμε ευχές, να ψωνίσουμε, όλα αυτά υπό το μανδύα του ψεύδους και της υποκρισίας, της αλλοτρίωσης και της απομάκρυνσης απ’τη φύση, αυτή που όλες οι θρησκείες τη θεωρούν σαν την υπέρτατη θεότητα.
Γιάννης Φραγκούλης