ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ
Νέα Ρεύματα
του Κώστα Γ. Καρδερίνη
Κάθε χρόνο οι Ανοιχτοί Ορίζοντες συγκεντρώνουν την αφρόκρεμα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Το τμήμα αυτό του Φεστιβάλ θα μπορούσε να συγκροτήσει με πληρότητα έναν αυτόνομο θεσμό. Συνολικά 59 ταινίες μας περιμένουν φέτος. Οι σινεφίλ και οι ταινιοφάγοι θα βρουν εδώ συναρπαστικά στοιχεία: παράξενα θέματα, πρωτότυπους τρόπους αφήγησης, ελλειπτικές γωνίες, σαγηνευτικούς ήρωες ή αντι-ήρωες, μουσικές εξαίσιες και φωνές ανεξάρτητες.
Τα γνωστότερα ονόματα συγκεντρώνονται στις ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ των Οριζόντων. Στα περισσότερα από αυτά το Φεστιβάλ έχει κάνει ειδικά αφιερώματα στο πρόσφατο παρελθόν. Η Δανία έχει δυο γνώριμους εκπροσώπους. Η οσκαρούχος Σουζάνε Μπίερ ακουμπά απόλυτα στην ανατροπή του κοινωνικού ρεαλισμού, ψάχνοντας μια δεύτερη ευκαιρία (A Second Chance). Ενώ ο Όλε Κρίστιαν Μάντσεν δεν κατηγοριοποιείται, αλλά ελκύεται από θέματα του πρόσφατου παρελθόντος, στην προκειμένη περίπτωση το ψυχεδελικό συγκρότημα Steppeulvene και το βιωματικό χίπικο χιτ Itsi Bitsi.
Η Γερμανία έχει επίσης δυο γερά χαρτιά. Ο Κρίστιαν Πέτζολντ επιλέγει ηρωίδες και προσπαθεί να επουλώσει τα μετά-τραύματα του ναζισμού, με διπλή ταυτότητα μάλιστα στο φετινό του δράμα Phoenix. Και ο εκ μεταγραφής Τούρκος κοσμοπολίτης Φατίχ Ακίν ξύνει πληγές, ακολουθώντας έναν Οδυσσέα επιζήσαντα της αρμένικης γενοκτονίας (The Cut). Στον αντίποδα οι αγαπημένοι Βέλγοι αδερφοί Νταρντέν ψηλαφούν με μαεστρία την ευρω-κρίση (Δύο μέρες, μία νύχτα) και ο Μαυριτανός ποιητής Αμπντεραμάν Σισακό τοπικοποιεί τον επάρατο φονταμενταλισμό, ένθεν και ένθεν (Τιμπουκτού).
Και οι έξι αυτές ταινίες προβάλλονται άπαξ. Σε διπλή προβολή ο Λεβιάθαντου Ρώσου Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ, που επιμένει στις κοινωνικές συνέπειες της απότομης «ανάπτυξης» του νεο-ρωσικού επεκτατισμού. Η ζωή που κυλά, της Γιαπωνέζας Ναόμι Καουάσε, που χτίζει έξοχα το δράμα της στην παράδοση του τρίπτυχου ζωή-έρωτας-θάνατος. Και η… Ίαση – Η ζωή μιας άλλης, της Ελβετής Αντρέα Στάκα, που επιστρέφει με ιδιόρρυθμο τρόπο στο Ντουμπρόβνικ, στη διάσπαση των γιουγκοσλάβων και στο διχασμό που προκάλεσε, ιδιαίτερα στις γυναίκες.
Κι όλες οι επόμενες ταινίες παίζονται τουλάχιστον δυο φορές. Το ειδικό τμήμα των Οριζόντων που λέγεται ΡΕΥΜΑΤΑδίνει ιδιαίτερο βάρος στη ριζοσπαστική αφήγηση. Οι σπονδυλωτές Κουβέντες με τους Θεούς είναι εννέα όψεις του ανθρώπου που έχει ή δεν έχει το θεό του, σκηνοθετημένες από ισάριθμους ρεβιοζιονιστές (Ουόρικ Θόρντον, Έκτορ Μπαμπένκο, Μίρα Ναΐρ, Χιντέο Νακάτα, Άμος Γκιτάι, Άλεξ ντε λα Ιγκλέσια, Εμίρ Κουστουρίτσα, Μπαχμάν Γκομπαντί, Γκιγιέρμο Αριάγα). Οι Μεταμορφώσειςτου Οβίδιου… μεταμορφώνονται ξανά από τον Κριστόφ Ονορέ σε σύγχρονη ποιητική νεανική παραζάλη. Η Εδέμτης Μία Χάνσεν-Λαβ στοχευμένα αναφέρεται στην έκρηξη της γαλλικής House μουσικής του ’90.
Ο Σλιμάνετου Χοσέ Άνχελ Αλαγιόν τεκμηριώνει τη δοκιμαζόμενη φιλία δυο νεαρών βερβερίνων λαθρομεταναστών. Σύγχρονο αλλά βωβό δράμα το ρωσικό Τεσττου Αλεξάντερ Κοτ. Η πριγκίπισσα της Γαλλίαςτου Αργεντινού Ματίας Πινιέιρο είναι το τρίτο μέρος της ανάδρασης μιας γυναικείας σαιξπηρικής θεατρικής ομάδας. Στο νέο βρετανικό κύμα κατατάσσονται η παραβατική Παράκαμψητου Ντουέιν Χόπκινς και ο ονειροπόλος Γκουμπτου Γκάι Μάιχιλ. Το χορό των «Ρευμάτων» κλείνει ο αμερικανός Τιμ Σάτον του οποίου το Μέμφις αξιοποιεί το πολύπλευρο ταλέντο του γκόσπελ μπλουζ lo-fi τραγουδοποιού Γουΐλις Ερλ Μπιλ, πειραματικού καλλιτέχνη και «εκκλησιαστή του κανενός».
Στο ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ των Οριζόντων ανήκουν 40 και 1 ταινίες. Εδώ φιλοξενούνται όλα τα γούστα, παλαιάς και νέας κοπής. Και μόνο τέσσερις είναι αρκετοί για να στηρίξουν τον ισχυρισμό αυτό. Οικογενειακή ανασύσταση είναι η Σιωπηλή Καρδιάτου ηρεμοδύναμου Δανού Μπίλε Όγκουστ, ο οποίος τιμήθηκε κάποτε («Πέλε ο Κατακτητής») με Χρυσό Φοίνικα, Χρυσή Σφαίρα και… χρυσό Όσκαρ! Ιρανικές Ιστορίεςκαθημερινής τρέλας αφηγείται η διανοούμενη και εξαίρετη σεναριογράφος Ραχσάν Μπανιετεμάντ. Στη χώρα του Τσάρλι, του Αβορίγινα, μας ξεναγεί ο μόνιμα ασυμβίβαστος Ολλανδός, πολιτογραφημένος Αυστραλός, Ρολφ ντε Χέερ. Η αγάπη είναι παράξενηδηλώνει ο Αμερικανοεβραίος Άιρα Σακς, μέσα από τη μακροχρόνια σχέση δυο ανδρών (Τζον Λίθγκοου και Άλφρεντ Μολίνα οι ακατανίκητοι εραστές).
Στο νεότερο βαρύ πυροβολικό εντάσσονται μια 11άδα περιπτώσεις. Η Βιεννέζα Τζέσικα Χάουσνερ μεταγράφει ελεύθερα στο παρόν την Τρελή αγάπηκαι την αυτοκτονία του ρομαντικού ποιητή Χάινριχ φον Κλάιστ (1777-1811). Ο Δούκας της Βουργουνδίαςτου Πίτερ Στρίκλαντ δεν είναι η νυχτοπεταλούδα, είναι η τυραννική αγάπη μιας γυναίκας για μια άλλη, το υποχείριό της. Τα 1001 Γραμμάριατου ανατόμου Νορβηγού Μπεντ Χάμερ εκφράζουν το βάρος της θλίψης ενός μοντέρνου τρόπου ζωής που απομακρύνθηκε από τα μέτρα και τα σταθμά της φύσης μας. Οι Άγγελοι της Επανάστασηςτου Αλεξέι Φεντορτσένκο αναφέρονται στη μεσοπολεμική απόπειρα συγκερασμού της Ρώσικης Πρωτοπορίας με τον αρχέγονο παγανισμό των σιβηρικών δασών του Ομπ, παραπέμπουν δε στη συμβολιστική «Πωλίνα η Επανάσταση».
Σ” ένα δρόμο του Παλέρμο, στην οδό Καστιγιάνικου Λάβαρου, μεταφέρει το βιβλίο, το σενάριο και την ταινία της η πολυβραβευμένη Έμα Ντάντε. Οι Άνεμοι του Αυγούστουτου Βραζιλιάνου Γκαμπριέλ Μασκάρου δεν φυσάνε μεταξύ ουρανού και γης, φυσάνε στη θάλασσα, στο βυθό και στη βεριτέ ποίηση των εικόνων. Η Διέξοδοςτου Τσέχου Πετρ Βάτσλαβ είναι το όνειρο μιας καταπιεσμένης ρομά. Το εφιαλτικό Σήμερατου Ρεζά Μιρκαριμί είναι πιθανό να ξαναφέρει το Ιράν υποψήφιο για ξενόγλωσσο όσκαρ. Την ίδια υποψηφιότητα διεκδικεί για λογαριασμό της Σουηδίας ο Ρούμπεν Έστλουντ (τον γνωρίσαμε το 2005 με τις «Άγριες Κιθάρες») και μάλιστα με μια αλπική κωμωδία που παγώνει το γέλιο (Turist / Force Majeure).
Στο ίδιο πακέτο και δυο νέοι Αργεντινοί σκηνοθέτες που άνοιξαν φτερά με πολυεθνείς συμπαραγωγές. Η, προστατευόμενη του Σκορτσέζε, Σελίνα Μούργκα εξερευνά και ανατρέπει τις δύσκολες ισορροπίες ανάμεσα σε δυο διαπλεκόμενες οικογένειες (Η τρίτη όχθη του ποταμού). Ενώ ο κοσμοταξιδεμένος Ντιέγκο Λέρμαν (μας ξάφνιασε θετικά με το μηδενικού προϋπολογισμού «Ξαφνικά!») εστιάζει στην ενδοοικογενειακή βία που μετατρέπει σε Πρόσφυγατον επταετή Ματίας και τη μητέρα του.
Δεν λείπουν ούτε οι ατίθασες φωνές. Ο πιο γνωστός είναι ο μυθιστορηματικός Δανός Νιλς Άρντεν Όπλεφ («Το κορίτσι με το τατουάζ») που έρχεται στη Θεσσαλονίκη… Με βήμα γοργό. Η σκανδιναβική αποκλίνουσα ματιά έχει και δυο εκ διαμέτρου εκπροσώπους που προέρχονται από το χώρο του ντοκιμαντέρ. Τη Νορβηγή Χάνε Μίρεν, που ψάχνει νεανικές ανασφάλειες (Αγάπησέ με) και την ανδρόγυνη Σουηδή Έστερ Μάρτιν Μπέργκσμαρκ που πρεσβεύει ότι… Κάτι πρέπει να σπάσει. Για τους οπαδούς της χρυσής τομής προτείνεται Ο Χρυσός Σκαραβαίοςτου Αργεντινού Αλέχο Μογκιγιάνσκι και της Σουηδέζας Φία-Στίνα Σάντλουντ, όπου όλα είναι ζητήματα αιώνιας πάλης με ένα μόνο νικητή.
Η ανεξάρτητη Αμερική έχει ακόμη 5 αντιπροσωπείες. Η αποπνιχτική καλοκαιριάτικη Νέα Υόρκη και η πραγματική σχέση δύο ανθρώπων (διατηρούν την αληθινή τους ταυτότητα και δεν υποκρίνονται ούτε υποδύονται) είναι κονιάκ Πέντε Αστέρωνλέει ο καλλιτέχνης Κιθ Μίλερ. Στα όρια της υστερικής κωμωδίας φτάνουν άνετα ο Άλεξ Ρος Πέρι (Listen Up Philip, με γερό καστ) και ο Τζόελ Ποτράικους που ολοκληρώνει τη ζωοφιλική τριλογία του με το πουλί Γύπας(προηγήθηκαν τσακάλι και πίθηκος). Αδερφική υπόθεση η Γιαπωνέζα Κουμίκο, η Κυνηγός του Θησαυρού(από τους αφούς Zέλνερ), που ψάχνει τη βαλίτσα με τα χρήματα του «Φάργκο» των αφών Κοέν. Αδελφικός με χρώμα ελληνικό κι ο Πρόμαχος(αφοί Βόρχις), τους οποίους συνδράμουν κωμικοτραγικά οι ομογενείς Χωραφάς, Φωκάς, Βογιατζής και… Τζιανκάρλο Τζιανίνι!
Η γαλλική κινηματογραφία δεν απουσιάζει. Η απαγωγή του Μισέλ Ουελμπέκ(αλά Γκιγιόμ Νικλού) είναι αλήθεια η μυθοπλασία; Το δίλημμα Σταμάτα ή Συνεχίζω(της Σοφί Φιλιέρ) είναι κωμικό ή σαρκαστικό; Η Οδύσσεια της Αλίκης (της Λουσί Μπορλετό) αφορά έναν θηλυκό Καββαδία ή ένα καράβι των θαυμάτων; Το Χώμα στη γλώσσα(του Ρουμπέν Μεντόσα) είναι μια κολομβιανή «Μπαλάντα του Ναραγιάμα»;
Και το πρώην ανατολικό μπλοκ παρουσιάζεται δυναμικό. Η άγνωστη Εσθονία παρούσα εις διπλούν: Δεν θα ξαναγυρίσω, ταινία δρόμου κι αναζήτησης (του Ίλμαρ Ράαγκ) και Ελευθέρας Βοσκής – Μπαλάντα για το πώς να αποδεχτεί κανείς τον κόσμο, ταινία υπαρξιακή (του Βέικο Ούουνπου). Γυναικεία υπόθεση η Καζάκα Νατζίμα (της Ζάνα Ισαμπάγιεβα). Γκέι υπόθεση η Γη της Θύελλας(του Ούγγρου Άνταμ Τσάσι). Φυλετική και κατοχική υπόθεση η ταινία εποχής του Τσεχοσλοβάκου Ζντενέκ Γιράσκι (Στη σιωπή), (αντί)ρατσισμός μετά μουσικής.
