ΙΣΤΟΡΙΑ
ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΣΥΝΕΒΕΙ
Η αλήθεια για το 1821: επιμέλεια Γιάννης Φραγκούλης
Η επανάσταση του 1821 δεν έχει αναλυθεί όσο θα έπρεπε. Τα σχολικά βιβλία είναι γνωστό ότι παραποιούν ένα μεγάλο μέρος της αλήθειας. Ξεκινώντας από την ημέρα κήρυξης της επανάστασης μέχρι τις λεπτομέρειες σε διάφορα σημεία της ιστορικής διαδρομής της, η αλήθεια για το 1821 είναι εν πολλοίς αδιευκρίνιστη. Μετά τον Παπαρηγόπουλο διάφοροι ιστορικοί προσπάθησαν να ρίξουν φως σε κάποια σκοτεινά σημεία. Ο Κόκκινος και ο Φωτιάδης είναι κάποιοι από αυτούς. Ο Γιάννης Σκαρίμπας επιχειρεί τη δική του ανάγνωση των επαναστατικών και μετεπαναστατικών στιγμών της εξέγερσης των Ελλήνων. Το βιβλίο αυτό διαβάζεται ως μια ανάγνωση των γεγονότων, ερμηνεία τους ως παραπομπή στα βιβλία, άρθρα ή αφηγήματα, στα οποία παραπέμπει. Αυτή είναι η σπουδαιότητά του. Το γλαφυρό ύφος του Σκαρίμπα κρατάει το ενδιαφέρον τόσο ζωντανό που δε θέλεις να σταματήσεις να το διαβάζεις. Θα δημοσιεύσουμε τα κεφάλαιά του γιατί πιστεύουμε ότι θα πρέπει να διαβαστεί από τον κάθε Έλληνα, θα έπρεπε να είναι στη διδακτέα ύλη της μέσης εκπαίδευσης. Στο τέλος του κειμένου ακολουθούν παραπομπές των σχετικών κεφαλαίων.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 1821: ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΚΑΡΙΜΠΑ
Αναφέρει ο συγγραφέας του βιβλίου «Το 1821 και η αλήθεια»: «Αν ο μόνος σκοπός που αξίζει τον κόπο κανείς να γεννηθεί είναι η λευτεριά, και μόλις γεννηθεί του την υποθηκεύουν τα συμφέροντα, τι άλλο του απομένει αν όχι η επανάσταση;».
«Μεταξύ δουλείας και δουλείας δεν υπάρχει καμμιά διαφορά. Με το να κάμεις μιαν επανάσταση κι αποτινάξεις το ζυγό, δεν έκαμες τίποτα. Το ΄21 αυτό έκαμε. Το να μην ξαναεμπέσεις σε ζυγό -αυτό είναι επανάσταση.».
«Το θαύμα του ΄21 δεν έγκειται στην στρατιωτική ήττα της Τουρκίας -πράγμα ευκολώτερο- αλλά στο (ως εκ θαύματος) σώσιμό του από την εχθρότητα των κοτζαμπάσηδων, των λογίων και του Κλήρου.»
«Η αλήθεια για το 1821: Η Επανάσταση απότυχε…»
«Ο κατά μόνον το γένος και το θρήσκευμά του διαφέρων είναι ένας άγιος, μπρος στο κατά μόνο το «κατεστημένο» διαφέροντα.
-Οι Τούρκοι δεν ήσαν οι χειρότεροι… Ο ελληνικός λαός δε θάκανε την επανάσταση για ν’αποκαταστήσει και πολιτικά τους κοτζαμπάσηδες. Οι λέγοντες ότι η Επανάσταση ήταν μόνο Εθνική, ή είναι αδιάβαστοι, ή δε μας λένε την αλήθεια. Σκοτώνοντας τους Τούρκους ήξερε ότι σκοτώνει το σύμμαχο των κοτζαμπάσηδων. Χωρίς τον αφανισμό πρώτα αυτουνού, δεν μπόραε να ξεπάτωνε τους άλλους. Το ότι σ΄αυτό η Επανάσταση γελάστηκε, δεν πάει ναπεί διόλου ότι τους εφείσθη. Θα τους πέρναε εν στώματι μαχαίρας. Το ότι νόμισε ότι για τούτο είχε καιρό, αυτό την έφαγε. Η Επανάσταση απότυχε…»
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 1821: Η ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ
Για να συμπληρώσει ο Δημήτρης Φωτιάδης:
«Το Εικοσιένα, όπως το ξέρουμε μέσα από την επίσημη ιστορική παράδοση, μοιάζει με τ’αναστραμμένο είδωλο που βλέπουμε να καθρεφτίζεται τα θαμπά νερά μιας λίμνης. Είναι βέβαια η ίδια η εικόνα, μα δοσμένη από την ανάποδη. Για να γνωρίσει κανείς τ’αληθινό Εικοσιένα πρέπει να σκύψει πάνω σ’άλλα κείμενα, σ’εκείνα που προετοίμασαν το σηκωμό, σ’αυτά που γράφτηκαν όσο βρόνταγε καρυοφύλλι κι άστραφτε το γιαταγάνι και στ΄απομνημονεύματα των αγωνιστών -του Μακρυγιάννη, του Κασομούλη, του Κολοκοτρώνη, του Φωτάκου, του Σπυρομήλιου, του Περραιβού, του Σπηλιάδη και τόσων άλλων.
Δύο ήταν το Εικοσιένα: Το ένα του λαού και των πιο προοδευτικών ανθρώπων εκείνου του καιρού, το άλλο των κοτζαμπάσηδων και των πολιτικάντηδων. Του πρώτου οι ρίζες αντλούνε τους χυμούς τους από τα «Δίκαια του ανθρώπου» του Ρήγα Βελεστινλή, πάνω στο άλλο πέφτει βαρύς ο ίσκιος της «Πατρικής Διδασκαλίας» του Μακαριωτάτου Πατριάρχη της Αγίας Πόλης Ιερουσαλήμ Κυρ Ανθίμου -ή πιο σωστά του Γρηγορίου.»
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 1821: Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
Ο Γιάννης Σκαρίμπας γεννήθηκε στην Αγία Ευθυμία Φωκίδος, στις 28 Σεπτεμβρίου 1893. Πέθανε στη Χαλκίδα, 21 Ιανουαρίου 1984. Ήταν Έλληνας λογοτέχνης, κριτικός, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και πεζογράφος. Το έργο του, εντυπωσιακό σε έκταση και ποικιλία, σημαδεύτηκε από την έντονη αντιδικία του με τις καθιερωμένες αξίες της ζωής και του αστικού πολιτισμού. Εισήγαγε επίσης υπερρεαλιστικά στοιχεία στην ελληνική πεζογραφία. Θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της ελληνικής λογοτεχνίας.
«Η αλήθεια για το 1821: ήταν ο σημαντικότερος
εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα»
Ο Γιάννης Σκαρίμπας ήταν γόνος ιστορικής οικογένειας από την Αγία Ευθυμία της Φωκίδας. Ο πατέρας του, Ευθύμιος Σκαρίμπας, ήταν απόγονος αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Ξεκίνησε τις εγκύκλιες σπουδές του στο σχολαρχείο του Αιγίου και τις ολοκλήρωσε στην Πάτρα στο Α” Γυμνάσιο Πατρών. Υπηρέτησε στον ελληνικό στρατό, την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο μακεδονικό μέτωπο, ως ανθυπασπιστής στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων. Διακρίθηκε, τραυματίστηκε στο σβέρκο και παρασημοφορήθηκε. Διορίστηκε τελωνοσταθμάρχης στην Ερέτρια (πρώην Νέα Ψαρά). Το 1915 εγκαταστάθηκε στη Χαλκίδα, για να εργαστεί εκεί ως εκτελωνιστής. Παράλληλα γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τότε παντρεύτηκε με την Ελένη Κεφαλινίτη και απέκτησαν πέντε παιδιά. Μετά το γάμο του και μέχρι το 1922 αποσπάστηκε στο τελωνείο της Ερέτριας.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 1821: Η ΣΥΥΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Στα γράμματα εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του 1910 με ποιήματα και πεζά που δημοσίευσε σε διάφορα περιοδικά της Αθήνας και στις εφημερίδες «Εύριπος» και «Εύβοια» της Χαλκίδας, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο «Κάλλις Εσπερινός». Η πρώτη του επίσημη εμφάνιση με το πραγματικό του όνομα έγινε το 1929, όταν έλαβε το Α΄ βραβείο διηγήματος για το πεζό «Ο καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης». Το δημοσίευσε στο περιοδικό «Ελληνικά Γράμματα», του Κωστή Μπαστιά. Ο Γιάννης Σκαρίμπας ήταν ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα γιατί τόσο το εικονοκλαστικό του ύφος όσο και ή ιδιόρρυθμη γλώσσα πού χρησιμοποίησε στα έργα του, προκάλεσε αίσθηση για την εποχή εκείνη. Βραβεύθηκε με το Πρώτο Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας το 1976 για το αντιπολεμικό μυθιστόρημά του του, «Φυγή προς τα εμπρός».
Ο μπαρμπα-Γιάννης Σκαρίμπας, όπως ήταν γνωστός στους φίλους του, έζησε όλη του τη ζωή στη Χαλκίδα και ταξίδεψε ελάχιστα. Κείμενά του υπάρχουν δημοσιευμένα και σε περιοδικά ενώ αρκετοί στίχοι του έχουν μελοποιηθεί. Τα πιο γνωστά μελοποιημένα ποιήματά του είναι «Σπασμένο καράβι», «Ουλαλούμ» και «Εαυτούληδες» για τα οποία έγραψαν μουσική αντίστοιχα οι συνθέτες Γιάννης Σπανός, Νικόλας Άσιμος και Διονύσης Τσακνής. Πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1984 και τάφηκε δημοσία δαπάνη στο κάστρο του Καράμπαμπα.
Το 1998 το σπίτι του όπου γεννήθηκε στην Αγία Ευθυμία ανακηρύχθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο γιατί «χρειάζεται κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/1950, το κτίριο που γεννήθηκε ο Γιάννης Σκαρίμπας στην κοινότητα Αγ. Ευθυμίας Ν. Φωκίδας, ιδιοκτησίας της Κοινότητας, επειδή συνδέεται με έναν από τους αξιολογότερους Έλληνες λογοτέχνες του 20ού αιώνα».
«Η αλήθεια για το 1821: υπέρ τα 84 μου χρόνια
γεγονώς, εφησυχάζω (σχεδόν μόνος) στο σπιτάκι μου.»
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 1821: ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
Το 1984 ιδρύθηκε στη Χαλκίδα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλοι Γ. Σκαρίμπα, με βασικούς στόχους την προβολή του έργου του Γιάννη Σκαρίμπα, η συγκέντρωση παντός είδους υλικού σχετικού με την εν γένει ζωή του, η δημιουργία Πολιτιστικού Κέντρου-Μουσείου στο όνομα του συγγραφέα, τη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή της Χαλκίδας και όχι μόνο. Στη γενέτειρά του Αγία Ευθυμία, οργανώνονται κάθε χρόνο εκδηλώσεις αφιερωμένες στη μνήμη του, τα «Σκαρίμπεια».
Η αυτοβιογραφία του
Ο Γιάννης Σκαρίμπας αυτοσυστηνόταν, με το προσωπικό ύφος που τον χαρακτήριζε, ως: … συνταξιούχος τελωνειακός, διασαφιστής και τάχα λογοτέχνης αλλά και ανάξιος απόγονος ορεσίβιων προγόνων αναφερόμενος στην καταγωγή του από την Φωκίδα.
Σε ιδιόγραφο βιογραφικό σημείωμά του γράφει:
«Γεννήθηκα το 1893 στο χωριό Αγια-Θυμιά της Παρνασσίδος – πρώην Δήμου Μυωνίας. Το δημοτικό μου σκολειό το πέρασα στην Ιτέα των Σαλώνων. Το Σχολαρχείο στο Αίγιο και το Γυμνάσιο στην Πάτρα. Εδώ (στη Χαλκίδα) ελθόντας για στρατιώτης (κληρωτός) το 1914 παντρεύτηκα (… εξ’ έρωτος). Έκτοτε, σχεδόν δεν «το κούνησα» από την πόλη ετούτη = τη Χαλκίδα. Έκανα οικογένεια (παιδιά, νύφες κι εγγόνια) και μνέσκω ακόμα, γράφοντας Λογοτεχνία και Ιστορία. Αλλά και Ποίηση και Θέατρο.
Τώρα υπέρ τα 84 μου χρόνια γεγονώς, εφησυχάζω (σχεδόν μόνος) στο σπιτάκι μου, ζων «αεί -μη- διδασκόμενος», εν αναμονή του «εσχάτου-μου-μαθήματος», ευχαριστώντας εκείνο που ονομάζουμε Θεό, «για τα βουνά και για τα δάση που είδα…» (του Ζαχ. Παπαντωνίου). Και για το ακριβές των παραπάνω αυτών μου ασημάντων, υπογράφομαι,
ο ταπεινότατος
Γιάννης Σκαρίμπας»
