ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
γράφει ο Γιάννης Τσιτσίμης
Ένα ταξίδι στο Μεξικό είναι όνειρο ζωής. Η επιστροφή των Κονκισταδόρες. Ένα ταξίδι εκεί όπου ζει το πνεύμα του Ζαπάτα. Εκεί όπου τα φαντάσματα των Κονκισταδόρες ξέρουν ότι απέτυχαν. Είναι η ζωή όπως θα έπρεπε να είναι: απλή και γεμάτη.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΚΟΝΚΙΣΤΑΔΟΡΕΣ: ΖΉΤΩ
Η ΤΡΈΛΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ MEXICO
Το Μεξικό δεν είναι μια απλή επιλογή ταξιδιού αλλά επιλογή μιας ολόκληρης ζωής. Σε μια μοναδική στιγμή του χρόνου. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού συναντάς μια χώρα που θεωρούσες μυθική και δικαιώνεσαι. Εδώ οι άνθρωποι, φτωχοί και βιοπαλαιστές, νέοι και γέροι χαμογελούν. Με μια ζεστασιά και μια ελπίδα λες και δεν υπάρχουν βάσανα στη ζωή. Και όμως, τραγουδούν, σε κοιτάζουνε με τα όμορφα σκούρα μάτια τους και σου μιλάνε ήρεμα για τα πιο δυνατά πράγματα στην χώρα.
Εδώ ζει το πνεύμα του Ζαπάτα και της επανάστασης. Εδώ ζει το πνεύμα της αληθινής λαϊκής μουσικής. Οι παλιοί σκληροί θεοί κοιμούνται στην οδό των νεκρών στο Τεοτιχουακαν. Τα φαντάσματα των κονκισταδόρες ξέρουν πως απέτυχαν να υποτάξουν ένα λαό ανυπότακτο. Πόλεις με χρώματα και αισθήσεις σκαρφαλωμένες στα βουνά. Στο μέσο όλων αυτών το Μεξικό Σίτυ. Μεγάλο κι όμως το κλείνεις στα χέρια σου.
«Η επιστροφή των Κονκισταδόρες: Ο χρόνος είναι μετέωρος, αντισυμβατικός.»
Όποιος λοιπόν νομίζει πως το Μεξικό είναι μονάχα τραγούδια, χοροί και τεκίλα, κάνει λάθος. Αγνοεί την ψυχή ενός τόσο όμορφου, ευγενικού και παθιασμένου λαού. Το Μεξικό και οι πολιτείες του με τα χίλια χρώματα. Με τους μελαμψούς κατοίκους του και τους ιθαγενείς του. Με το όνειρο μιας άλλης ζωής και τους ατέλειωτους δρόμους πάνω στα βουνά. Με το Πατσκουαλε, το Γκουαναχουατο, το Σαν Μιγκέλ Αλιέντε, το Κερετάρο, τη Μορέλια και τόσες ακόμη. Με το μεσκαλ και τον ήλιο να ερωτεύεται τη βροχή. Και τις πλατείες να απογειώνονται με μυστικούς ήχους. Δεν είναι εκδρομή μήτε ταξίδι. Είναι η ζωή όπως θα έπρεπε να είναι: απλή και γεμάτη. Κι όπως ο υποδιοικητής Μάρκος της εξεγερμένης περιοχής Τσιάπας των Ζαπατίστας λέει: «Στη ζωή δεν ήθελα τίποτα και τα απέκτησα όλα»…
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΚΟΝΚΙΣΤΑΔΟΡΕΣ:
ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ 3 BANDIDOS ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ TASCHO;
Το Μεξικό είναι μια πολύχρωμη ζωή. Σαν να μην ξημερώνει πότε. Μα και σαν να μη βραδιάζει. Ο χρόνος είναι μετέωρος, αντισυμβατικός. Σου ξεγλιστρά νωχελικά και σε αγκαλιάζει. Σε κάνει κτήμα του και τότε γίνεσα ι-αν αφεθείς, αν νιώσεις- πολίτης του κόσμου. Όχι μόνο Έλληνας. Ένα με τα μάτια αυτών των ανθρώπων που σε κερδίζουν. Με αυτό το αιώνιο, σπαρακτικό, ανθρώπινο χαμόγελο τους. Ναι, δε μιλούν αγγλικά. Ναι, είναι οι περισσότεροι φτωχοί. Ναι, δουλεύουν όλη μέρα και την Κυριακή, πολλές φορές για να τα βγάλουν πέρα. Και λοιπόν; Αυτό δεν είναι η ζωή; Αυτό δεν είναι το μυστικό που κρύβεται εδώ, τόσο μακριά μα και τόσο κοντά στην πατρίδα. Αυτό δεν είναι το Μεξικό που αγάπησα για πάντα;
Μια επιγραφή πάνω σε τοίχο στο σαλούν Sain Luis στην πλατεία Garibaldi που γράφει pura vida (αληθινή ζωή). Μια σφαίρα του επαναστάτη Pancho Villa καρφωμένη στην οροφή του εκπληκτικού μπαρ La opera. Ένας λυπημένος mariachi που ηχεί την τρομπέτα του μόνος στις δύο η ώρα το πρωί. Σαν αποχαιρετισμό στη νύχτα. Η μήπως η απίστευτη πολιτεία του Tascho με τα δρομάκια της και τους κάκτους της στη μέση των βουνών. Δεν είναι ένα ακόμη blues τραγούδι την έρημη ώρα του απομεσήμερου;
Σε μια από τις φωτογραφίες είμαι με τη Μόνικα. Το ανθισμένο λουλούδι του Μέξικο Σίτυ. Φέρνει βόλτα ολομόναχη σε ένα μπαρ στην άκρη ενός δρόμου. Γνήσιο παιδί του Μεξικό. Ξέρει την αλήθεια, τον πόνο, τον δρόμο του ονείρου. Που δεν είναι μια παράνομη είσοδος στις ΗΠΑ αλλά μια απευθείας έφοδος στη ζωή. Με μάτια σκούρα και μαλλιά μελαχρινά…..
Η επιστροφή των Κονκισταδόρες
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΚΟΝΚΙΣΤΑΔΟΡΕΣ: VIVA LA REVOLUTION
Τρεις τοιχογραφίες, τρία παγκόσμια αριστουργήματα. Ντιέγκο Ριβιέρα, ένας από τους μεγαλύτερους, οικουμενικούς ζωγράφους. Με το έργο του έδωσε μια ανάσα, ένα σκαλί στην ιστορία της νεότερης σύγχρονης τέχνης.
Επιλεκτικά από τη μεγάλη συλλογή των έργων του Ριβιέρα στο εσωτερικό αίθριο του Υπουργείου Παιδείας του Μεξικού. Παρουσιάζω «Την αναγέννηση του φτωχού αγρότη». Τον επαναστάτη «Εμιλιάνο Ζαπάτα». Και τον γνωστό πίνακα «Παγκόσμια επανάσταση». Κάτω από τον οποίο, άλλωστε, αποδίδω και αγωνιστικό χαιρετισμό στη μνήμη του ιερού τέρατος της τέχνης, Ντιέγκο Ριβιέρα.
«Η επιστροφή των Κονκισταδόρες: Οι εργασιακές
σχέσεις σε πάρα πολλές περιπτώσεις θυμίζουν σκοτεινό μεσαίωνα.»
Η συλλογή διαθέτει δεκάδες τοιχογραφίες, μοναδικές από την εποχή 1923-1934. Η είσοδος στο υπουργείο Παιδείας είναι δωρεάν για όλο το λαό, ντόπιο και ξένο.
Mexico never dies…
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΚΟΝΚΙΣΤΑΔΟΡΕΣ:
ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΒΕΙΩΝ
Η σκληρή πραγματικότητα στο Μεξικό είναι έντονη και κυρίως δεν κρύβεται. Θα μπορούσα να σας γράψω για την εκπληκτική ποικιλία της κουζίνας: Εδώ που με βάση το καλαμπόκι, την καυτερή σάλτσα και το κρέας, δημιουργεί δεκάδες (νόστιμα) πιάτα και ορεκτικά. Αλησμόνητα στη γλώσσα. Προτιμώ όμως κάτι πέρα από τη γαστρονομία. Οι εργασιακές σχέσεις σε πάρα πολλές περιπτώσεις θυμίζουν σκοτεινό μεσαίωνα.
Ειδικά στα θέματα της αγροτικής παραγωγής η εκμετάλλευση είναι τρομακτική.. Φτωχοί άνθρωποι δουλεύουν όλη μέρα σε ξένα χωράφια μόνο για ένα κομμάτι ψωμί. Πέρα λοιπόν από την τουριστική, επιφανειακή μάτια, υπάρχει μια μεγάλη κοινότητα πληβείων που επιζητά καθημερινά την επιβίωση της. Ο τουρισμός με τα αναπόφευκτα κέρδη που φέρει δεν έχει καλυτερέψει τη ζωή των απλών εργαζομένων.
Η τελευταία βιομηχανική ανάπτυξη πάνω στις πλάτες μιας νέας εργατικής τάξης πλουτίζει το κεφάλαιο. Αλλά και το κράτος που έχει μερίδιο σε εθνικοποιημένες επιχειρήσεις. Ενώ οι ΗΠΑ παίρνουν μερίδιο λέοντος από τα πετρέλαια. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την έλλειψη σχολείων, ειδικά στον νότο. Την προβληματική υγειονομική περίθαλψη, την ανεργία σαν ένα ανίκητο τέρας και την διαρκή τάση μετανάστευσης (παράνομης) στις ΗΠΑ. Έχει δημιουργήσει το ανυπέρβλητο πρόβλημα της πραγματικότητας στο Μεξικό: Η φτώχεια οδηγεί την ορχήστρα της ζωής.
Κι αν προσθέσουμε και τα καρτέλ ναρκωτικών με τη στρατολόγηση νέων ανδρών. Όπως και την σεξουαλική εκμετάλλευση νέων γυναικών που αναζητούν εργασία και παγιδεύονται. Σίγουρα δεν έχουμε να κάνουμε με μια χώρα που όλη μέρα χορεύει ρούμπα. Τριγυρνάει με σομπρέρο και τρώει τσίλι. Σε μια χώρα άνω των 110.000.000 κατοίκων. Το πως δεν χάνεται το χαμόγελο και δεν υπάρχει ακόμη ομαδική κατάθλιψη ως προσφορά του κράτους στον πολίτη, είναι το μυστήριο της μεξικάνικης ζωής.
Θα κλείσω εδώ, δανειζόμενος τα λόγια από μια συνέντευξη του μεγάλου, σπουδαίου Μεξικανού σκηνοθέτη Αλφόνσο Κουαρόν σε σχέση και με την τελευταία του αριστουργηματική ταινία «Roma»: «Σε αυτήν την χώρα, τόσα χρόνια μετά την ισπανική εισβολή του Κορτές, εξακολουθεί η λευκή αμιγώς τάξη να καταπιέζει και να κρατά στην φτώχεια το συντριπτικό μη λευκό μέρος της χώρας».
Ο Κορτές στον οποίο κάνω αναφορά, ηγήθηκε μιας ομάδας Ισπανών τυχοδιωκτών μισθοφόρων. Γνωστών ως Κονκισταδόρες που γύρω στα 1520 εισέβαλε και κατέκτησε το Μεξικό στο όνομα του ισπανικού θρόνου. Εξανδραποδιζοντας τις φυλές των ιθαγενών.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΚΟΝΚΙΣΤΑΔΟΡΕΣ:
ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΗΣ ΦΡΙΝΤΑ ΓΚΑΛΟ!
Η Φρίντα Γκάλο είναι η σημειολογία του πόνου. Η μεγάλη ζωγράφος και σύζυγος του επίσης μεγάλου ζωγράφου Ριβιέρα. Είχε μια ζωή πολυτάραχη στο περίφημο μπλε σπίτι στο Κογιοακάν. Λίγο έξω από το Μέξικο Σίτυ. Τελείωσε σύντομα μέσα σε πόνο, ακρωτηριασμό, παραλήρημα τέχνης και αγωνία ψυχής.
Μέσα στα ελάχιστα κι όχι τόσο αντιπροσωπευτικά έργα της στο «Μπλε σπίτι». Ο επισκέπτης (κι όχι ο επιδερμικός χαζοχαρούμενος νεόπλουτος τουρίστας) μπορεί να δει μια στατική χορογραφία του πόνου. Περιλαμβάνει ειδικά προσθετικά για την ανάπηρη πλάτη. Σχέδια της Φρίντα βουτηγμένα σε αίμα χειρουργείου. Και φυσικά την αναπηρική καρέκλα στην οποία κατέληξε αλλά συνέχισε να δημιουργεί. Έστω κι έτσι. Πώς γίνεται μια γυναίκα καλλιτέχνης, ελεύθερη, επαναστατικών πεποιθήσεων και ερωτικού γίγνεσθαι να καταλήξει να μην μπορεί να βγει ούτε στην περίφημη αυλή της. Όπου σύχναζαν ζωγράφοι σημαντικοί, ηθοποιοί από τις ΗΠΑ, διανοούμενοι, επαναστάτες, εραστές. Και φυσικά ανάμεσα τους για κάποιο διάστημα και ο θρυλικός Λέων Τρότσκι;
«Η επιστροφή των Κονκισταδόρες: σαν
μια φωνή από έναν άλλο κόσμο.»
Το σπίτι αποπνέει μια αύρα τέχνης, έρωτα ξεθωριασμένου και μόδας. Εκτίθεται η γκαρνταρόμπα της, μέρος της οποίας σχεδίασε ο Γκωτιέ. Μέσα στην αυλή του σπιτιού είναι έντονο το μπλε χρώμα, το νερό και την προ-κολομβιανη ιστορία του Μεξικού. Ξαναζεί στο μέτρο της φαντασίας η μεγάλη ζωγράφος σα μια σκιά σε απόχρωση του σκούρου. Σαν μια φωνή από έναν άλλο κόσμο όπου οι άνθρωποι υπήρχαν για να ζουν κάθε στιγμή τους…
Σημείωση: Όσο ζούσε η Φρίντα Γκάλο για διάφορους λόγους που δεν είναι του παρόντος, δεν ήταν γνωστή ούτε το έργο της αναγνωρισμένο. Είχε κάνει συνολικά μόλις τρεις εκθέσεις όλο κι όλο. Όμως, τα αγνά, αυθεντικά πράγματα αντέχουν στον χρόνο και στο τέλος, δικαιώνονται. Ο Μπρετόν πρώτος και ο γαλλικός σουρεαλισμός στη συνέχεια ανακάλυψαν την Φριντα. Το πράγμα πήρε το δρόμο του. Σήμερα, το έργο της θεωρείται πανανθρώπινο. Συμβολικό και πρωτοποριακό. Οι πίνακες της συγκινούν εκατομμύρια φίλους της τέχνης στα μουσεία που εκτίθενται. Σήμερα, εκείνη η ανάπηρη κοπέλα από το Κογιοακάν με τα μεγάλα θλιμμένα μάτια υπέφερε. Με κάθε της κίνηση και κάθε ανάσα. Σήμερα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της αληθινής τέχνης η οποία όπως ξέρουμε περικλείει και την αληθινή ζωή…
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΚΟΝΚΙΣΤΑΔΟΡΕΣ :
ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ
Μέσα στη βροχή παίρνεις τον δρόμο για την πόλη του Κερέταρο. Μόνος μέσα στους λόφους, μόνος μαζί με τους κάκτους. Μόνος απέναντι σε όλους τους ανθρώπους, αδημονείς μπροστά στον δρόμο που χάραξε το ασήμι. Μπροστά στον άδικο πλούτο άδικων ανθρώπων. Μπροστά στο τραγούδι των ινδιάνων.
Ναι, έρχεσαι από πολύ μακριά, κονκισταδόρ με ασημένια πανοπλία. Γκρίγκο με εξάσφαιρο smith and Wesson. Βρέχει κι εσύ περπατάς εκεί που πρωτοπερπάτησε ο Πάντσο Βίλλα. Βρέχει και το πιάνο δε σταματά να παίζει. Να σε θλίβει σαν παλιά νουάρ ταινία. Δήθεν γυρισμένη στο Ακαπούλκο. Μα πραγματικά σε στούντιο.
Βρέχει συνέχεια κάθε βράδυ στου Γκουχουανάτο τις στράτες. Το νερό κυλά στις φλέβες μιας μελαψής ερωμένης που βαστά από κρεολούς σπανιόλους η γενιά της. Βρέχει ακόμη κι όταν δεν βρέχει. Κι η Μεραρχία του Βορρά αντάμα με τον Στρατό του Νότου πλησιάζει ολοένα έξω από το Μέξικο Σίτυ.
Έξω από τα φώτα με τις μουσικές και τις στρατιές των νεκρών στις πλατείες. Ολοένα πλησιάζει στη γη που κατάπιε μονομιάς κονκισταδόρες και αποικιοκράτες…
Μεραρχία του Βορρά : Επαναστατικός στρατός του Πάντσο Βίλλα στα 1910-1920.
Απελευθερωτικός στρατός του Νότου: Επίσης επαναστατικός στρατός του Εμιλιάνο Ζαπάτα στα 1910-1917.
