Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Κινηματογραφικές αίθουσες στην Θεσσαλονίκη: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
Ποια είναι η χρησιμότητα των κινηματογραφικών αιθουσών; Ποιος είναι ο ρόλος τους στη σύγχρονή μας κοινωνία; Γιατί θα έπρεπε να διατηρηθούν οι κινηματογραφικές αίθουσες; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνουν την απάντηση στο επίκαιρο ερώτημα: Γιατί θα πρέπει να μην κλείσουν οι κινηματογραφικές αίθουσες; Και αυτή η απάντηση θέτει το ακόλουθο ερώτημα: Πως μπορούν αυτές οι αίθουσες να διατηρηθούν;
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Θεσσαλονίκη είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για να ερευνήσουμε αυτό το θέμα. Ίσως είναι το πιο σωστό για να δούμε για ποιο λόγο η κινηματογραφική αίθουσα παίζει τεράστιο ρόλο στη σύγχρονη κοινωνία. Θα ξεκινήσουμε με τη διαπίστωση ότι ο κινηματογράφος είναι η τέχνη που χαρακτηρίζεται από την μαζικότητα. Οι αδελφοί Λυμιέρ πρόβαλαν την ταινία τους στο Grand Cafe, στο Παρίσι, μπροστά σε κοινό. Ήταν η ημέρα της γέννησης του κινηματογράφου.
«Κινηματογραφικές αίθουσες στην Θεσσαλονίκη: ακολουθούσαν
διεργασίες ψυχολογικές που μπορούσαν
να οδηγήσουν σε μια νέα πρόταση
για την οργάνωση της ανθρώπινης κοινωνίας.»
Στη Θεσσαλονίκη υπήρχε ένας άνθρωπος που λειτουργούσε τόσο πρακτικά όσο και θεωρητικά στον κινηματογράφο. Ο Παύλος Ζάννας ήταν αυτός που είχε την ιδέα να οργανώσει την Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου. Πίσω του ήταν το περιοδικό «Η Τέχνη στη Θεσσαλονίκη». Την επόμενη χρονιά αυτή η εβδομάδα έγινε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Πριν λίγες μέρες γιόρτασε τα 63α γενέθλιά του, με πλήρη λαμπρότητα.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΟΙ ΛΕΣΧΕΣ
Όλα όμως ξεκίνησαν από μια κινηματογραφική λέσχη που ο Παύλος Ζάννας είχε οργανώσει. Το κοινό είχε αναγνωρίσει τον κινηματογράφο σα μια εκδήλωση. Αυτή μπορεί να ήταν διασκεδαστική ή καλλιτεχνική. Μπορούσε απλά να διασκεδάζει το κοινό ή να το ψυχαγωγεί. Με άλλα λόγια να το φέρει κοντά σε άλλους πολιτισμούς και εκφάνσεις του κόσμου, να το προβληματίζει. Ο άνθρωπος ζούσε μια εμπειρία μαζί με άλλους. Το θέαμα εγγραφόταν στο συλλογικό και στο ατομικό ασυνείδητο συγχρόνως. Ακολουθούσαν διεργασίες ψυχολογικές που μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια νέα πρόταση για την οργάνωση της ανθρώπινης κοινωνίας.
Οι ανθρωπολόγοι και οι θεωρητικοί της τέχνης έχουν μελετήσει πολύ το κινηματογραφικό θέαμα. Αυτά που αναφέρω είναι διαπιστώση πολλών ερευνών. Ας πάρουμε όμως μια άλλη εκδοχή: Αν δεν υπήρχαν οι κινηματογραφικές αίθουσες και έβλεπε ο καθένας τις ταινίες μόνος του, τότε τι θα γινόταν;
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ
Αν βλέπαμε τις ταινίες μόνο από το σπίτι μας. Αν είχαμε μόνο μια οθόνη υπολογιστή ή τηλεόρασης και βλέπαμε κατά μόνας τις ταινίες τι θα γινόταν; Με ποιο τρόπο ο ένας θα επικοινωνούσε με τον άλλο, με πραγματικό ή με έμμεσο τρόπο; Η ταινία δεν θα διέφερε πολύ από ένα βίντεο παιχνίδι. Ο άνθρωπος θα εισέπραττε ερεθίσματα και απλά θα τα κατανάλωνε. Δεν θα μπορούσε να δει τις αντιδράσεις του συνανθρώπου του και έτσι δεν θα διαμόρφωνε μια αντίληψη για αυτό που είδε. Απλά θα είχε μια ακόμα εμπειρία. Αυτή όμως δεν θα του μιλούσε για τη ζωή του.
«Κινηματογραφικές αίθουσες στην Θεσσαλονίκη:
ο άνθρωπος θα είναι ανίκανος
να ανακαλύψει μια άλλη εκδοχή.»
Ο κινηματογράφος όμως δίνει την ψευδαίσθηση ότι μιλάει για την πραγματικότητα. Αναφέρει αυτό που έχει γίνει. Στις ενδιαφέρουσες ταινίες αφήνει μια διέξοδο. Σε αυτή υπάρχει η αμφισβήτηση: Όντως έγιναν έτσι τα πράγματα; Και αν δεν συνέβησαν έτσι ποια μπορεί να είναι η πραγματικότητα; Πως μπορώ εγώ να δω τη δική μου πραγματικότητα; Θα μπει έτσι στο πεδίο του πραγματικού και θα ανακαλύψει ότι για ένα γεγονός δεν υπάρχει μόνο μια έκφανση της πραγματικότητας. Αντίθετα, αυτές είναι πολλές και σχηματίζουν ένα αφηγηματικό σύμπαν. Αυτή η ποικιλότητα είναι η ομορφιά της ζωής.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΣΤΗΝ ΦΑΡΜΑ ΤΟΥ ΟΡΓΟΥΕΛ
Αν λοιπόν εκλείψουν οι κινηματογραφικές αίθουσες αυτή η ομορφιά χάνεται. Πολύ περισσότερο ο άνθρωπος θα είναι ανίκανος να ανακαλύψει μια άλλη εκδοχή. Θα είναι ένας παθητικός καταναλωτής ενός θεάματος, ανίκανος να κρίνει. Θα μπορεί μόνο να δέχεται αυτά που του σερβίρουν. Έτσι θα είναι πειθήνιο όργανο της όποιας εξουσίας. Δεν θα μπορεί να την κρίνει. Η κοινωνία πλέον θα κυβερνιέται ολοκληρωτικά από μια ελίτ που θα ορίζει τις κυβερνήσεις. Το οργουελικό αυτό τοπίο δεν είναι πολύ μακριά από την εποχή μας.
Είναι ένας εφιάλτης που δεν θα θέλαμε να ζήσουμε. Αυτό όμως επιδιώκουν αυτοί που κυβερνούν αυτή την κοινωνία. Για να περνούν αυτά που θέλουν, όπως θέλουν, χωρίς καμία αντίδραση. Αυτή η άποψη δεν είναι τραβηγμένη. Αν ο αναγνώστης σκεφτεί λίγο μπορεί να καταλάβει που ελλοχεύει η αλήθεια και τότε θα αντιδράσει. Μόνο έτσι θα αποτραπεί αυτή η άσχημη εκδοχή που περιγράφουμε. Το δικαίωμα στη ζωή μόνο με αγώνες κατακτιέται.
