ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Διανύουμε την εβδομάδα των παθών. Η Μεγάλη Εβδομάδα ονομάστηκε έτσι λόγω της σπουδαιότητάς της και όχι της διάρκειάς της, η οποία φαινομενικά μπορεί να είναι μεγαλύτερη, εξαιτίας της νηστείας, των λειτουργιών και των πολλών προετοιμασιών στις οικογένειες. Εμείς θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στα πάθη του Χριστού και στη σημασία τους στον άνθρωπο. Εξάλλου το 2017 είναι ένα ακόμα έτος παθών, άρα είναι χρήσιμο να δούμε τα πάθη, κατά το χριστιανισμό, και αν αυτά μας οδηγούν στην ισορροπία με τη Φύση.
Το κύριο πρόσωπο των αφηγήσεων αυτών των ημερών είναι ο Χριστός. Όλα τα ιερά κείμενα του χριστιανισμού επικεντρώνονται στο πρόσωπό του και αναφέρουν ελάχιστα για τα δευτερεύοντα πρόσωπα, όπως και σε αυτό της Παναγίας. Θα χρησιμοποιήσουμε τη λέξη «μύθος» για να προσδιορίσουμε την αφήγηση αυτών των παραδόσεων. Έτσι, λοιπόν, η χριστιανική μυθολογία έχει δομήσει την αφήγηση των παθών αυτών των ημερών ξεκινώντας από το θρίαμβο και την απόλαυση για να φτάσει στο θάνατο και στη νίκη επ’αυτού, με την Ανάσταση.
Αν το σκεφτούμε λίγο πιο καλά κάθε στοιχείο είναι χρήσιμο και εξαιρετικής σπουδαιότητας. Ο Χριστός έρχεται με την αίγλη του αρχηγού, ας πούμε του βασιλιά, και καταλήγει ταπεινωμένος. Αυτή η πτώση γίνεται σταδιακά και, ουσιαστικά, παρομοιάζει τη ζωή του ανθρώπου. Το μήνυμα είναι αυτό: τα πάθη του Χριστού θα μπορούσαν να ήταν τα πάθη του κάθε ανθρώπου και έτσι είναι. Άρα και η ανύψωση του Χριστού θα μπορούσε να συνέβαινε και σε κάθε άνθρωπο, εδώ όμως, στη χριστιανική θρησκεία, υπάρχουν προϋποθέσεις και μετατόπιση χρονική.
Την έννοια των παθών τη βρίσκουμε και στην εβραϊκή θρησκεία, όπως και το Πάσχα σα γιορτή, μάλιστα η προφορά του ελάχιστα διαφέρει. Αυτό είναι λογικό διότι ένα μεγάλο μέρος των αφηγηματικών στοιχείων της χριστιανικής θρησκείας είναι δανεισμένα από την εβραϊκή. Η έννοια της Ανάστασης δεν υπάρχει σαν τέτοια, αλλά θα βρούμε εκεί την έννοια της ανύψωσης, πριν την τελική κρίση. Η ώρα της τελικής κρίσης είναι αυτή της δικαίωσης και της συγχώρεσης, της νίκης επί των σκοτεινών δυνάμεων. Κοινά στοιχεία στην εβραϊκή και στη χριστιανική θρησκεία. Ανάλογα θα βρούμε και στη μουσουλμανική, η οποία δανείστηκε αφηγηματικά μοτίβα και από μία και από την άλλη θρησκεία.
Αν επικεντρώσουμε λίγο ακόμα στα πάθη, τότε θα δούμε ότι αυτά λειτουργούν σαν ένας αγώνας για να φτάσουμε στο θείο, μία διαρκή πάλη και διόρθωση των λαθών μας που μας οδηγεί σε μία αγιότητα. Όταν φτάσουμε σε αυτή, τότε πλησιάζουμε το Θεό, το απόλυτα καλό. Αυτή η θεώρηση υπάρχει στο βουδισμό. Τίθεται όμως το ερώτημα: Υπάρχουν κάποιο ή κάποια κοινά στοιχεία σε αυτές τις τέσσερις θρησκείες στις οποίες αναφερθήκαμε;
Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε ως εξής: Ο χριστιανισμός, ο εβραϊσμός, ο μουσουλμανισμός και ο βουδισμός, οι τέσσερις γνωστές και μεγάλες θρησκείες, έχουν ξεπεράσει τις παλιές θρησκείες, κρατώντας πολλά στοιχεία από αυτές, μεταλλάσσοντάς τα, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στον πατέρα και ελαχιστοποιούν το μητρικό στοιχείο. Ουσιαστικά προτείνουν ένα διαφορετικό τρόπο δόμησης της κοινωνίας που έχει φύγει πολύ από τη μητριαρχία. Είναι ψέμα ότι είναι οι πρώτες μονοθεϊστικές θρησκείες, γιατί είχαν εμφανιστεί πριν ή σχεδόν παράλληλα με τη χριστιανική και την εβραϊκή και άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες, στην Αίγυπτο και στη Μέση Ανατολή.
Η Παναγία παίζει δεύτερο ρόλο, σε σχέση με το Χριστό, οι Απόστολοι βλέπουν με δέος το Χριστό ενώ η Παναγία είναι αδύναμη να περάσει αυτά τα πάθη και θέλει τη βοήθειά τους. Ο Πατέρας απλά δεν αναφέρεται στη χριστιανική θρησκεία με ένα συγκεκριμένο όνομα, υπονοείται και προετοιμάζεται η ταύτιση του Χριστού με τον Πατέρα, η οποία θα επικυρωθεί αργότερα με μία εκκλησιαστική σύνοδο. Είναι ολοφάνερο ότι υπάρχει μία σχάση.
Εδώ θα πρέπει να δώσουμε τη μεγαλύτερη προσοχή μας. Αν και τα πάθη του Χριστού, στην αρχή της αφήγησης, ταυτίζονται με τα πάθη της Φύσης -βλέπε της γέννησή του που ταυτίζεται με την ανάσταση του Ήλιου, το φως που ταυτίζεται με την πνευματική υπόστασή του- όσο προχωρά η αφήγηση των παθών του βλέπουμε να ξεχωρίζει ένα κομμάτι, αυτό που έχει να κάνει με τη μητέρα, και πολύ γρήγορα να αποχωρίζεται εντελώς από το πατρικό. Είναι σα να παίρνουμε ένα νόμισμα και να το κόβουμε έτσι ώστε να ξεχωρίσει η πάνω από την κάτω μεριά. Τότε όμως αυτό το νόμισμα δε θα είναι πλέον το ίδιο, αλλά δυο άλλα νομίσματα, εντελώς διαφορετικά από το πρώτο. Με αυτή την έννοια η ταύτιση του Χριστού με τη Φύση διασπάται στα πάθη για να γίνει πάλι ένα στην Ανάσταση!
Παράλογο; Όχι! Είναι λογικό μέσα στην έννοια του αποχωρισμού του ανθρώπου από τη Φύση και στη σπουδαιότητα της παρέμβασης του πρώτου επί της δεύτερης, για να εδραιωθεί η πατριαρχική κοινωνία, κάτι που θα έρθει και από την εβραϊκή θρησκεία, ενώ, με πιο ήπιο τρόπο, θα συνεχιστεί στο βουδισμό. Στο μουσουλμανισμό είναι αυτονόητο ότι θα το βρούμε ακριβώς έτσι λόγω των βαθιών επιρροών του από το χριστιανισμό και τον εβραϊσμό. Αν θυμηθούμε όμως το ζωροαστρισμό και τον ταοϊσμό, τότε θα καταλάβουμε το μέγεθος της αλλοτρίωσης του ανθρώπου, την ολική αποξένωσή του από τη φύση του, την άρνηση της σύζευξης υλικού και πνευματικού -ή ανθρώπινου και θεϊκού- άρα την άρνηση των ίδιων των διδαχών, ουσιαστικά, αυτών των μονοθεϊστικών θρησκειών. Ο ταοϊσμός μας καλεί να βρούμε ξανά την αρχή αυτών των θρησκειών και να ενωθούμε με τη Φύση, σύμφωνα με την αρχή των ελαχίστων δράσεων, χωρίς αυτός να ξεκίνησε ως θρησκεία, απλά καπηλεύτηκε ως τέτοια η φιλοσοφική σκέψη του Λάο Τσε.
Μπορούμε πλέον να διαλέξουμε με πιο τρόπο θα δοξάσουμε τη Φύση. Πως θα ενωθούμε με αυτή, με ποιο τρόπο θα δούμε τα ανθρώπινα πάθη σα θεία, πως θα φτάσουμε στην εσωτερική μας Ανάσταση. Αυτός είναι ένας αγώνας εσωτερικός και προσωπικός για τον κάθε άνθρωπο βάσει του οποίου θα λογοδοτήσει στον ίδιο τον εαυτό του, αργότερα.
Γιάννης Φραγκούλης
