ΙΣΤΟΡΙΑ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ
Πρωτοχρονιά: γράφει ο Θεμιστοκλής Αλμπάνης
Οι Μακεδόνες είχαν δικό τους σεληνιακό ημερολόγιο, συγγενικό με το αττικό αλλά με διαφορετικά ονόματα μηνών. Ο πρώτος μήνας του μακεδονικού έτους λεγόταν (Δίος) αντιστοιχούσε περίπου στον Οκτώβριο/Νοέμβριο του σημερινού ημερολογίου, επομένως η πρωτοχρονιά γιορταζόταν στην Αρχαία Μακεδονία με εορτές αφιερωμένες στον Δία, προσφορές και θυσίες για καλοτυχία στο νέο έτος.
Πρωτοχρονιά: Ο εξαγνισμός
Παράλληλα γινόταν και ο εξαγνισμός του Μακεδονικού στρατού, γιατί ο Μακεδονικός στρατός συνδέονταν στενά με την θρησκεία. Κάθε εκστρατεία ξεκινούσε με θυσίες, καθαρμούς και μαντείες. Υπάρχουν μαρτυρίες (Πλούταρχος και Αρριανός) ότι πριν από σημαντικές μάχες γίνονταν καθαρμοί και θυσίες στον Δια Σωτήρα, στην Αθηνά Πρόμαχο και στον Άρη.
Ο εξαγνισμός περιλάμβανε:
1.Καθαρισμό με νερό (λουτρά η ραντισμό με αγίασμα)
2.Θυσία ζώων και διάχυση του αίματος ως εξιλέωση
3.Περίπατο καθαρτηρίων ζώων (π.χ σκυλιών ή άλλων θυσιαστικών ζώων) γύρω από το στρατόπεδο, κατόπιν τα ζώα θυσιάζονταν.
Πρωτοχρονιά: Οι τελετές
Αυτές οι τελετές γίνονταν συχνά και κατά την πρωτοχρονιά, για να «καθαριστεί» ο στρατός και να ξεκινήσει το νέο έτος με ευμένεια των θεών.
Η Μακεδονική πρωτοχρονιά δεν ήταν μόνον εορτασμός αλλά και πολιτειακή-στρατιωτική αφετηρία, τότε ανανεώνονταν οι όρκοι πίστης στον βασιλιά και γίνονταν ανακηρύξεις ή επιβεβαιώσεις στρατηγών.
Παράλληλα ο εξαγνισμός του στρατού είχε διπλή λειτουργία πρακτική (ψυχολογική και πειθαρχική συνοχή) και θρησκευτική (να εξευμενιστούν οι Θεοί).
Έτσι με το ξεκίνημα της Μακεδονικής Πρωτοχρονιάς έχουμε:
Πρωτοχρονιά: Οι αναφορές
1.Αφιέρωση στον Δία, θυσίες στο Δίον (ιερό του Ολυμπίου Διός).
2.Δημόσιες τελετές με τη συμμετοχή του βασιλέα, στρατηγών και αξιωματούχων.
3.Πολιτειακή λειτουργία, ο όρκος πίστης στον βασιλέα ανανεωνόταν ενώπιον του στρατού και του λαού.
4.Καθαρμοί και Εξαγνισμός του Στρατού, ο εξαγνισμός λειτουργούσε ως «επανασυγκόλληση» της συλλογικής ταυτότητας.
5.Συμπόσια και Εορτές. Συμπόσια του βασιλιά με τους εταίρους δείπνα και προσφορές, παρουσίαση νέων στρατηγών και αξιωματούχων, δημόσιες γιορτές με μουσική χορούς και αγώνες στο θέατρο του Δίου.
6.Κλείσιμο Εορτασμού με μεγάλη θυσία στον βωμό του Δία και κοινό συμπόσιο.
Αναφορές έχουμε για τα παραπάνω:
Πλούταρχος, Αλέξανδρος 16.9 και 25.6
Διόδωρος ο Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη
Ησύχιος
Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις
Πολύβιος, Ιστορίαι.
Πάντως για τον καθαρμό και τη χρησιμοποίηση σκύλων στις καθαρτήριες τελετές μας μιλάει ο Πλούταρχος (Αλέξανδρος 40,2), περιγράφει έναν καθαρμό με διέλευση ανάμεσα από μισά σκυλιά (κομμένα στα δύο).
«Καθαρμόν τω στρατεύματι ποιησάμενος, αγαγών δια δύο κυνών εσχισμένων» (παρόμοια αναφορά υπάρχει και στον Πλούταρχο Αιμίλιος Παύλος 23, το ίδιο έθιμο είχαν και οι Ρωμαίοι).
Οι Μακεδόνες στρατιώτες δεν λούζονταν με το αίμα των σκύλων, αυτό είναι μια υπερβολή που εμφανίζεται σε μεταγενέστερες αναφορές ή παρερμηνείες.
Το τελετουργικό ήταν να περάσουν οι οπλίτες ανάμεσα από δύο κομμένα σκυλιά και αυτό είχε συμβολικό νόημα:
α) Ο σκύλος, ζώο φύλακας και ψυχοπομπός «απορροφούσε» την μιαρότητα.
β) Η διέλευση ανάμεσα στα δύο μισά ήταν το συμβολικό πέρασμα από το «μιαρό» στο «καθαρό».
