Ο Ευαγγελιστής Λουκάς της Βοιωτίας: γράφει ο Δημήτρης Βασιλείου
Στο νοτιοανατολικό άκρο της Θήβας, στον λόφο με το παλαιό νεκροταφείο της πόλης, βρίσκεται ο ιερός ναός. Είναι αφιερωμένος στον ιδρυτή της τοπικής εκκλησίας της Βοιωτίας, τον Ευαγγελιστή Λουκά. Έζησε εδώ και δίδαξε τον χριστιανισμό. Μάλιστα, σύμφωνα με την παράδοση, αυτός είναι ο τόπος του μαρτυρίου και της ταφής του.
Η εκκλησία μας σήμερα 18 Οκτωβρίου, τιμά την κοίμηση του Ευαγγελιστή Λουκά στην Βοιωτική εκκλησία. Επίσης στις 17 Σεπτεμβρίου, την επανακομιδή των αγίων λειψάνων του.
Με τον Ευαγγελιστή Λουκά πρωτοήλθαμε σε μία ιδιαίτερη επαφή στους Φιλίππους. Εκεί που βάπτισε την Λυδία και εδρεύει το ομώνυμο βαπτιστήριο. Όπου αναπτύσσονται χριστιανοί από όλο τον κόσμο. Ένα γεγονός που μόνο αν το βιώσεις πιθανώς να κατανοήσεις τον συμβολισμό της βάπτισης. Η δεύτερη ήταν μέσα από το εικονογραφικό του έργο που είναι διάσπαρτο σε όλη την επικράτεια.
Η πιο πρόσφατη ήταν όταν οικογενειακώς επισκεφτήκαμε την Καδμία Γη. Για να δούμε το αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας που αξίζει τα μάλα να επισκεφθεί κάποιος. Τελευταίος σταθμός αυτής της πασχαλινής μας επίσκεψης ήταν ο ναός του Ευαγγελιστή Λουκά. Πραγματικά άξιζε τον κόπο να φτάσουμε ως εδώ.
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: Ο ΝΑΟΣ
Επ” ευκαιρίας να ευχηθώ στα αγαπημένα πρόσωπα που γιορτάζουν σήμερα χρόνια πολλά με υγεία και κάθε προκοπή .
Ο ναός, όπως και το εκτεταμένο νεκροταφείο γύρω του, υπήρχαν τουλάχιστον από τα τέλη του 11ου αιώνα. Όπως δείχνουν σχετικές αναφορές σε κείμενα της εποχής. Στην ίδια θέση έχουν αποκαλυφθεί τμήματα της κλασικής οχύρωσης της πόλης. Καθώς και μία μεγάλη αψίδα που πρέπει να ανήκει σε ακόμη παλαιότερο ναό. Των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Ο ναός που υπάρχει σήμερα είναι αυτός που ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων. Εγκαινιάσθηκε το 1863 από τον μητροπολίτη Θηβών Δοσίθεο, όπως αναφέρει επιγραφή στην Αγία Τράπεζα. Το ανώτερο μέρος του, που ξεχωρίζει από τη διαφορετική τοιχοποιία, έχει κατασκευασθεί πιθανότατα στις αρχές του 20ού αιώνα. Έπειτα από καταστροφικούς σεισμούς που έπληξαν την περιοχή.
Αρχιτεκτονικά, ο ναός είναι σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο. Διακρίνεται η παλαιότερη τοιχοποιία του. Κατασκευασμένη από μεγάλους αρχαίους λίθους και αρχιτεκτονικά μέλη, και η νεότερη από αργολιθοδομή.
Ο άγιος Λουκάς υπήρξε προσφιλής μαθητής και ακόλουθος του μεγάλου Αποστόλου των εθνών Παύλου. Τον ακολούθησε κατά το μεγαλύτερο μέρος της 2ης και 3ης περιοδείας του. Σύμφωνα με την παράδοση ο Λουκάς, μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Αποστόλου Παύλου, κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Δαλματία, Ιταλία, Γαλλία και κυρίως στην Ελλάδα. Με επίκεντρο την πόλη των Θηβών.
Κάτι που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι πρώτος ο Λουκάς σχεδίασε με κερί και με μαστίχα την εικόνα της αγίας Θεοτόκου με τον Χριστό στην αγκαλιά. Έπειτα, αφού ζωγράφισε άλλες δύο, τις μετέφερε στα Ιεροσόλυμα, για να τις δείξει στην ίδια την Παναγία και να τη ρωτήσει, αν της αρέσουν λέγοντας της: «Εί αρετόν αυτή εστίν» και η Παναγία που τις δέχτηκε τις εικόνες του απάντησε: «Η χάρις του υπ’ εμού τεχθέντος είη δι’ εμού μετ’ αυτών».
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: ΤΑΦΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΛΟΥΚΑ- ΘΗΒΑ
Πρόσεχε τι εύχεσαι!
Ένα παλιό σοφό ρητό λέει: «Πρόσεχε τι εύχεσαι γιατί μπορεί να σου συμβεί». Όποτε βλέπω το Χριστό πάνω στο Σταυρό, όποτε νιώθω την Αγάπη Του, όποτε με αφήνουν άφωνο οι ευεργεσίες Του, με πιάνει το φιλότιμο και με ενθουσιασμό λέω: Κύριε, θέλω να γίνω χριστιανός θα γίνω στο υπόσχομαι γιατί θέλω να είμαι.
Ο ναός που υπάρχει σήμερα είναι αυτός που ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων και εγκαινιάσθηκε το 1863 από τον μητροπολίτη Θηβών Δοσίθεο, όπως αναφέρει μία επιγραφή στην Αγία Τράπεζα. Το ανώτερο μέρος του ξεχωρίζει από τη διαφορετική τοιχοποιία. Έχει κατασκευασθεί πιθανότατα στις αρχές του 20ού αιώνα, έπειτα από καταστροφικούς σεισμούς που έπληξαν την περιοχή.
Στο εσωτερικό του υπάρχει αγιογράφηση του 20ού αιώνα. Στο δεξιό μέρος του ιερού δεσπόζει η λάρνακα που χρησιμοποιήθηκε σε δεύτερη χρήση από τους Θηβαίους για την ταφή του Ευαγγελιστή Λουκά. Η λάρνακα χρονολογείται στον 2ο μ.Χ. αιώνα. Ανήκε στη ρωμαϊκή οικογένεια Νηδύμου-Ζωσίμου. Σύμφωνα με την παράδοση το λείψανο απομακρύνθηκε από εδώ και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 357. Από τον γιο του Μ. Κωνσταντίνου Κωνστάντιο. Μετά την άλωση της πόλης από τους Φράγκους, το 1204, μεταφέρθηκε στην Πάδοβα της Ιταλίας. Από το 2000 μέρος του λειψάνου τηρείται πάλι στην αρχική του θέση, δίπλα στη λάρνακα.
Η Λειψανοθήκη με το μικρό τμήμα των ιερών λειψάνων του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά που επεστράφησαν. Βρίσκονται στον ναό του Αγίου, στην Θήβα.
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ
Μετά από πολυετείς προσπάθειες της τοπικής Εκκλησίας της Βοιωτίας και του Δήμου Θηβαίων επεστράφη μικρό τμήμα των ιερών λειψάνων του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 17 Σεπτεμβρίου του 2000. Τα λείψανα τοποθετήθηκαν στην από αιώνες κενή λάρνακα. Σε μία ασημένια θήκη.
Ο Απόστολος Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας. Εξασκούσε το επάγγελμα του ιατρού. Συγχρόνως σύμφωνα, με μία αρχαία παράδοση, ήταν άριστος ζωγράφος, πολύ καλός γνώστης της Εβραϊκής, της Συριακής και της Ελληνικής γλώσσας. Όπως φαίνεται από έργα του είχε και αξιόλογη φιλοσοφική αλλά και φιλολογική κατάρτιση.
Ο έξοχος χειρισμός της Ελληνικής γλώσσας συνηγορεί στο να αποδεχθούμε μία άλλη παράδοση η οποία υποστηρίζει την ελληνική εθνικότητα του Λουκά. Από το γένος του πατέρα του. Μάλιστα ο Μιχαήλ Μαλαξός στους Βίους των Αγίων αναφέρει ότι: «Καθώς μας πληροφορεί ο Ευσέβιος, ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν εξ Αντιοχείας, εθνικότητας του δε εικάζεται μάλλον η Ελληνική».
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ
Η θαυματουργή εικόνα της Μεγάλης Παναγιάς φυλάσσεται στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου και της Μεγάλης Παναγιάς στην Θήβα. Φιλοτεχνήθηκε από τον Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά κατά το 70 μ.Χ.
Ο άγιος Λουκάς φιλοτέχνησε και τις εικόνες και άλλων αποστόλων. Έκτοτε, η υπέροχη αυτή τέχνη της αγιογραφίας, διαδόθηκε σε όλη την οικουμένη. Στον άγιο Λουκά επίσης αποδίδονται και οι θαυματουργές εικόνες της «Αθηναίας» Παναγίας. Η εικόνα της «Παναγίας Μεγαλοσπηλιώτισσας», στη Μόνη του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα. Η εικόνα της «Παναγίας Σουμελά» που βρίσκεται σήμερα στο ομώνυμο προσκύνημα στο όρος Βέρμιο της Βέροιας. Επίσης και η εικόνα που βρίσκεται στην εκκλησιά του αγίου Δημητρίου και της Μεγάλης Παναγιάς στην Θήβα. Είναι γνωστή και ως η εικόνα της μεγάλης Παναγίας ή ως «Μεγάλη Παναγία».
Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας αναφέρει και μια άλλη παράδοση. Σύμφωνα με την οποία ο Άγιος πριν ακόμη γίνει χριστιανός ζούσε στη Θήβα. Εξασκώντας το επάγγελμα του ιατρού. Εκεί γνώρισε τον Παύλο και ασπάσθηκε τον χριστιανισμό. Βέβαια αυτή η παράδοση η οποία υποστηρίζει την διαμονή του Λουκά στη Θήβα πριν την γνωριμία του με τον Παύλο πριν δηλαδή γίνει χριστιανός είναι δύσκολο να εξακριβωθεί και είναι μάλλον απίθανη.
Μεγάλη προσφορά του Αγίου στην Εκκλησία πέρα από το κηρυγματικό έργο είναι και η συγγραφή του Ιερού του Ευαγγελίου. Επίσης του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων.
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: O ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ
Μάλιστα ο Λουκάς είναι ο μόνος Ευαγγελιστής που ξεκινά το Θεόπνευστο έργο του με τα προ της γεννήσεως του Χριστού γεγονότα. Εμφάνιση αγγέλου στο Ζαχαρία, Ευαγγελισμός, Επίσκεψη Θεοτόκου στην Ελισάβετ, γέννηση Προδρόμου. Αναφέρει επίσης με χρονολογική και ιστορική τάξη όλα τα γεγονότα που σχετίζονται με την Ρωμαϊκή κυριαρχία στην Παλαιστίνη. Διακρίνεται έντονα στο Ευαγγέλιο του το μεγάλο χάρισμα του Αγίου ως ιστορικού.
Στη συνέχεια στο 5ο ιστορικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης, στις Πράξεις των Αποστόλων, ο Λουκάς διηγείται την δράση των Αποστόλων για την διάδοση του Χριστιανισμού. Τους διωγμούς που υπέστησαν. Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Αρχαία Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον Μ. Μαλαξό τόπος συγγραφής του κατά Λουκά Ευαγγελίου είναι το σπήλαιο της Ιεράς Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου. Εκεί σώζεται ως σήμερα η κόγχη (Αγία Τράπεζα) όπου ιερουργούσε ο Άγιος. Σύμφωνα με τη γνώμη άλλων τόπος συγγραφής είναι η Αλεξάνδρεια.
Ο Άγιος Λουκάς, ονομάζεται και «Ευαγγελιστής της Παναγίας». Γιατί, περισσότερο από τους άλλους Ευαγγελιστές, περιγράφει λεπτομέρειες. Παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την Υπεραγία Θεοτόκο, στην αρχή του Ευαγγελίου του. Συγκεκριμένα, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την επίσκεψη της Παναγίας στην Ελισάβετ, μητέρα του τιμίου Προδρόμου, και άλλα περιστατικά από την παιδική ηλικία του Ιησού και της Μητέρας Του, τα οποία γνωρίζουμε μόνο από το Ευαγγέλιο του Λουκά.
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: ΤΟ ΤΕΛΟΣ TOY
Αλλά και για το τέλος του Αποστόλου Λουκά υπάρχουν δύο παραδόσεις.
Ο Ιππόλυτος, ο Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος και άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Άγιος πέθανε με μαρτυρικό τέλος. Μάλιστα ο Νικηφόρος Κάλλιστος αναφέρει ότι οι Ρωμαίοι κρέμασαν τον Άγιο από τα κλαδιά μιας ελιάς. Σύμφωνα όμως με τον Μ. Συναξαριστή ο Άγιος εκοιμήθη ειρηνικώς στη Θήβα όπου και ετάφη γύρω στο 80 μ. Χ. εκεί που σήμερα βρίσκεται ο περικαλλής ναός του.
Στον τάφο του ο Θεός, θέλοντας να δοξάσει τον υπηρέτη του, έσταξε κολλύρια, σύμβολα της επιστήμης του. Για το λόγο αυτό, ο τάφος του έγινε διάσημος σ’ ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο.
Η μαρμάρινη λάρνακα που περιείχε το σεπτό σώμα του σώζεται μέχρι και σήμερα. Έχει τη «δύναμη» να γιατρεύει κάθε ασθένεια. Ιδίως τις νόσους των ματιών. Σε όσους προσκυνούν με πίστη. Ο ρωμαϊκός αυτός τάφος ανήκει σε πολύ μεταγενέστερη εποχή. Ήταν οικογενειακός τάφος. Όταν έγινε η ανακομιδή του ιερού λειψάνου του Αγίου εναπέθεσαν εκεί το ιερό λείψανο. Παρέμεινε εκεί έως το 357 μ.Χ.
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ
Ιστορικές περιπέτειες, επιδρομές και σεισμοί κατέστρεψαν κατά καιρούς το ναό του Αγίου Λουκά που φιλοξενούσε τη ρωμαϊκή λάρνακα. Κάτω από την οποία βρισκόταν ο αρχικός τάφος του Ευαγγελιστή. Με τις αλλεπάλληλες επισκευές σμικρύνθηκαν οι διαστάσεις του ναού. Η λάρνακα, που βρισκόταν στον κυρίως ναό, βρίσκεται σήμερα στο Ιερό, με τη μία πλευρά της σχεδόν εντοιχισμένη στον ανατολικό του τοίχο.
Το έτος 357 μ. Χ ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, ο γιος του μεγάλου Κωνσταντίνου, έδωσε εντολή στον Άγιο Αρτέμιο, τον μεγάλο Δούκα της Αιγύπτου και μετέπειτα μάρτυρα, να μεταφέρει το λείψανο του αγίου Λουκά. Να το εναποθέσει στον ναό των Αγίων Αποστόλων. Κάτω από την αγία τράπεζα. Μαζί με τα λείψανα των αποστόλων, Ανδρέα και Τιμοθέου.
Ο Άγιος Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς με το βαρυσήμαντο χριστιανικό του έργο αποδείχθηκε άξιος εργάτης του Χριστού. Καταυγάσθηκε με το πνευματικό και υπερκόσμιο φως του Σωτήρος Χριστού. Μετέδωσε και μεταδίδει ακόμη και μέχρι σήμερα αυτό το υπέροχο φως σ’ όλη την οικουμένη. Με τα δύο αιώνια και αθάνατα βιβλία του. Δηλαδή με το ιερό του Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων.
Δες τα άλλα άρθρα εδώ.
