ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ή ΠΟΥ ΕΛΛΟΧΕΥΕΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ
Περί ελληνικότητας: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
Υπάρχουν στιγμές δημιουργίας που μένει κάποιος άναυδος. Έχει μπροστά του ένα έργο που αναφέρεται στην Ελλάδα. Ο δημιουργός του δεν είναι Έλληνας. Αυτό που παρουσιάζεται είναι ένα προϊόν μελέτης που φτάνει στον πυρήνα του πολιτισμού και της ιστορίας της Ελλάδας. Μοιραία έρχεται η σύγκριση: Πόσο ελληνικό είναι αυτό το έργο και πόσο πιο ελληνικό από άλλα Ελλήνων δημιουργών που έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα.
ΠΕΡΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΚΑΠΟΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Ας αναφερθούμε στον μουσικό Ντέιβιντ Λιντς που στην Κρήτη δημιουργεί μουσικές ενταγμένες στην κρητική παράδοση. Ας θυμηθούμε την ταινία για τη Ρόζα Εσκενάζι ενός Ισραηλινού σκηνοθέτη που είχε μπει τόσο βαθιά στο θέμα του ρεμπέτικου όσο και ο Φέρρης. Στο «Black μπεεε», του Θόδωρου Μαραγκού, βλέπουμε ξένους να μελετούν αρχαίους ελληνικούς παπύρους όπως δεν έχουν κάνει Έλληνες αρχαιολόγοι.
«Περί ελληνικότητας: δε δίνουν χρήματα
για θέματα που θεωρούν ότι δεν ενδιαφέρουν κανένα.»
Η ταινία «Το γελαστό παιδί» θα νόμιζε κανείς ότι έχει τη σκηνοθετική υπογραφή ενός Έλληνα. Όμως ο σκηνοθέτης είναι Ιρλανδός. Μπορούμε να δούμε πόσο βαθιά μπαίνει στο νόημα, και ερευνά τόσο την ιστορία που το θέμα αποκτά παγκόσμιες διαστάσεις.
Την ίδια στιγμή θα δούμε ταινίες που αναφέρονται σε πολύ σοβαρά θέματα, μοιάζουν όμως με ένα καλά προσεγμένο ρεπορτάζ. Το ερώτημα που τίθεται είναι ένα: Γιατί οι Έλληνες δημιουργοί δεν ασχολούνται τόσο με τον ελληνικό πολιτισμό όσο οι ξένοι συνάδελφοί τους;
ΠΕΡΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΚΑΠΟΙΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ
Το πρώτο που έρχεται στο μυαλό είναι η παραγωγή. Για να γίνει μια ταινία χρειάζονται λεφτά. Οι εταιρείες παραγωγής δε δίνουν χρήματα για θέματα που θεωρούν ότι δεν ενδιαφέρουν κανένα. Ο κόσμος, λένε, κοιτάζει τα reality και δεν ασχολείται με κάτι άλλο. Πως το ξέρουν αφού δεν του προσφέρουν παρά μόνο αυτά; Πως γνωρίζουν τι τον ευχαριστεί να ακούσει και να δει;
Μια ταινία που θα μιλά για την επικούρεια φιλοσοφία, για παράδειγμα, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον. Όπως ένα θεατρικό που θα προτείνει μια άλλη ρυθμική ομιλίας. Και όμως αυτά και άλλα θέματα απασχολούν μεγάλο κύκλο ερευνητών και επιστημόνων στο εξωτερικό. Για να γίνεται αυτό έχουν δοθεί κονδύλια και αυτό συνεπάγεται ότι υπάρχει κοινό που ενδιαφέρεται. Άρα από κάπου έχουμε ξεκινήσει λάθος.
«Περί ελληνικότητας: τι να περιμένει
κανείς εκτός από δημιουργίες μέσα στο πλαίσιο
του ναρκισσισμού και της αφέλειας;»
Το δεύτερο είναι ότι έχουμε ξεχάσει την ομαδική και συνεργατική παραγωγή. Ξεχνάμε ότι ταινίες από το 1974 μέχρι το 1981 γυρίζονταν με μηδαμινό προϋπολογισμό. Το συνεργείο και οι ηθοποιοί ήταν φίλοι που εργάζονταν εφόσον αυτή η ταινία πίστευαν ότι είχε κάτι να προτείνει. Η συλλογική εργασία έχει μειωθεί στο ελάχιστο στις μέρες μας. Θα ήταν μια απάντηση στην άρνηση των παραγωγών.
ΠΕΡΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ
Το τρίτο είναι ότι οι καλλιτέχνες είναι και αισθάνονται μόνοι τους. Η θέση των διανοούμενων στις μέρες μας είναι η σιωπή. Ελάχιστα γράφονται που να έχουν νόημα και να υποστηρίζουν την καλλιτεχνική παραγωγή. Σε αυτή την απουσία διαλόγου και θεωρητικής παραγωγής τι να περιμένει κανείς εκτός από δημιουργίες μέσα στο πλαίσιο του ναρκισσισμού και της αφέλειας;
Τέλος, για να περιχαρακώσουμε τα κεκτημένα μας απαιτούμε τα έργα να έχουν την σωστή ελληνικότητα. Υπάρχουν συνταγές στους παραγωγούς που ορίζουν πόσο χρόνο θα ακούγεται η ελληνική γλώσσα, πόσοι από το συνεργείο θα είναι Έλληνες κλ.π. Την ίδια στιγμή γυρίζουν άλλοι ταινίες που μπαίνουν βαθιά στον ελληνικό πολιτισμό και δεν είναι Έλληνες.
«Περί ελληνικότητας: ο πολιτισμός είναι
ένα προϊόν που αποφέρει πολλά κέρδη
στα κρατικά και στα ιδιωτικά ταμεία.»
Μήπως έχει φτάσει η ώρα να αναθεωρήσουμε τη στάση μας που αφορά στην παραγωγή πολιτιστικών προϊόντων, την κατεύθυνση τους, για να είμαστε πιο ακριβείς και πιο ουσιαστικοί; Αφού παράγονται ταινίες, γίνονται μελέτες και έρευνες που αφορούν στον πολιτισμό και στην ιστορία της Ελλάδας, γιατί να μην τα κάνουμε εμείς; Για να υπάρχουν αυτές οι παραγωγές συνεπάγεται ότι υπάρχει ζήτηση.
ΠΕΡΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Θα επανέλθουμε στο καυτό θέμα της παιδείας. Ξέρουμε πολύ καλά ότι η παιδεία είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την αγορά. Άρα αν υπάρξει παραγωγή πολιτιστικών έργων που θα αφορούν στον ελληνικό πολιτισμό, τότε θα είναι ανάγκη να αναπτυχθεί και η καλλιτεχνική παιδεία.
Με αυτή την έννοια, θα πρέπει να γίνει η ανάπτυξη παράλληλα: Η παραγωγή πολιτιστικών προϊόντων και η εκπαίδευση να γίνουν αυτά είναι σχέδια που θα πρέπει να λειτουργούν παράλληλα. Ο πολιτισμός είναι ένα προϊόν που αποφέρει πολλά κέρδη στα κρατικά και στα ιδιωτικά ταμεία. Αυτή η διαπίστωση από χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ, μας λέει ότι μια τέτοια πολιτική είναι αναγκαία και επείγουσα.
Αν η Ελλάδα δε λειτουργήσει προς αυτή την κατεύθυνση, τότε θα χάσει την ευκαιρία να αναπτύξει τις πολιτιστικές της δομές και να αναπτυχθεί οικονομικά. Θα πρέπει αυτό να γίνει κατανοητό στους Έλληνες πολιτικούς.
