ΙΣΤΟΡΙΑ
ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΞΕΝΑΓΗΣΗ
Τεγέα: γράφει ο Δημήτρης Βασιλείου
Η Τεγέα, μαζί με τη Μαντινεία, ήταν οι σπουδαιότερες πόλεις-κράτη της αρχαίας Αρκαδίας, έδρα των τελευταίων μυθικών Αρκάδων βασιλιάδων. Κατά μια άποψη ιδρύθηκε από τον Τεγεάδη, που ήταν ένα από τα 50 παιδιά του Λυκάονα και εγγονός του Πελασγού. Η μυθολογία λέει πως οι Τεγεάτες πήραν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και στον Τρωϊκό πόλεμο. Διακρίθηκαν ως εποικιστές και ιδρυτές πόλεων, όπως η Πάφος, και πιθανότατα η Γόρτυνα της Κρήτης.
Τεγέα: Η πόλη
Από τον 8ο π.Χ. αιώνα η πόλη ενεπλάκη σε πολέμους με τη Σπάρτη. Στους Περσικούς πολέμους οι Τεγεάτες ακολούθησαν τον Λεωνίδα, με 500 πολεμιστές στις Θερμοπύλες. Μετείχαν, επίσης, με 3.000 πολεμιστές στη μάχη των Πλαταιών. Το 146 π.Χ. οι Τεγεάτες υποδουλώθηκε στους Ρωμαίους. Συμμάχησαν με τον Αντώνιο στη ναυμαχία του Ακτίου, αλλά το 31 π.Χ. ο νικητής Αύγουστος για να τους τιμωρήσει αφαίρεσε το άγαλμα της Αθηνάς και τα δόντια του Καλυδώνιου κάπρου από το ιερό της Αλέας.
Η γη της Τεγέας ισοπεδώθηκε από τις ορδές του Αλάριχου το 395-396 μ.Χ. και λεηλατήθηκε από τους Σλάβους τον 8ο και 9ο αιώνα. Μετονομάστηκε σε Αμύκλειο, ισοπεδώθηκε πάλι κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας, από τον Ασάν, και οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν σε νέα πόλη, το Μουχλί. Κατά την Επανάσταση του ’21 έδωσαν το παρόν στις μάχες και συνέβαλλαν στην απελευθέρωση από τους Τούρκους.
Τεγέα: Ο ναός της Αθηνάς
Ο περίφημος ναός της Αθηνάς Αλέας. Βρισκόταν στο νοτιότερο τμήμα της αρχαίας πόλης της Τεγέας. Η εξέλιξή του παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Τεγέας.
Ο Παυσανίας μας πληροφορεί, ότι μυθικός ιδρυτής του ιερού της Aλέας Aθηνάς υπήρξε ο Άλεος. Σύμφωνα με τα ευρήματα των ανασκαφών, στον χώρο λατρευόταν γυναικεία θεότητα ήδη από τους μυκηναϊκούς χρόνους. Ταυτίσθηκε στη συνέχεια με την Aθηνά, προς τιμήν της οποίας οικοδομήθηκε στο τελευταίο τέταρτο του 7ου αιώνα π.X. ένας μνημειώδης δωρικός ναός που καταστράφηκε από φωτιά το 395/4 π.X. Εντοπίσθηκε κάτω από τα θεμέλια του κλασικού ναού του 4ου αιώνα π.Χ., ερείπια του οποίου θα δείτε στον αρχαιολογικό χώρο.
O ολομάρμαρος ναός της Aλέας Aθηνάς είναι από τους πιο σημαντικούς της κλασικής εποχής. Ο ρόλος του στην εξέλιξη της μνημειακής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής στον ελλαδικό χώρο ήταν μεγάλος. Σύμφωνα με τον Παυσανία, υπερείχε από τους άλλους ναούς της Πελοποννήσου ως προς την κατασκευή και το μέγεθος. Ήταν σεβαστός και απαραβίαστος για όλους τους Πελοποννήσιους και όσοι κατέφευγαν εκεί ως ικέτες έβρισκαν άσυλο.
Τα αρχιτεκτονικά του σχέδια έκανε ο Πάριος Σκόπας, ένας από τους γνωστότερους γλύπτες της αρχαιότητας. Στο εσωτερικό του σηκού υπήρχε το λατρευτικό άγαλμα της θεάς Αθηνάς, εξ ολοκλήρου φτιαγμένο από ελεφαντόδοντο. Υπήρχαν επίσης αγάλματα του Ασκληπιού και της θεάς Υγείας από πεντελικό μάρμαρο, τα δόντια του Καλυδώνιου κάπρου και σπουδαία αναθήματα.
Τεγέα: Το Αρχαιολογικό Μουσείο
Δεύτερη φορά στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Τεγέας Αλέας μιας πόλης που είχε συμμετάσχει και στον Τροϊκό πόλεμο. Υπήρξε επίκεντρο ενός μεγάλου πολέμου ως την κατασκευή της από τους Οστρογότθους.
Το μουσείο αποτελεί δωρεά του Μητροπολίτη Νείλου Σμυρνιωτόπουλου και του Ιδρύματος Στασινόπουλου. Το 1990 έγινε απόπειρα κλοπής εκθεμάτων από το μουσείο και το 1992 έγινε νέα, επιτυχημένη αυτή τη φορά, διάρρηξη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας. Μεταξύ άλλων εκλάπη η περίφημη κεφαλή του Τηλέφου, έργο του γλύπτη Σκόπα. Κάποια από τα κλαπέντα εκθέματα εντοπίστηκαν τα επόμενα έτη και επιστράφηκαν στο μουσείο. Το 2014 επαναλειτούργησε, αφού είχε προηγηθεί μια περίοδος κτηριακής ανακαίνισης με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο συγκαταλέγεται στα σπουδαιότερα περιφερειακά μουσεία κι αυτό γιατί συγκεντρώνει μεγάλη βεντάλια έργων του σπουδαίου παριανού γλύπτη Σκόπα. Κατά κύριο λόγο τα εκθέματα προέρχονται από το χώρο της Αλέας Αθηνάς. Τα εκθέματα εκτίθενται σε τέσσερις αίθουσες. Επίσης, υπάρχει και στον αύλειο χώρο του μουσείου ένας αριθμός εκθεμάτων, που αφορούν σε επιγραφές και επιτύμβιες στήλες.
Τεγέα: Δείγμα κλασικής γλυπτικής
Στην αίθουσα των θρόνων υπάρχουν θρόνοι και κορμοί αγαλμάτων καθώς και αντίγραφο από την σπουδαία κεφαλή της Υγείας, μιας και το πρωτότυπο φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτό το υπέροχο δείγμα κλασικής γλυπτικής χρησιμοποιείται από τις σχολές Καλών Τεχνών παγκοσμίως ως πρότυπο αρμονίας και κάλλους.
Υπάρχει επίσης μια γιγαντιαίων διαστάσεων κεφαλή του Ασκληπιού, του Μεγάλου Ιατρού, ανάγλυφο του Πανός, σκηνές από ήρωες και ημίθεους, καθώς και αντικείμενα καθημερινής χρήσης από την αρχαιότητα.
Στις αίθουσες χρησιμοποιούνται σύγχρονες μέθοδοι παρουσίασης των εκθεμάτων και της ιστορίας της αρχαίας Τεγέας και του ιερού της Αθηνάς Αλέας. Για παράδειγμα διαδραστικοί πίνακες, ειδική πρόνοια για άτομα με ειδικές ανάγκες, πινακίδες σε γραφή Braiile, χρήση video wall, καλά δομημένη αφήγηση. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αλέας της Τεγέας απέσπασε ειδικό έπαινο κατά το διαγωνισμό για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Μουσείου της χρονιάς, που έγινε το 2016 στην Tolosa και στο San Sebastian της Ισπανίας.
Τεγέα: Το Λαογραφικό Μουσείο Τεγέας
Το Λαογραφικό Μουσείο Τεγέας, μία πραγματικά αξιέπαινη προσπάθεια, που δημιουργήθηκε το 1996, βρίσκεται στο όμορφο πάρκο της Επισκοπής Τεγέας. Το μουσείο ανήκει στον Τεγεατικό Σύνδεσμο, ο οποίος ιδρύθηκε το 1885 και μέχρι σήμερα έχει προσφέρει πολλά για την πολιτισμική διαπαιδαγώγηση των κατοίκων της Τεγέας και της γύρω περιοχής.
Στεγάζεται στο δεύτερο όροφο ενός όμορφου πέτρινου κτηρίου, το οποίο παλαιότερα φιλοξενούσε την Οικοκυρική Σχολή Τεγέας. Βρίσκεται ανάμεσα στα ερείπια του αρχαίου ναού της Αλέας Αθηνάς και του βυζαντινού ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Η πλούσια συλλογή του μουσείου περιλαμβάνει τοπικές φορεσιές, παραδοσιακά υφαντά, κεντήματα, αργαλειούς, γεωργικά εργαλεία, σκεύη καθημερινής χρήσης και φωτογραφίες από την περιοχή της Τεγέας.
Επίσης, υπάρχουν αναπαραστάσεις παλιών εργαστηρίων, όπως πεταλωτήριο, τσαγκάρικο, κηροπλαστείο, κουρείο, ξυλουργείο και σιδηρουργείο, καθώς και χώρων παραδοσιακών σπιτιών του τόπου -σάλα, κρεβατοκάμαρα, κουζίνα, γωνιά, πλυσταριό, ζυμωτήρι-. Αν κάποιος θέλει να το επισκεφτεί καλό είναι να κάνει ένα τηλέφωνο.
