Η ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Το δημόσιο νερό: γράφει ο Γιάννης Ιωαννίδης
Το νερό είναι ένα δημόσιο αγαθό. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να είναι προφανής, στις μέρες μας αμφισβητείται. Το δημόσιο νερό είναι τέτοιο αφού είναι προϊόν της φύσης. Προσφέρεται στον άνθρωπο χωρίς αυτός να κάνει απολύτως τίποτε. Μόνο, σε κάποιες περιπτώσεις, μια γεώτρηση. Από την παλαιολιθική εποχή μέχρι σήμερα αυτό είναι μια κοινή διαπίστωση. Στις μέρες μας τα πράγματα τείνουν να αλλάξουν. Προς το καλύτερο;
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΕΡΟ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ
Η ιδιωτικοποίηση του νερού, πιο συγκεκριμένα των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, ήταν «έμπνευση» του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Τα πρώτα παραδείγματα της εμπλοκής του ΔΝΤ έρχονται από την Λατινική Αμερική. Το 1993 ιδιωτικοποιείται το νερό της Αργεντινής και το 1998 εγκρίνεται δάνειο προς την Βολιβία με προϋπόθεση την ιδιωτικοποίηση του δικού της δικτύου ύδρευσης.
Ωστόσο, το πείραμα που απειλεί το δημόσιο νερό εφαρμόστηκε πρώτα στην Ευρώπη. Το 1985 η διαχείριση της ύδρευσης του Παρισιού περνά σε δύο εταιρείες: τις Veolia και Suez. Οι συγκεκριμένες είναι και οι δύο από τις παγκοσμίως κυρίαρχες εταιρείες στον τομέα της ιδιωτικοποίησης του νερού.
Τα αποτελέσματα υπήρξαν τραγικά. Έτσι το 2010 το νερό περνά ξανά στο δημόσιο. Μέχρι τότε, η αύξηση της τιμής του αγαθού άγγιξε το 260% και αφορούσε το πόσιμο νερό. Με την επαναφορά του δικτύου στο δημόσιο, η πρώτη κίνηση ήταν το πάγωμα των τιμών και μέχρι το 2011 ξεκίνησε η σταδιακή μείωση των λογαριασμών, με πρώτη τη μείωση κατά 8%.
Το πολύ ενδιαφέρον στην περίπτωση της Γαλλίας είναι πως η επιστροφή της ύδρευσης στο δημόσιο, ήταν πρωτοβουλία του Δήμου. Με τη λήξη της σύμβασης με τους ιδιώτες ο Δήμος εξοικονόμησε 35 εκατομμύρια ευρώ και η ίδια η ποιότητα του νερού βελτιώθηκε σχεδόν αμέσως.
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΕΡΟ: ΤΑ ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Στη Βρετανία η ιδιωτικοποίηση του νερού ξεκίνησε με την κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ. Ολοκληρώθηκε κατά το διάστημα 1989-1993. Ως το 2006 το νερό είχε αυξηθεί κατά 245%. Το κύριο πρόβλημα είναι η υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού. Οι ιδιωτικές εταιρείες δεν επένδυσαν σε έργα υποδομής, με αποτέλεσμα το νερό να παρουσιάζει προβλήματα και στην παροχή και στην ποιότητά του. Έτσι, για να μπορέσει η Βρετανία να έχει πλέον νερό, την προηγούμενη δεκαετία αναγκάστηκε να παρέχει κρατικά κονδύλια προς τις ιδιωτικές εταιρείες.
Γιατί θέλουμε το δημόσιο νερό: Το μεγαλύτερο σκάνδαλο της μόλυνσης του νερού στην Βρετανία είναι αυτό του Κάμελφορντ, το 1988. Πολίτες πέθαναν από μολυσμένα ύδατα. Ένα σκάνδαλο που αποσιωπήθηκε και τελικά τεκμηριώθηκε το 2012. Το 2017 δημοσκοπήσεις έδειχναν το 85% των βρετανών πολιτών να επιθυμούν την επιστροφή του νερού στο δημόσιο.
Αντίστοιχα, το 95% των Ιταλών διάλεξε να μην ιδιωτικοποιηθεί το νερό τους. Στην Γερμανία η πλειοψηφία των υπηρεσιών παροχής ύδρευσης είναι πλήρως δημόσια. Ακόμη και σε περιοχές που υπάρχει ιδιωτικό συμφέρον. Η επίβλεψη ανήκει στο κράτος.
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΕΡΟ: ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το δημόσιο νερό στη χώρα μας: Στην Ελλάδα η πρώτη προσπάθεια της ιδιωτικοποίησης του νερού έγινε κατ’ εντολή του ΔΝΤ. Το διάστημα 2012-2013 το ΔΝΤ στόχευε στις φτωχότερες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Η Ελλάδα, Η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία ήταν υποψήφιες για την ιδιωτικοποίηση των δικτύων τους. Μάλιστα, αυτή η μνημονιακή επιταγή ήρθε την περίοδο που παγκοσμίως ήταν σε εξέλιξη η επιστροφή του νερού στο δημόσιο. Οι τεράστιες αυξήσεις στις τιμές και οι συνεχείς μολύνσεις αποδείχθηκαν έως και μοιραίες.
Με επιταγή της τρόικας, λοιπόν, ζητήθηκε από την Ελλάδα να πουλήσει το 40% της ΕΥΑΘ (από το 74% που κατείχε το δημόσιο) και το 27% της ΕΥΔΑΘ (από το 60% που ανήκε στο δημόσιο). Όμως, η ελληνική κοινωνία ήταν κάθετα αντίθετη στην ιδιωτικοποίηση. Η ιδιωτικοποίηση δεν έγινε.
Στην Πορτογαλία 27 περιφέρειες δέχθηκαν τις «συμβουλές» της τρόικας και ιδιωτικοποίησαν το δίκτυό τους μέχρι το 2014. Το 2019, ο δήμος της Μάφρα (40χλμ από την πρωτεύουσα της χώρας) έκανε ξανά δημόσιο του νερό του, μετά από τεράστιες κοινωνικές αντιδράσεις. Την αμέσως επόμενη χρονιά, το νερό ήταν έως και 30% φθηνότερο.
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΕΡΟ: ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
Στις μέρες μας η συζήτηση για το δημόσιο νερό στην Ελλάδα δεν λαμβάνουν υπόψη τους τίποτε από αυτά που ήδη έχουν γίνει σε άλλες χώρες. Το πιο εξοργιστικό είναι ότι βάζουν νομοσχέδια στη δημόσια διαβούλευση στο τέλος της θητείας αυτής της κυβέρνησης.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μέχρι τώρα έχει δώσει περίτρανα δείγματα πώλησης δημόσιων αγαθών. Το νερό είναι ένα από αυτά. Η βιασύνη της πώλησης του νερού είναι πολύ ύποπτη. Μπορούμε να καταλάβουμε ότι από την πώλησή του θα έχουν οικονομικό όφελος κυβερνητικοί παράγοντες και υπουργοί. Το σκάνδαλο είναι ότι αφήνουν μια «καυτή πατάτα» στην αγκαλιά της επόμενης κυβέρνησης. Κληροδοτούν ένα πρόβλημα.
Από την άλλη μεριά, η αξιωματική αντιπολίτευση δεν έχει κάνει απολύτως τίποτε στο κοινοβουλευτικό πεδίο. Η αποχή από την ψηφοφορία δεν είναι λύση, είναι άρνηση αντιπαράθεσης. Αφήνει ελεύθερη αυτή την κυβέρνηση απατεώνων να κάνει ό,τι θέλει.
Ο κόσμος αντιδρά. Η μάχιμη αντίδραση του κόσμου για την τραγωδία των τρένων στα Τέμπη έδωσε τη θέση της στα διαδηλώσεις για το δημόσιο νερό. Την Κυριακή 2 Απριλίου 2023 ξεκινά ο «γύρος» των στη Θεσσαλονίκη. Η κοινωνία αντιδρά για αυτό που είναι αυτονόητο. Η κυβέρνηση κάνει αυτό που είναι για αυτή αυτονόητο: καταστέλλει τις αντιδράσεις.
Η μάχη για το δημόσιο νερό μόλις έχει ξεκινήσει. Ο δρόμος είναι μακρύς και θα πρέπει να είναι γεμάτος από κόσμο. Από αυτούς που αντιδρούν για να περισώσουν ότι μπορούν για τη ζωή τους. Η συμμετοχή όλων είναι απαραίτητη.
