ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΠΡΟΒΑΤΙΔΟΥ
Τα άνθη του καπνού: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
Το βιβλίο «Τα άνθη του καπνού», της Μαρίνας Προβατίδου, εκδ. Κυριακίδη, συνόδευε την έκθεση χαρακτικών, φωτογραφιών και εγκαταστάσεων που έγινε στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη. Με άλλα λόγια, όλα τα εκθέματα είχαν μια τεράστια σημείωση, ένα βιβλίο 109 σελίδων.
Τα άνθη του καπνού: Η συγγραφέας
Η Μαρίνα Προβατίδου, συγγραφέας του βιβλίου «Τα άνθη του καπνού», γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1978. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, στην Αθήνα ζωγραφική και χαρακτική.
Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, σε ιδρύματα, μουσεία και γκαλερί. Έχει βραβευτεί, το 2022, από το Ολυμπιακό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, για την εκπροσώπησή της, ως καλλιτέχνης, στους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες της Κίνας.
Έχει βραβευτεί για το έργο της στην Ελλάδα και στην Ολλανδία -όπου πηγαινοέρχεται τα πέντε τελευταία χρόνια-. Γράφει ποιήματα και τα απαγγέλει στην ελληνική γλώσσα στην Ολλανδία. Έχει πειραματιστεί με την τεχνολογία και το βίντεο, τις εγκαταστάσεις, την φωτογραφία, την ποίηση και την περφόρμανς. Ερευνά και αναπτύσσει νέες γνώσεις μεταξύ τέχνης-βιογραφίας, ιστορίας και κοινωνικού σχολιασμού. Πειραματίζεται με διαφορετικές τεχνικές στην χαρακτική τέχνη και έχει δημιουργήσει έργα μεγάλης κλίμακας.
Το έργο της αφορά τον φεμινισμό, την μετανάστευση και την προσφυγιά εξερευνώντας τις αιτίες και τις επιπτώσεις αυτών. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες της βίωσαν την ποντιακή γενοκτονία. Μετακινήθηκαν από την περιοχή του Πόντου στην Ελλάδα. Στόχος της είναι να ευαισθητοποιήσει τον θεατή, να κινητοποιήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.
Τα άνθη του καπνού: Το βιβλίο
«Τα άνθη του καπνού» περιέχει ποιήματα, φωτογραφίες και χαρακτικά της Μαρίνας Προβατίδου, αλλά και ποιήματα τόσο της ίδιας όσο και των Σουλεϊμάν Αλάγιαλη-Τσιαλίκ, Γιώργου Αλισάνογλου, Ελένης Αράπη, Πόπης Αρωνιάδα, Μαριανίνας Βεντούρη, Ιωάννας Γιαρένη, Κλεονίκης Δρούγκα, Νάνσης Εξάρχου, Ιωάννας Ευθυμιάδου, Σταύρου Ζαφειρίου, Ξανθίππης Ζαχοπούλου, Ελευθερίας Θανόγλου, Σοφίας Ιακωβίδου, Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη, Μαρίας Καντωνίδου, Βικτωρίας Καπλάνη, Μαρίας Καρδάτου, Βασίλη Καρκατσέλη, Δώρας Κασκάλη, Μαρίας Κομπατσιάρη, Μαρίας Κουγιουμτζή, Τριαντάφυλλου Κωτόπουλου, Εύης Λαμπροπούλου, Μαρίας Λάτσαρη, Κατερίνας Λιάντζουρα, Αλεξάνδρας Μπακονίκα, Κωνσταντίνου Μπούρα, Λιλής Ντίνα, Γιάννη Παπαδόπουλου, Χρίστου Παπαδόπουλου, Σοφίας Περδίκη, Βιβής Περυσινάκη, Άννας Πετροπούλου, Γιώργου Σαράτση, Γιάννη Στεφανάκι, Κυριάκου Συφλιτζόγλου, Γεωργίας Τρούλη, Κώστα Φρουζάκη και το πεζό του Αντώνη Σκιαθά.
Ακόμη υπάρχουν χαρακτικά και φωτογραφίες της συγγραφέας.
Τα άνθη του καπνού: Κοινός τόπος
«Από την λάσπη της γης και τις αναφλέξεις της μνήμης, στα κύματα του χαρτιού, της γραφής και του τσίγκου. Τα «Άνθη του καπνού» είναι ο κοινός τόπος και η κοινή αλήθεια που μοιραζόμαστε, η σύμπραξη τέχνης και ποίησης.», αναφέρει η Μαρίνα Προβατίδου στο κείμενό της.
Ο Μεγακλής Ρογκάκος, στο δικό του σημείωμα, στην έκδοση, κάνει μια μελέτη περιπτώσεων και βιωμάτων της καλλιτέχνιδας. «Πέρα από τα χαρακτικά έργα της, η Προβατίδου δημιούργησε ένα σπάνιο και πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο. Επισκεπτόμενη τον Καπνικό Σταθμό Κατερίνης φωτογράφισε γυναικείες μορφές με βελόνες στις οποίες παραμάσχαλα περνούσαν τα φύλλα του καπνού. Επιπλέον, φωτογραφήθηκε η ίδια μέσα στα καπνά όχι σαν εργάτρια αλλά μετουσιωμένη ως δημιουργός σε διάφορες παραστάσεις, ως θεά της γεωργίας, με ένδυμα σε χρώμα επηρεασμένο από την κατάσταση του φυτού.»
Τα άνθη του καπνού: Η γη και η τέχνη
Ο Άρης Στυλιανού, καθηγητής φιλοσοφίας στο ΑΠΘ, αναφέρει: «Η Μαρίνα αναδεικνύει, με τα έργα της, όλη αυτή την μνήμη του καπνού και των καπνών. Πρόκειται για μια τέχνη από τα κάτω, γήινη και όχι απλώς πνευματική, που αξιοδοτεί και αναδεικνύει τις ταπεινές ύλες. Η καταγωγή είναι γήινη και χωμάτινη, η διατύπωση είναι καλλιτεχνική και πνευματική. Έχουμε εδώ μια πνευματικότητα που προϋποθέτει την ύλη. Η καλλιτέχνης μας δείχνει πως μέσα από τον αγροτικό κόσμο της καπνοπαραγωγής δημιουργείται ένα νέο πρότυπο ζωής, ποιοτικό και διαισθητικό.»
Όντως η Μαρίνα Προβατίδου, στα «Άνθη του καπνού» δείχνει όχι μόνο την διαδικασία της επεξεργασίας του καπνού, αλλά, πολύ περισσότερο, το συμβολικό και πνευματικό περιεχόμενο αυτής της δραστηριότητας. Ο Άρης Στυλιανού είχε επιμεληθεί μια πρώτη έκθεση στην Θεσσαλονίκη, στο Πικάπ, ο Μεγακλής Ρογκάκος επιμελήθηκε την ολοκληρωμένη έκθεση στην Αθήνα, Γκαλερί 7, ενώ η συγγραφέας επιμελήθηκε την μεταφορά της στην Θεσσαλονίκη, Ισλαχανέ, ολοκληρωμένη πλέον. Η Μέριμνα Ποντίων Κυριών είχε επιμεληθεί την οργάνωση της έκθεσης. Ο γράφων συνεργάστηκε με την καλλιτέχνιδα για να συνδημιουργήσουν ένα βίντεο που είχε ενταχθεί στις δύο τελευταίες εκθέσεις.
Τα άνθη του καπνού: Το περιεχόμενο
Στις 109 σελίδες του βιβλίου υπάρχουν, εκτός των τριών αναφορικών κειμένων, τα ποιήματα που «δένουν» με τα χαρακτικά και τις φωτογραφίες της Μαρίνας Προβατίδου. Από ένα γραμμόφωνο βγαίνει το φυτό του καπνού, σαν να είναι φωνή. Δίπλα: «Λόγια βαριά μου σίδερα και λόγια φτερωτά μου/Να, η καρδιά τι έπαθε για ένα παραμύθι/Μια φορά κι έναν καιρό είδε τον έρωτά μου/Έτρεξε στο κατόπι του και βγήκε από τα στήθη», το ποίημα του Χρίστου Παπαδόπουλου.
Μια γυναίκα κοιτάζει ηδονικά, σαν κάτι να περιμένει, η εικόνα της είναι σε ένα στρογγυλό κάδρο, σα μια παλιά ανάμνηση. Δίπλα: «Ο γαλάζιος καπνός/είναι για αλλαγή στάσης/για διάλειμμα,/για ορίζοντα,/για αναπόληση./Πάντα τα πούρα μου ήταν «ξεκούραση» από και προς,/είναι για συν-ζήτηση/γεννάνε ή επεξεργάζονται σχέδια/για κάτι επόμενο», το ποίημα του Βασίλη Καρκατσέλη.
Στο τέλος του βιβλίου «Τα άνθη του καπνού», μετά από την φωτογραφία της συγγραφέως με καπνεργάτριες ακολουθούν μικρά πορτρέτα αντρών και γυναικών σε δύο σελίδες, σαν κομμάτια του χρόνου και του χώρου που μπορούν να συνθέσουν ιστορίες, αυτές που ο καπνιστής οραματίζεται βλέποντας τα συννεφάκια του καπνού να ανεβαίνουν προς τα πάνω.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Τίτλος: «Τα άνθη του καπνού»
Συγγραφέας: Μαρίνα Προβατίδου
Σελ.: 109
Τόπος έκδοσης: Θεσσαλονίκη
Έτος έκδοσης: 2024
Εκδόσεις: Εκδόσεις Κυριακίδη.
Διαβάστε τις κριτικές βιβλίων που έχουμε δημοσιεύσει
