ΑΝΑΦΟΡΑΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
Τα Δημήτρια είναι πολιτιστικός θεσμός της Θεσσαλονίκης, προερχόμενος από την αρχαιότατη εμποροπανήγυρη με το ίδιο όνομα. Πρόκειται και για το δεύτερο μεγαλύτερο Φεστιβάλ της χώρας, μετά το Ελληνικό Φεστιβάλ (Φεστιβάλ Αθηνών και Φεστιβάλ Επιδαύρου). Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο κάθε χρόνο. Φιλοξενούνται σε διάφορους χώρους πολιτισμού όπως το Δημαρχιακό Μέγαρο, το Μπενσουσάν Χαν, το Δημοτικό Θέατρο Άνετον, σε πολλά Μουσεία και γκαλερί της πόλης.
Η ιστορία των «Δημητρίων», μας γυρίζει πίσω στο χρόνο, στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη του 12ου μ.Χ. αιώνα. Η αγάπη που έτρεφαν οι Θεσσαλονικείς προς τον πολιούχο Άγιο Δημήτριο, τους οδήγησε στην καθιέρωση μίας γιορτής προς τιμήν του. Τα πρώτα χρόνια, η γιορτή αυτή είχε κυρίως θρησκευτικό και εμπορικό χαρακτήρα.
Ήδη, από το 10o μ. Χ. αιώνα, η Θεσσαλονίκη υπήρξε η δεύτερη εμπορική και βιοτεχνική πόλη της Ανατολικής Αυτοκρατορίας. Τα καραβάνια κατέφθαναν με ποικιλία εμπορευμάτων και βιοτεχνικών ειδών. Στο λιμάνι και στην αγορά υπήρχαν διαθέσιμα τρόφιμα, υφάσματα, λάδια, κρασιά από την Ιταλία και την Ισπανία, σαπούνια από τη Βενετία, ακόμη και δέρματα και χαβιάρι από τη Ρωσία αλλά και πολύτιμοι λίθοι, χρυσός και ασήμι.
Τις ημέρες εκείνες, η Θεσσαλονίκη άλλαζε όψη. Παράλληλα με το εμπορικό πανηγύρι, ο λαός στα «Δημήτρια» έβρισκε και πολλές διασκεδάσεις: σχοινοβάτες, γελωτοποιοί, μίμοι και θεατρίνοι γύριζαν τις αγορές, τις πλατείες και τις συνοικίες, διασκεδάζοντας τον κόσμο. Από τη γιορτή, σύμφωνα με αξιόπιστες μαρτυρίες, δεν έλειπε το θέατρο, με έργα του αρχαιοελληνικού δραματολογίου και οι διαλέξεις φιλοσόφων και λογίων.
Αργότερα, η ακμάζουσα Θεσσαλονίκη του 13ου και 14ου αιώνα, με τα εργαστήρια τέχνης, τις καλλιτεχνικές σχολές και τα σχολεία της, απέκτησε τη φήμη μίας πραγματικής μεγαλούπολης, σε όλη τη βαλκανική χερσόνησο. Η άνθιση αυτή ανακόπηκε με την επταετή πολιορκία των Οθωμανών, από το 1422 έως και το 1430, χρονιά κατάληψης της πόλης.
Ο θεσμός ξεκίνησε ξανά με πρωτοβουλία του Δήμου Θεσσαλονίκης, το 1965 και συνεχίζεται ανελλιπώς ως σήμερα. Περιλαμβάνει μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, εκθέσεις ζωγραφικής, γλυπτικής, κατασκευών κ.λπ., όπως επίσης και την οργάνωση συνεδρίων. Τα «Δημήτρια», ωστόσο, επέστρεψαν στη Θεσσαλονίκη το 1966 και εξελίχθηκαν σε έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς θεσμούς της χώρας. O Δήμος Θεσσαλονίκης, που πήρε το 1973 από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού την ευθύνη για τη συνέχιση του Φεστιβάλ, επιχείρησε να διατηρήσει και να αναπτύξει το θεσμό.
Την πρώτη χρονιά της αναβίωσής του, το «Νέο Φεστιβάλ», όπως είχε αρχικά ονομαστεί, περιελάμβανε μόλις 11 εκδηλώσεις, ενώ στην πορεία του χρόνου έφτασε να φιλοξενεί μέχρι και 80 πολιτιστικά γεγονότα, με διάρκεια που συχνά έφθανε τους τέσσερις μήνες. Χαρακτηριστικός για την αποδοχή που έχει ο θεσμός είναι ο αριθμός των εκδηλώσεων, οι οποίες ξεπερνούν τις 100 ετησίως.
Οι εκδηλώσεις γίνονται με τη συνεργασία των σημαντικότερων πολιτισμικών και εικαστικών φορέων της πόλης. Κάθε φθινόπωρο δίνουν τον τόνο τους κορυφαίοι συνθέτες και μαέστροι, χαρισματικοί γλύπτες και ζωγράφοι και δίνουν παραστάσεις καλλιτέχνες διεθνούς φήμης. Το 1995 τα Δημήτρια εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση Διεθνών Φεστιβάλ και έλαβαν θέση ανάμεσα στα σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα σε όλη την Ευρώπη.
Φέτος, 49 χρόνια μετά την επάνοδο της διοργάνωσης, τα «Δημήτρια» φιλοξενούν περισσότερες από 50 εκδηλώσεις, στη διάρκεια ενός μήνα, και θέτουν διευρυμένα το ζήτημα της αναβάθμισης του θεσμού και του επαναπροσδιορισμού του οράματος της πόλης γι’ αυτό.
Από τις 25 Σεπτεμβρίου έως τις 29 Οκτωβρίου 2014, μέσα από ένα πλούσιο, πυκνό, πληθωρικό, αισθητικά και ειδολογικά ποικιλόμορφο, όσο και διαδραστικό καλλιτεχνικό πρόγραμμα, διεθνών και ελληνικών συμμετοχών, οι πολίτες προσκαλούνται στη μεγάλη αυτή γιορτή, η οποία ευθυγραμμίζεται με τις κατακτήσεις και τις ανησυχίες της σύγχρονης εποχής, μιας εποχής υβριδικής, νομαδικής, κοσμοπολίτικης και εξόχως πλουραλιστικής.
Γιάννης Φραγκούλης
