“Μαύρο κουτί” γεμάτο… αναπάντητα γράμματα
Το φθινόπωρο μπήκε με μια… «θεατρική άνοιξη». Και δεν αναφερόμαστε μόνο στις παραστάσεις που προσφέρονται με μεγάλη ποικιλία στο κοινό, αλλά και στους θεατρικούς χώρους. Μόνο στην οδό Βασιλίσσης Όλγας και τα γύρω στενά της «γεννήθηκαν» τρεις νέοι χώροι και υπολογίστε και καναδυό ακόμη σε άλλες περιοχές.
Στην Όλγας λοιπόν, στη συμβολή της με την οδό Φλέμινγκ, βρίσκεται πλέον το BLACKBOX. Ένα «μαύρο κουτί» όπως δηλώνει ο τίτλος του, «αδερφάκι» του θεάτρου ΑΥΛΑΙΑ. Ένας πρώην κινηματογράφος, που διαμορφώθηκε έτσι ώστε κάθε παράσταση που φιλοξενεί να έχει τη δυνατότητα να τον διαμορφώσει με όποιον τρόπο εκείνη χρειάζεται, από τα καθίσματα για τους θεατές ως το σκηνικό και τους φωτισμούς. Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά μας είπαν θεατράνθρωποι που ζούνε στην Αθήνα, «πρόκειται για έναν από τους ωραιότερους χώρους που έχουμε δει πανελλαδικά»!
Ποδαρικό από τον… Στάλιν
Ποδαρικό στο «Μαύρο Κουτί έκανε η ομάδα «Εν Δράσει» με το έργο του Ισπανού Χουάν Μαγιόρκα Γράμματα αγάπης στον Στάλιν.Η παράσταση έχει διανύσει ήδη μια πορεία σε Αθήνα και Πάτρα, κάνει μια στάση στη Θεσσαλονίκη και θα επιστρέψει στην Αθήνα, στο θέατρο «Επί Κολωνώ». Η ιστορία του Μαγιόρκα βασίζεται σε ιστορικά ντοκουμέντα, τα οποία όμως παντρεύει με τη μυθοπλασία. Πρωταγωνιστής της ο σπουδαίος Ρώσος συγγραφέας Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (δημιουργός του έργου Ο Μετρ και η Μαργαρίτα, τον οποίο ο σταλινισμός καταδίκασε σε σιωπή. Απεγνωσμένος από την απόλυτη λογοκρισία που επιβάλλεται στα έργα του, γράφει το ένα γράμμα μετά το άλλο στον Στάλιν, απαιτώντας ή να ζήσει ελεύθερος ως καλλιτέχνης στη Σοβιετική Ένωση και να γράφει όσα επιθυμεί ή να του δοθεί η άδεια να φύγει από τη χώρα. Με μόνο υποστηρικτή τη σύζυγό του, αφού όλοι γύρω του τον θεωρούν προδότη, ο Μπουλγκάκοφ περιμένει εις μάτην μια απάντηση από τον μεγάλο σύντροφο. Και ξαφνικά, μετά από ένα περίεργο τηλεφώνημα, έρχεται η… συνάντησή του με τον Στάλιν. Μια συνάντηση όμως αλλόκοτη…
Όρια Τέχνης-Εξουσίας
Η όλη δράση ξετυλίγεται στη δεκαετία του ’30. Και όμως αναπόφευκτα θυμίζει το σήμερα. Λογοκρισία, εύκολες «ταμπέλες» φίλου ή εχθρού, απόγνωση, αδιέξοδο εξαιτίας αποφάσεων των ανωτέρων. Κυρίως όμως θυμίζει το σήμερα σε ό, τι αφορά στη στάση που καλείται να επιλέξει ο καθένας μας, με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει. Αυτό ακριβώς το δίλημμα, γίνεται για τον Μπουλγκάκοφ θηλιά. «Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Πρέπει ένας καλλιτέχνης να βγει στη διαδήλωση με πλακάτ; Ποια είναι τα όρια που θέτει ο δημιουργός με την εκάστοτε εξουσία, προκειμένου να κρατήσει ακέραιο το έργο του, τα ιδανικά του και τις αρχές του; Είναι εφικτό να γίνει κάποιος αποδεκτός από την εξουσία, παραμένοντας και συνεπής στην καλλιτεχνική δημιουργία του;», αναρωτιέται ο σκηνοθέτης Δημήτρης Μυλωνάς.
Οι απορίες του γίνονται και δικές μας, αλλά το κείμενο του Μαγιόργκα δεν μας βοηθά με απαντήσεις. Είναι αναμφίβολα δύσκολο, παραληρηματικό σε πολλά σημεία του, αφού εξάλλου γύρω από ένα παραλήρημα κινείται η ιστορία, μια ατέρμονη πάλη για ελευθερία και διαφυγή από ένα ασφυκτικό περιβάλλον, σε σημείο εμμονής.
Παρά την καλή σκηνοθεσία, την καλή μετάφραση (Μαρία Χατζηεμμανουήλ) και την «ηρωική» θα λέγαμε προσπάθεια των ηθοποιών (Ηλίας Μελέτης, Άννα Ελεφάντη, Σπύρος Τσεκούρας) να μας ταξιδέψουν στο χρόνο, κάπου υπάρχει ένα… κενό. Σαν να μην εντοπίζεται ο συνδετικός ιστός αρχής, μέσης και τέλους του κειμένου. Ωστόσο πέρα από τη δική μας αίσθηση, αξίζει να δει κανείς αυτή την παράσταση γιατί η ομάδα «Εν δράσει» ρίσκαρε να έρθει αντιμέτωπη με ένα τέτοιο κείμενο και πραγματικά οι ερμηνείες είναι αξιέπαινες.
Να σημειώσουμε τέλος, -για όσους δεν γνωρίζουν τη συνέχεια της ζωής του Μπουλγκάκοφ, που σκηνικά παρακολουθούμε μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας-, ότι ο Ρώσος συγγραφέας δέχεται τελικά βοήθεια από τον Στάλιν. Κατά την περίοδο 1930-1938 εργάζεται σε διάφορα θέατρα, άλλοτε ως βοηθός σκηνοθέτη, άλλοτε ως μεταφραστής. Το 1939 όμως η υγεία του επιδεινώνεται ραγδαία -πάσχει από υπερτονική νεφροπάθεια, ασθένεια που είχε οδηγήσει και τον πατέρα του στο θάνατο- και στις 10 Μαρτίου του 1940 φεύγει από τη ζωή.
ΙΝΦΟ: *«Γράμματα αγάπης στον Στάλιν» του Χουάν Μαγιόρκα. Παραστάσεις Τετάρτη έως και Κυριακή. Θέατρο «BlackBox», Βασ. Όλγας 65 και Φλέμινγκ 2. Πληροφορίες – κρατήσεις: 2310 829254
Έλσα Σπυριδοπούλου