Ένας ποιητής του ανεκδότου
και της ιλαροτραγωδίας της ζωής
του Γιώργου Παπαδημητρίου
Το 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης καλωσορίζει θερμά έναν κινηματογραφικό ποιητή από τη Σουηδία. Έναν ποιητή του παραλόγου, του μάταιου, αλλά και του μεγαλείου της ανθρώπινης ύπαρξης. Έναν ποιητή του ανεκδότου και της ιλαροτραγωδίας της ζωής. Έναν σκηνοθέτη που βομβαρδίζει την κενότητα με περιεχόμενο, που βουτά την αισθητική και εικαστική απόλαυση σε ένα ζουμερό υπαρξιακό dip.
Αγαπητές και αγαπητοί σινεφίλ, ήρθε επιτέλους το πλήρωμα του χρόνου να γνωριστείτε με τον υπέροχο Ρόι Άντερσον. Στο κινηματογραφικό του ντεμπούτο, μας διηγήθηκε Μια Ερωτική Ιστορία (1970) που τσακίζει κάθε κυνική μας αντίσταση απέναντι στη γλυκύτητα και την τρυφερότητα. Σε απλά λόγια, ίσως παρέδωσε την ομορφότερη απεικόνιση παιδικού έρωτα στην ιστορία του σινεμά. Η συνέχεια ήρθε πέντε χρόνια αργότερα, με το Γκίλιαπ. Μια σπουδή στην αμηχανία και στα μικρά και αδιόρατα της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.
Ακολουθεί μια μακρά περίοδος αποχής από τα κινηματογραφικά δρώμενα (με εξαίρεση δύο ταινίες μικρού μήκους), κατά την οποία ο Άντερσον αφοσιώθηκε στη διαφήμιση. Ειλικρινά, αξίζει τον κόπο να αναζητήσετε αυτές τις διαφημίσεις στο YouTube. Σας εγγυώμαι πως δεν έχετε ξαναδεί κάτι παρόμοιο σ’ αυτόν τον τομέα. 25 χρόνια αργότερα, η μεγάλη επιστροφή: το εναρκτήριο λάκτισμα της περίφημης «τριλογίας των ζωντανών». Τα Τραγούδια από τον δεύτερο όροφο συγκινούν με το μελωδικά φάλτσο μοτίβο τους, προκαλούν το χαμόγελο μέσα από τη θλίψη που εκπέμπουν. Το 2007, το δεύτερο μέρος της τριλογίας, με τον τίτλο Εσείς οι ζωντανοί,μας εισάγει ολοκληρωτικά και αμετάκλητα στο ιδιόρρυθμο σκηνοθετικό του σύμπαν.
Αναφορές στον Γκαίτε, κάδρα και φωτισμός χειρουργικής ακρίβειας, ήρωες που κλείνουν το μάτι στο ανεπαίσθητο και το φευγαλέο. Φινάλε με την ταινία που θριάμβευσε στο πρόσφατο Φεστιβάλ της Βενετίας και η οποία θα κλείσει την αυλαία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ένα περιστέρι έκατσε σ’ ένα κλαδί συλλογιζόμενο την ύπαρξή του, ο τίτλος – σιδηρόδρομος, ένας τίτλος που μάλλον συνοψίζει την αιώνια, άλυτη και σαγηνευτική προβληματική του Ρόι Άντερσον. Η ζωή είναι πολύτιμη και βαρυσήμαντη, παρόλο που είναι κατά βάθος ασήμαντη. Ίσως, κιόλας, ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο…