Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΩΤΟΣ
Η βραβευμένη ταινία-ντοκιμαντέρ «Παναγιώτης Τέτσης, παίζοντας με τα χρώματα», του Γιάννη Βαμβακά, θα προβληθεί στη Θεσσαλονίκη με την παρουσία του σκηνοθέτη από την Πέμπτη 13 Νοεμβρίου μέχρι και την Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2014 στο μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος. Ώρες Προβολών : 7μμ και 9μμ.
Η ΤΑΙΝΙΑ
Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που σκοπό έχει να προβάλει τη ζωή και το έργοενός καλλιτέχνη -και ακαδημαϊκού από το 1993-, του Παναγιώτη Τέτση, πουσημάδεψε τη νεοελληνική ζωγραφική του 20ού αιώνα, Ενός ελληνοκεντρικού ζωγράφου που ζωγραφίζει ό,τι γνωρίζει, «φτιάχνει μια ζωγραφική της υπαίθρου, αληθινά χρωματική, με δυνατές αρμονίες που αποδίδουν πειστικά, τη φύση του ελληνικού φωτός», όπως είχε γράψει κάποτε ο Δημήτρης Κουτσομάλης, Διευθυντής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου.
Στο ντοκιμαντέρ αυτό, η ιστορικός τέχνης Λίμπερτη Πολύζου, μας γνωρίζει τη ζωή και το έργο του Παναγιώτη Τέτση, μιας ιδιοφυίας στον τομέα της ζωγραφικής, ενώ παράλληλα παρακολουθούμε τη μεγάλη δημιουργική του πορεία, μέσα από ιστορικές αναδρομές, μαρτυρίες, αλλά και κριτικές από ειδήμονες και μη (Μ. Λαμπράκη-Πλάκα, Αγγ. Δελληβορηάς, Δ. Μυταράς κ. ά.). Γνωστές προσωπικότητες, καλλιτέχνες και μη παρελαύνουν σ’ αυτό το ντοκιμαντέρ, που δε χάνει το ενδιαφέρον του ούτε για μια στιγμή μέχρι το τέλος. Η μουσική επιλογή δε, συμβάλλει στην ξεκούραστη παρακολούθησή του.
Οι κινηματογραφιστές που γυρίζουν ντοκιμαντέρ, όταν η φιλοδοξία τους ξεπερνάει τη «διεκπεραίωση» του θέματός τους με «επαγγελματισμό», έχουν να ξορκίσουν έναν ύπουλο δαίμονα: τη μονοτονία που ενίοτε αποπνέουν ταινίες που κοιτούν τη ζωή και δε φτιάχνονται με συνταγές μυθοπλασίας, δηλαδή θεάματος. Ο Γιάννης Βαμβακάς, σκηνοθέτης του κινηματογραφικού πορτρέτου του Παναγιώτη Τέτση, δεν είχε μυθοπλασία, ευτύχησε όμως να έχει άριστο πρωταγωνιστή, αληθινό, καταξιωμένο καλλιτέχνη, αλλά και αυθεντικό άνθρωπο με πηγαία, καθημερινή λαλιά. Είναι απόλαυση να βλέπεις και να ακούς τον ευθυτενή Παναγιώτη Τέτση. Το χιούμορ του δίνει ρυθμό στο ντοκιμαντέρ «Παναγιώτης Τέτσης, παίζοντας με τα χρώματα».
ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΧΡΩΜΑΤΩΝ
Πώς παίζει κανείς με τα χρώματα; Πώς η τρέλα της δημιουργίας μετασχηματίζει τη φαινομενική εικόνα-αλήθεια της ζωής, τη μονοτονία του αναλφάβητου ματιού, σε μοναδική συμφωνία χρωμάτων πάνω στον καμβά; Δύσκολο πράγμα η απάντηση, η ανατομία της «μουντζούρας», όταν ανακατεύει την μπογιά χαρισματικός άνθρωπος. Αντιλαμβάνεσαι, ακολουθώντας τον μίτο της μνήμης του Παναγιώτη Τέτση, πως η απάντηση είναι δύσκολη γιατί καλλιτέχνης γεννιέσαι, δεν εκπαιδεύεσαι. Μάταιη η «θεωρία» για το μυστήριο των χρωμάτων. Μάθαμε αρκετά από την ταινία για τη ζωή του σπουδαίου μας ζωγράφου και ακαδημαϊκού. Μάθαμε και δυο-τρία πράγματα για το ελληνικό φως που «εξαϋλώνει τα χρώματα». Το δυσκολότερο πράγμα για ένα ζωγράφο είναι να το τιθασεύσει. Ο Υδραίος Παναγιώτης Τέτσης το κατάφερε. Συνεργάτης του Βαμβακά ήταν η ιστορικός τέχνης Λίμπερτη Πολύζου.
«Είναι πολύ όμορφο πράγμα μια ταινία να προβάλλεται στον φυσικό της χώρο και η Υδρα είναι ο φυσικός χώρος αυτής της ταινίας». Ο σκηνοθέτης Γιάννης Βαμβακάς ακούγεται ενθουσιασμένος ενώ μιλά για την πορεία της δικής του ταινίας, «Παναγιώτης Τέτσης – παίζοντας με τα χρώματα», του αξιόλογου ντοκιμαντέρ που γύρισε για τον ζωγράφο Παναγιώτη Τέτση. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε με επιτυχία στις αίθουσες την περασμένη σεζόν αλλά πριν από μερικές μέρες ήρθε η σειρά της Υδρας, ο φυσικός χώρος για τον οποίο ο Βαμβακάς κάνει λόγο, αφού ο ζωγράφος είναι γέννημα -θρέμμα της και μοιράζεται πλούσιες αναμνήσεις για τα εκεί παιδικά του χρόνια.
Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στην αίθουσα της Μητροπόλεως της Υδρας το Σάββατο 16 και την Κυριακή 17 Αυγούστου, γεγονός σημαντικό για το νησί αφού αυτές ήταν οι εκεί παρθενικές προβολές του. Ο ζωγράφος Π. Τέτσης παραβρέθηκε στις προβολές προτιμώντας όμως να παραμείνει στο περιθώριο, καθούμενος στις πίσω θέσεις όπως η σεμνότητά του επέβαλλε.
Η γέννηση του ντοκιμαντέρ οφείλεται στην ερευνήτρια της σύγχρονης ελληνικής τέχνης Λιμπέρτη Πολύζου η οποία έφερε σε επαφή τον ζωγράφο με τον σκηνοθέτη. Το «Παίζοντας με τα χρώματα» είναι μια εκ βαθέων «κατάθεση» του ζωγράφου που μιλάει για τη ζωή στην Υδρα όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, για τη σχέση του με το νησί, για την έλξη του στη ζωγραφική, για τη μετακόμισή του στον Πειραιά, για τις αναμνήσεις του από το μετρό του Παρισιού, για την αγαπημένη του Σίφνο και άλλα πολλά. Τελικά ο υπότιτλος «Παίζοντας με τα χρώματα» της ταινίας του Γ. Βαμβακά σχετίζεται με τα χρώματα ολόκληρης της ζωής του Τέτση, όχι μόνο των ζωγραφιών του. Στον απόηχο των θερμών χειροκροτημάτων του διημέρου 16 και 17 στην αίθουσα της Μητροπόλεως αλλά και της τιμητικής πλακέτας που δόθηκε στον σκηνοθέτη, προστέθηκαν δυο ακόμη επιτυχίες για την ταινία: επιλέχτηκε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου του Λονδίνου (London Greek Film Festival) που θα διεξαχθεί από 6 ως 17 Οκτωβρίου στο Λονδίνο και μπήκε στον κατάλογο του MEDIMED (Euro- Meditterannean Documentary Market), που θα γίνει στο Σίτζες της Βαρκελώνης από 17 ως 20 Οκτωβρίου.
«Παίζοντας με τα χρώματα – Παναγιώτης Τέτσης», η βιογραφική ταινία πήρε Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο 7ο Φεστιβάλ Ελληνικών Ταινιών, Λονδίνο. Ο σκηνοθέτης Γιάννης Βαμβακάς με το βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο 7ο Φεστιβάλ Ελληνικών Ταινιών Λονδίνου. Το Σάββατο 18 Οκτωβρίου στο Λονδίνο δόθηκαν τα βραβεία του εβδόμου στη σειρά London Greek Film Festival, όπου η ταινία «Παναγιώτης Τέτσης: Παίζοντας με τα χρώματα» απέσπασε το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.
Το βραβείο παρέλαβε ο σκηνοθέτης Γιάννης Βαμβακάς και, στη συνέχεια, μαζί με τους βραβευμένους όλων των κατηγοριών, απαθανατίστηκε για την αναμνηστική φωτογραφία. Ο Γιάννης Βαμβακάς, που είχε αποσπάσει και τα συγχαρητήρια του μεγάλου ζωγράφου στην προβολή της ταινίας στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, παρουσία της διευθύντριας Μαρίας Κομνηνού, στέλνει τώρα με τη σειρά του «συγχαρητήρια σ’ όλους τους συνεργάτες μας και κυρίως στον δάσκαλο Π. Τέτση που με το ταλέντο του και τη συνεχή εργασία του συνεχίζει να μας εμπνέει».
«Today, Σήμερον» -όπως έγραφε άλλοτε το ταμπλό στην είσοδο του σινεμά- παίζεται η ταινία «Π. Tέτσης, παίζοντας με τα χρώματα» με πρωταγωνιστή, έναν και μοναδικό, τον κορυφαίο Yδραίο ζωγράφο και το έργο του σε βάθος δεκαετιών, μια λαμπρή καλλιτεχνική διαδρομή που συνεχίζεται… Γι’ αυτό μαζεύτηκε κόσμος, «σινεφίλ» και σκηνοθέτες και ηθοποιοί αλλά πιο πολύ καλλιτέχνες, ζωγράφοι και γλύπτες, μπροστά στην Tαινιοθήκη της Eλλάδος, με τη διευθύντριά της Mαρία Kομνηνού, τον σκηνοθέτη Γιάννη Bαμβακά, δημοσιογράφους, φωτογράφους και κάμερες και περιμένουν -ποιον; Mα τον Παναγιώτη Tέτση που φθάνει στην ώρα του, αφού είχε ήδη βγει στον ουρανό της Iεράς Oδού το ουράνιο τόξο, αγαπημένο θέμα των θαλασσογραφιών του. Aλλά και τον υπουργό Πολιτισμού κ. Πάνο Παναγιωτόπουλο που και αυτός ήρθε στην ώρα του, χαιρέτησε, και μίλησε «για τη μεγάλη αισθητική χαρά που δίνει ένα ντοκιμαντέρ-ταινία» για τη ζωή με τα χρώματα της ζωγραφικής του Παναγιώτη Tέτση, ακαδημαϊκού και αιώνιου εφήβου!
Mάλιστα, μαθήτριά του, η ζωγράφος Pένα Kανά τον φίλησε στο μάγουλο κι έμεινε ο Tέτσης όλο το βράδυ με το αποτύπωμα της αγάπης στο μάγουλό του! Mίλησε και ο σκηνοθέτης Γιάννης Bαμβακάς, δακρυσμένος από τη συγκίνηση για τους επαίνους που έδωσε σε αυτόν και την ταινία του ο Tέτσης, αυτή η μεγάλη καρδιά! Για τον «μοναδικό κολορίστα Π. Tέτση της ελληνικής ζωγραφικής» μίλησε από το βήμα της Tαινιοθήκης, όπως και στην ταινία, η κ. Mαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα διευθύντρια της Eθνικής Πινακοθήκης, στην οποία ανήκει πλέον το μνημειώδες έργο «Λαϊκή Aγορά» του Π. Tέτση. Aπό την «Kαθημερινή» ο κ. Θέμης Aλαφούζος με τη σύζυγό του Nικόλ, η κ. Mάρθα Δερτιλή και η EΛMΠI.
Για μια ταινία, και μια πρεμιέρα αντάξια της αποστολής της Tαινιοθήκης Eλλάδος μίλησε η διευθύντριά της, η πανεπιστημιακός κ. Mαρία Kομνηνού, ενώ στην κατάμεστη αίθουσα της άλλοτε «Λαΐδας» η παρουσία ακαδημαϊκών, ζωγράφων, γλυπτών, συγγραφέων κατήγαγε, επιτέλους, μία νίκη του πολιτισμού! Tα φώτα χαμηλώνουν, ο ήχος σφυριού σε καρφί γεμίζει τον σκοτεινό πλέον χώρο, στην οθόνη ο Παναγιώτης Tέτσης, σκυμμένος, καρφώνει το τελάρο του που, ολόλευκο σαν τη γενέτειρά του Yδρα θα γεμίσει ζωή και χρώματα από την απαράμιλλη παλέτα του Tέτση.
Πέφτουν οι τίτλοι των συντελεστών της ταινίας με τη «Σονάτα στο Σεληνόφως» του Mπετόβεν. Στο σενάριο και στα κείμενα συνεργάστηκε η ιστορικός τέχνης Λίμπερτη-Λέττη Πολύζου που συμμετέχει στην ταινία με εντυπωσιακή παρουσία! O ασπρομάλλης Tέτσης και η μακρομαλλούσα Λίμπερτη με τον φακό του Γιάννη Bαμβακά σεργιανούν -ρωτώντας εκείνη, απαντώντας εκείνος- στους τόπους που ζωγράφισε ο Tέτσης, ψωνίζουν στη Λαϊκή της Ξενοκράτους φράουλες, με φόντο τη μεγάλων διαστάσεων «Λαϊκή Aγορά» που, όπως είπε η Mαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα «ο Tέτσης ζωγράφισε και τις φωνές των μικροπωλητών, την υπέροχη βαβούρα και τη χρωματική ποικιλία φρούτων, λουλουδιών και καλαθιών!».
H παλιά φρουτιέρα μιας θειάς, ένα πήλινο κανάτι από την κουζίνα της γιαγιάς του, είναι τα μόνιμα μοτίβα της θεματολογίας της ζωγραφικής του Tέτση, μαζί με τα τοπία, τις ανθρώπινες φιγούρες, τις «Nεκρές Φύσεις», ολοζώντανες! Tο βλέμμα του, η φωνή του, η ασίγαστη ενεργητικότητά του, οι αναμνήσεις του αλλά και η αγάπη του για το σήμερα σβήνουν τα πάντα γύρω του, δίπλα του. Mόνον εκείνος, οι αλήθειες του και τα έργα του γεμίζουν το ένα πλάνο μετά το άλλο, ενώ η μουσική του νεαρού Aντώνη Bαμβακά, γιου του σκηνοθέτη, ποτίζουν τον ζωγραφισμένο καμβά με την περίφημη υπογραφή «Π. Tέτσης». H ταινία κρατά 100 λεπτά, αλλά, όπως ειπώθηκε, στα συγχαρητήρια, μόλις άναψαν πάλι τα φώτα «σαν τη ζωή και η ταινία σας, κύριε Tέτση. Kανείς δεν ήθελε να τελειώσει!».
Eπίσημη συμμετοχή στο 16ο Φεστιβάλ Kινηματογράφου η ταινία του Γιάννη Bαμβακά, δεν βραβεύθηκε -εκεί, μονίμως έχουν τον νου τους αλλού οι κριτές!- αλλά θα πρέπει να σταλεί στα Art Festival εκπροσωπώντας την ελληνική ζωγραφική αλλά και την Eλλάδα, τα χρώματά της, τα τοπία της σαν τον καλύτερο πρεσβευτή της! Στη μακρά σειρά για τα συγχαρητήρια οι ακαδημαϊκοί Kωστής Σβολόπουλος, Kατερίνα Xέλμη, Xαράλαμπος Pούσσος, Kική Δημουλά η ποιήτρια των ψιθύρων και των αισθημάτων, Xρήστος Zερεφός, οι καλλιτέχνες Nαταλία Mελά, γλύπτρια, Mερόπη Πρέκα ζωγράφος, Πραξιτέλης Aντζουλίνος, Tήνιος γλύπτης, οι σκηνοθέτες Xάρης Παπαδόπουλος, πρόεδρος της Ένωσης Σκηνοθετών, ο Nίκος Σέκερης, ο πρόεδρος των σεναριογράφων Aλέξανδρος Kακαβάς, οι συντελεστές της ταινίας του Γιάννη Bαμβακά (Kρατικό Bραβείο 2008 για το ντοκιμαντέρ «Δημήτρης Mυταράς») που προβάλλεται από αύριο Πέμπτη για το κοινό και την επομένη εβδομάδα. Kαι για όσο υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν την τέχνη και τον κινηματογράφο.
Συγκλονιστική σκηνή, ο Γιάννης Mόραλης, ένα πρωί του Mάη 2008, μπαίνει μόνος στις «Nέες Mορφές» για να δει την έκθεση του φίλου του Π. Tέτση. Aργά, στον ορίζοντα του Aιγαίου υψώνεται ένας ήλιος-θεός σκορπώντας φως και χρώματα…
Γιάννης Ιωαννίδης
