ESTÔMAGO, A GASTRONOMIC STORY
Σκηνοθεσία: ΜάρκοςΖόρζε
Παίζουν: Ζοάο Μιγκέλ, Φάμπιουλα Νασιμέντο, Μπάμπου Σαντάνα
Διάρκεια: 113’
Μεταφρασμένος τίτλος: «Μία γαστρονομική ιστορία»
Πολλοί ισχυρίζονται πως στη ζωή υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων. Αυτοί που τρώνε και αυτοί που τρώγονται. Αυτοί που καταβροχθίζουν και αυτοί που καταβροχθίζονται. Αυτοί που κυνηγούν με λύσσα για να βρουν την τροφή τους κι αυτοί που κρύβονται για να μην καταλήξουν τροφή σε ξένα πιάτα. Ποιος είναι ένας εγγυημένος τρόπος να βρεθείς στην πρώτη κατηγορία; Να μαγειρεύεις για τους εκπροσώπους της. Να τους εγγυάσαι την ποιοτική τους μάσα. Τα πάντα λοιπόν δείχνουν να περνάνε από το στομάχι (και όχι μόνο ο έρωτας), μοιάζει να μας λέει ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης Μάρκος Ζόρζε, διατυπώνοντάς την πεποίθησή αυτή ήδη από τον περιεκτικό τίτλο της ταινίας του.
Πράγματι, αυτό που παρακολουθούμε επί οθόνης είναι μία κινηματογραφική ωδή στην τελετουργία του φαγητού. Ένας ύμνος στη δύναμη που ασκούν οι γεύσεις στον ουρανίσκο και κατ’ επέκταση, στο μυαλό και την καρδιά μας. Μία σπονδή στις μυρωδιές, στο σερβίρισμα, στο μάσημα, στην κατάποση, στη χώνεψη, στην απόλαυση προτού φάμε, τη στιγμή που τρώμε και αφότου έχουμε φάει. Σε αυτή τη γαστρονομική ιστορία, το φαγητό επηρεάζει τα πάντα και τους πάντες. Κινεί τα νήματα, διαμορφώνει τις εξελίξεις. Είναι ο απόλυτος συνδετικός κρίκος. Καθορίζει τους συσχετισμούς δυνάμεων, μετατρέπεται κατά κυριολεξία σε ένα ζήτημα ζωής και θανάτου. Κυρίως θανάτου…
Η υποδειγματική αφηγηματική οικονομία της ταινίας είναι εξαρχής ολοφάνερη. Ένας παρίας του περιθωρίου καταφθάνει βρώμικος και εξαθλιωμένος από την πείνα στη μεγάλη πόλη. Ολόκληρη η ύπαρξή του χωράει άνετα σε μία βαλίτσα. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτόν, πέρα από τα πάρα πολύ βασικά. Το όνομά του και μόνο αποδεικνύει ότι ήρθε στον κόσμο αυτό δύσκολα και με πόνο. Δεν χρειάζεται να ξέρουμε κάτι παραπάνω, θα μάθουμε όλα στην πορεία ή τουλάχιστον όσα πρέπει να γνωρίζουμε. Με ένα εύστροφο μοντάζ, ο χρόνος κυλά αβίαστα, οι συνθήκες αλλάζουν και εμείς αντιλαμβανόμαστε την πορεία των πραγμάτων χωρίς περιττές επεξηγήσεις και αναφορές. Το ταλέντο στη μαγειρική είναι ένα θείο δώρο. Το διαβατήριο για την επιβίωσή ενός ανθρώπου που θα γινόταν βορά για τα θηρία. Ένας προικισμένος μάγειρας, που κινείται μεταξύ αφέλειας και χαζομάρας, βρίσκει τη θέση του σε αυτό τον σκληρό κόσμο. Η κουζίνα είναι το βασίλειό του και ξάφνου, τα πιάτα που ετοιμάζει θα του ανοίγουν διάφορες πόρτες της ζωής. Είναι το όπλο του προκειμένου να ανταπεξέλθει στα όσα του συμβαίνουν, για να τα βγάλει πέρα όπου κι αν βρεθεί.
Όπως προείπαμε, το φαγητό λειτουργεί ως μία πολλαπλή αλληγορία στην ταινία του Μάρκος Ζόρζε. Είναι φορέας ερωτισμού, πάθους και σεξουαλικότητας. Είναι αφροδισιακό όργανο, είναι αντίτιμο για την αγάπη και τον έρωτα. Είναι συμβολισμός για την ανθρώπινη αδυναμία, για την ανθρώπινη άφεση στις ευκολίες και τα θέλγητρα πάσης φύσεως. Εν τέλει, θα μετατραπεί σε μέσο εκδίκησης και ανέλιξης. Μαγειρεύοντας έρχεται η όρεξη και ο αμνός θα αρχίσει σταδιακά να σκέφτεται και να φέρεται σαν λύκος. Δύο παράλληλες ιστορίες που κινούνται με απλότητα και άνεση στον χρόνο. Δύο ιστορίες που δένουν, ερχόμενες σε αντίθεση. Μία συντριβή σε μια εποχή ανόδου. Μία άνοδος σε καιρούς συντριβής. Ε ναι, η ζωή κάνει όντως κύκλους. Κι όταν ακόμη οι συνθήκες μοιάζουν ολότελα αλλαγμένες, κάποιες βασικές ουσίες και αρχές παραμένουν απαράλλαχτες.
Γιώργος Παπαδημητρίου
Αξιολόγηση:****