Η γωνιά του «Φίλμ Νουάρ», όπου κάνουν παρέα το πεντάγραμμο και η μονταζιέρα…
Under the Smiths’ Covers
Το πρώτο πράγμα που γίνεται ξεκάθαρο σε όποιον ασχοληθεί με τα έργα και τις ημέρες του frontman των Smiths, κατά κόσμον Στίβεν Πάτρικ Μόρισεϊ, είναι πως πρόκειται για ένα φανατικό σινεφίλ. Ο Mozzy, από μικρή κιόλας ηλικία, καταβροχθίζει με μανία ταινίες όλων των ειδών και δείχνει να παθιάζεται με μερικούς από τους ήρωες της μεγάλης ενίοτε και της μικρής- οθόνης, όπως για παράδειγμα με τον Τζέημς Ντιν, για τον οποίο θα εκδηλώσει ένα θαυμασμό στα όρια της θρησκευτικής λατρείας.
Τη σινεφιλία του αυτή καταφέρνει να την περάσει και στους δίσκους της θρυλικής μπάντας από το Μάντσεστερ, με ένα πολύ απλό και προφανή τρόπο: στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα εξώφυλλα των δίσκων των Smiths, είτε πρόκειται για studio albums είτε για singles ή συλλογές, αποτυπώνουν ενσταντανέ από κάποια ταινία ή απεικονίζουν κάποιον ηθοποιό. Στιγμές, σκηνές και σταρ που επηρέασαν, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, τον Μόρισεϊ.
The Smiths
Στο πρώτο και ομώνυμο studio album των Smiths (1984), απεικονίζεται, σε μια σκηνή από το πρώτο μέρος της συνεργασίας (“Flesh, Trash, Heat”) του Άντι Γουόρχολ με τον Πολ Μόρισεϊ (ουδεμία σχέση με τον Moz), o πρωταγωνιστής Τζο Ντ’ Αλεσάντρο, ο οποίος υποδύεται μια αρσενική πόρνη που προσπαθεί να μαζέψει λεφτά προκειμένου να κάνει έκτρωση η γυναίκα του. Ο Ντ’ Αλεσάντρο έχει απομονωθεί από τον ερωτικό του σύντροφο, ο οποίος κάθεται δίπλα του στο καρέ της ταινίας, σε μία κίνηση που τονίζει το αίσθημα της μοναχικότητας. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι για τον Ντ’ Αλεσάντρο δεν είναι η πρώτη εμφάνιση σε εξώφυλλο δίσκου, καθότι, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ο κάτοχος του φουσκωμένου καβάλου που χρησιμοποίησε ο Αντι Γουόρχολ στο άλμπουμ των Rolling Stones, “Sticky Fingers”.
Meatis Murder
Το εξώφυλλο του “Meat is Murder” (1985) είναι μια ελαφρώς ιδιαίτερη περίπτωση. Καταρχάς, το στιγμιότυπο προέρχεται από το υποψήφιο για Όσκαρ- ντοκιμαντέρ “In the year of the pig”, με θέμα τον πόλεμο στο Βιετνάμ και όχι από ταινία μυθοπλασίας. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο έγκειται στο ότι έχουμε να κάνουμε με τη μοναδική περίπτωση επέμβασης στην πρώτη ύλη, μιας και στο πρωτότυπο πλάνο, το κράνος του νεαρού στρατιώτη είχε την επιγραφή «Make war, not love» και όχι τον τίτλο του δίσκου. Πρόκειται για το πρώτο δείγμα μιας πολιτικοποίησης του Μόρισεϊ, χωρίς αυτό απαραίτητα να αντηχεί και στους στίχους του δίσκου.
The Queen Is Dead
Ομολογώ πως, όταν πήρα για πρώτη φορά στα χέρια μου το album “The Queen is dead” (1986), είχα την εντύπωση πως μπροστά στα μάτια μου κείτεται κάποια πριγκίπισσα και όχι ο Αλέν Ντελόν, παραιτημένος από τη ζωή και ετοιμοθάνατος, στην ταινία “L’Insoumis” («Έχω το δικαίωμα να σκοτώσω;»). Σε κάθε περίπτωση, θέλω να πιστεύω, όπως άλλωστε κηρύττει ο ασεξουάλας Mozzy, πως η πραγματική ομορφιά, όπως αυτή που πληροί το παρουσιαστικό του Αλέν Ντελόν, είναι υπεράνω φύλλων και ότι το λάθος μου δεν ήταν τόσο τρομερό. Βέβαια, ο Ντελόν, υποστηρικτής πλέον του Εθνικού Μετώπου της Λεπέν, μάλλον θα διαφωνούσε, αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση.
Strangeways, Here We Come
Για τον τελευταίο δίσκο που κυκλοφόρησαν οι Smiths, το “Strangeways, Here We Come” (1987), η αρχική επιλογή ήταν ο Χάρβεϊ Καϊτέλ, από το “Look Who’s Knocking at My Door”, μία από τις πρώτες ταινίες του Σκορσέζε. Για κάποιο λόγο, ο Καϊτέλ αρνήθηκε αρχικά, αν και τέσσερα χρόνια αργότερα έδωσε τη συγκατάθεση του, για να χρησιμοποιηθεί η ίδια φωτογραφία για τις ανάγκες της σόλο τουρνέ του Μόρισεϊ, το 1991. Τελικά, για τις ανάγκες του album χρησιμοποιήθηκε μια εικόνα που θεωρώ ως την πιο προσωπική επιλογή του Μόρισεϊ. Ο Ρίτσαρντ Ντάβαλος, στον ρόλο του αδελφού του Τζέιμς Ντιν στο «Ανατολικά της Εδέμ», είναι ο τέλειος Άβελ για τον Κάιν – Τζέιμς Ντιν, που οδηγείται στην καταστροφή από υπερβολική δόση ενσυναίσθησης, εν μέσω ενός σκληρού κόσμου.
Και στις τέσσερις περιπτώσεις που είδαμε παραπάνω, δεν θα πρέπει να ψάξουμε για κάποια βαθύτερη σύνδεση μεταξύ των περιεχομένων της ταινίας και του δίσκου. Οι ανδρικές αυτές φιγούρες, αποκομμένες από το σύμπαν στο οποίο ανήκουν, φαντάζουν ακόμη πιο δραματικές. Στα πρόσωπα αυτά είδε κάποια μορφή του εαυτού του ο Mozzy, χρησιμοποιώντας την οθόνη σαν κάποιου είδους παραμορφωτικό καθρέφτη. Οι ‘ήρωες’ αυτοί αποπνέουν μια συναισθηματική φόρτιση, η οποία ταιριάζει με το γενικότερο αίσθημα διαφορετικότητας, μοναξιάς και ρομαντικής απογοήτευσης, μέσα στα οποίο είναι βουτηγμένοι οι τόσο υπέροχοι στίχοι των Smiths. Οι στίχοι που στάθηκαν πλάι σε κάθε νεαρό σε απόγνωση, θυμίζοντάς του ότι ποτέ, κανένας δεν είναι μόνος του.
Αλέξανδρος Παπαγεωργίου
