των 116 χρόνων!
Ο εκατονταετής πόλεμος, ίσως ο μακροβιότερος πόλεμος στην Ιστορία, έγινε μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας και είχε πραγματική διάρκεια μεγαλύτερη των 100 ετών. Κάτι σαν… τη Σαρακοστή και την Πεντηκοστή δηλαδή, που αμφότερες έχουν από 48 μέρες, χωρίς κανείς να απαντά στα απεγνωσμένα ερωτήματα των επιστολών Φαύλου…
Ο εκατονταετής πόλεμος διήρκεσε… 116 χρόνια (1337-1453) με πολύ μικρές διακοπές. Η ιστορική σημασία του υπήρξε πολλαπλή. Οι αρμοδιότεροι ημών επί του ζητήματος, λένε ότι ακολουθήθηκαν νέα συστήματα τακτικής, στρατιωτικής σύνθεσης και εξοπλισμού. Κάτι θα ξέρουν…
Αφορμή του δεν ήταν κάποια γυναίκα, αλλά ο ανταγωνισμός δύο απαιτητών του θρόνου της Γαλλίας. Συγκεκριμένα, το 1328 που πέθανε ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Δ΄ άτεκνος και χωρίς αδελφό («όταν πεθαίνει βασιλιάς μη χαίρεσαι λαουτζίκο» έλεγε σωστά ο Κώστας Βάρναλης), το γαλλικό θρόνο διεκδίκησαν αφενός ο Φίλιππος Βαλουά, (πλησιέστερος εξάδελφος του θανόντος), που ανακηρύχθηκε αμέσως βασιλιάς ως Φίλιππος ΣΤ΄ και ίδρυσε τη βασιλική δυναστεία των Βαλουά, αφετέρου ο Εδουάρδος Γ΄, ήδη βασιλιάς της Αγγλίας και ανεψιός εξ αδελφής του θανόντος Καρόλου, που απαίτησε τη διαδοχή στηριζόμενος στον Σαλικό Νόμο, που ίσχυε στη Γαλλία αποκλείοντας τη διαδοχή σε γυναίκες (για να μη νομίζετε…). Αποκλείοντας τη μητέρα του (άλλοι πουλάνε τη μάνα τους για πολύ λιγότερα), κατέστησε εαυτόν νόμιμο διάδοχο του θρόνου.
Η κυριότερη αιτία ήταν η αμετακίνητη απόφαση του Εδουάρδου Γ” να διεκδικήσει το στέμμα της Γαλλίας. Προς την απόφαση αυτή συνετέλεσε και το επαναστατικό πνεύμα διαφόρων εκπατρισμένων Γάλλων, που η εκστρατεία τούς παρείχε την ευκαιρία να λεηλατήσουν μια χώρα, και κυρίως ήταν το θέμα της Φλάνδρας -κλειδί για τις αγγλογαλλικές σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα, συνυπήρχαν η επιδίωξη της Γαλλίας να απομακρύνει τους Άγγλους από την Ακουιτανία, αλλά και η επιδίωξη της Αγγλίας να καταργήσει την υποτέλεια της Γουιένης από τη Γαλλία και να εξασφαλίσει την επιστροφή της Νορμανδίας, του Ανζού και άλλων περιοχών. Και τα δύο κράτη επιδίωκαν την κυριαρχία στην πλούσια περιοχή της Φλάνδρας.
Ο εκατονταετής πόλεμος κατανέμεται σε τέσσερις περιόδους:
Α) 1337-1360 (αρχή του πολέμου, αγγλικές εκστρατείες του Εδουάρδου Γ΄ και του Μαύρου Πρίγκιπα)
Β) 1364-1380 (γαλλική αντεπίθεση με τον Κάρολο Ε΄, πόλεμος στην Καστίλλη)
Γ) 1381-1428 (αγγλική αντεπίθεση με τον Ερρίκο Ε΄, συμμαχία των Άγγλων με το ατίθασο Δουκάτο της Βουργουνδίας)
Δ) 1429-1453 (δεύτερη γαλλική αντεπίθεση με τον Κάρολο Ζ΄, τελική ήττα της Αγγλίας και λήξη του πολέμου).
Η Γαλλία αν και μεγαλύτερη σε έκταση και πλούτο, αποδείχθηκε πολύ κατώτερη στη πολεμική τέχνη, διότι οι βασιλείς της διεξήγαγαν τον πόλεμο με τα πολιτικά δεδομένα του φεουδαλικού συστήματος της εποχής, δηλαδή με μόνη επικουρία των Γεωδεσποτών και Ευγενών. Αντίθετα, ο Εδουάρδος Γ΄ μετέτρεψε επιτήδεια τη διαμάχη διαδοχής σε αγώνα όλου του λαού (ας μη σχολιάσουμε!), ενώ είχε με το μέρος του κυρίως τον εμπορικό κόσμο του Λονδίνου. Οι Γάλλοι βασιλείς δεν διέθεταν εθνικό στρατό, όπως και σχεδόν καμία χώρα τότε, παρά μόνο σχεδόν άτακτους μισθοφόρους με φτωχό εξοπλισμό και εκπαίδευση. Μη μπορώντας να αντιμετωπίσουν τον οργανωμένο και εξοπλισμένο με τελειοποιημένα μέσα της εποχής αγγλικό στρατό, υπέστησαν βαριές ήττες (Κρεσί 1346, Πουατιέ 1356, Αζενκούρ 1415), ενώ είχαν σχεδόν πάντα αριθμητικό πλεονέκτημα. Όταν όμως άρχισε να συμμετέχει και ο γαλλικός λαός, τότε -και με την παρέλευση του χρόνου- ο πόλεμος ξέφυγε της απλής διαμάχης διαδοχής και μετατράπηκε σε προσπάθεια κατάκτησης ηπειρωτικού ευρωπαϊκού εδάφους εκ μέρους των Άγγλων. Ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση της Ιωάννας της Λωρραίνης -η οποία θεωρήθηκε από τους Γάλλους θεόσταλτη και να λείπουν τα σχόλια παρακαλώ- οι ρόλοι αντιστράφηκαν και σημειώθηκαν αρκετές γαλλικές νίκες (Ορλεάνη 1429, Φορμινί 1450, Καστιγιόν 1453). Εκτός από τους Αγγλο-Γάλλους, στη δίνη του πολέμου βρέθηκαν κατά καιρούς και άλλα κράτη ή κρατίδια της εποχής (Βουργουνδία, Βρετάνη, Φλάνδρα, Καστίλλη και Πορτογαλία).
Και ζήσαμε εμείς καλά κι αυτοί καλύτερα…
Θοδωρής Μπακάλης