ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
Απολογισμός 2022: γράφει ο Κώστας Πετρόπουλος
Ο Φεβρουάριος έφερε έναν άγριο γύρο διπλωματίας στα Ηνωμένα Έθνη. Καθώς γινόταν όλο και πιο σαφές ότι η Ρωσία είχε την πρόθεση να εισβάλει στην Ουκρανία. Μια κρίση που, όπως δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, δοκιμάζει «ολόκληρο το διεθνές σύστημα».
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ
«Χρειαζόμαστε αυτοσυγκράτηση και λογική. Χρειαζόμαστε αποκλιμάκωση τώρα»., Ξεκαθάρισε ο επικεφαλής του ΟΗΕ, καλώντας όλες τις πλευρές να «απέχουν από ενέργειες και δηλώσεις που θα οδηγούσαν αυτή την επικίνδυνη κατάσταση στο χείλος του γκρεμού». Οι εκκλήσεις αυτές ήταν μάταιες. Ο πόλεμος, τον οποίο η Ρωσία χαρακτήρισε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», ξεκίνησε.Παγκόσμιες προεκτάσεις του πολέμου στην Ουκρανία: από τα τρόφιμα και τα καύσιμα μέχρι την πυρηνική απειλή.
«Απολογισμός 2022: οι σκοτεινές
αναμνήσεις από την έκρηξη του πυρηνικού
εργοστασίου του Τσερνομπίλ.»
Η σύγκρουση απέκτησε σημασία πολύ πέρα από τις επιπτώσεις της στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Οι παγκόσμιες τιμές των καυσίμων και των τροφίμων εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Ο εμπορικός οργανισμός του ΟΗΕ UNCTAD προσδιόρισε τον πόλεμο ως τον κύριο παράγοντα: Συνέβαλε στις προβλέψεις για παγκόσμια οικονομική ύφεση. Σε έναν κόσμο που εξακολουθεί να ταλανίζεται από τις συνέπειες της πανδημίας COVID-19.
Οι σκοτεινές αναμνήσεις από την έκρηξη του πυρηνικού εργοστασίου του Τσερνομπίλ το 1986 αναβίωσαν. Όταν το εργοστάσιο της Ζαπορίζια στη νοτιοανατολική Ουκρανία, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, τέθηκε υπό ρωσικό στρατιωτικό έλεγχο.
Ο πυρηνικός παρατηρητής του ΟΗΕ (ΙΑΕΑ) προειδοποίησε για δυνητικά καταστροφικές συνέπειες. Εξέφρασε την ανησυχία του για τις προβληματικές συνθήκες του εργοστασίου. Για τους βομβαρδισμούς που έλαβαν χώρα όχι μακριά από τους αντιδραστήρες. Οι μάχες κοντά σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο ήταν, δήλωσε τον Νοέμβριο ο επικεφαλής του ΙΑΕΑ Ραφαέλ Γκρόσι, «παιχνίδι με τη φωτιά».
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
Κορυφαία στιγμή της διπλωματίας του ΟΗΕ φέτος ήταν αναμφίβολα η επιτυχής εφαρμογή της Πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας. Είδε τις εξαγωγές να ξαναρχίζουν από τα ουκρανικά λιμάνια τον Ιούλιο. Ανοιξε το δρόμο για τα ρωσικά τρόφιμα και λιπάσματα να φτάσουν στις παγκόσμιες αγορές. Συνέβαλε στην επιβράδυνση της ιλιγγιώδους αύξησης των τιμών των σιτηρών, των μαγειρικών ελαίων, των καυσίμων και των λιπασμάτων, σε όλο τον κόσμο.
«Απολογισμός 2022: η συμφωνία
ανανεώθηκε για άλλες 120 ημέρες τον Νοέμβριο.»
Η λεπτότατα ισορροπημένη συμφωνία περιελάμβανε τη δημιουργία ενός κοινού κέντρου συντονισμού στην Κωνσταντινούπολη. Με εκπροσώπους από την Ουκρανία, τη Ρωσία και την Τουρκία. Για την παρακολούθηση της εκφόρτωσης των σιτηρών στα τρία λιμάνια.
Τα ουκρανικά πιλοτικά σκάφη καθοδηγούν τα πλοία μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Αυτή είναι ναρκοθετημένη. Στη συνέχεια εξέρχονται μέσω του στενού του Βοσπόρου κατά μήκος ενός συμφωνημένου διαδρόμου.
Ίσως πιο εντυπωσιακό είναι ότι η συμφωνία ανανεώθηκε για άλλες 120 ημέρες τον Νοέμβριο. Δεδομένης της έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Χωρίς να διαφαίνεται προοπτική κατάπαυσης του πυρός. Μέχρι τότε περισσότεροι από 11 εκατομμύρια τόνοι βασικών τροφίμων είχαν μεταφερθεί από την Ουκρανία. Οι τιμές των τροφίμων άρχισαν να σταθεροποιούνται.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΜΑΛΙ
Αφρική: Ελπίδα για ειρήνη στο Σουδάν και την Αιθιοπία. Οι συγκρούσεις συνεχίζονται στη ΛΔΚ και το Μάλι.
Οι ειρηνευτές του ΟΗΕ σε αρκετές αφρικανικές χώρες βρέθηκαν φέτος σε κίνδυνο. Εκτελούσαν τον ρόλο τους προστατεύοντας τους πολίτες από τη βία.
Κατά τη διάρκεια του έτους, η φήμη του Μάλι ως η πιο επικίνδυνη απόσπαση στον κόσμο φάνηκε να επιβεβαιώνεται: Σχεδόν κάθε μήνα σημειώθηκε μια επίθεση που σκότωσε ή τραυμάτισε ειρηνευτές. Εν μέσω αναφορών για σφαγές αμάχων και επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας.
«Απολογισμός 2022: πολιτικές αναταραχές,
μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα το 2021.»
Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) μαστιζόταν από επιθέσεις μαχητικών ομάδων και διακοινοτική βία. Εκτόπισε χιλιάδες ανθρώπους. Εκατοντάδες άμαχοι σκοτώθηκαν καθ” όλη τη διάρκεια του έτους.
Οι ειρηνοφύλακες έκαναν και πάλι την υπέρτατη θυσία. Σε μια επίθεση, τον Ιούλιο, η βάση της Αποστολής του ΟΗΕ στην ανήσυχη περιοχή του Βόρειου Κίβου χτυπήθηκε κατά τη διάρκεια βίαιων διαδηλώσεων. Αποτέλεσμα: Να σκοτωθούν τρεις ειρηνευτές.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΣΟΥΔΑΝ ΚΑΙ ΑΙΘΙΟΠΙΑ
Καλύτερα ήταν τα νέα από το Σουδάν. Ξεκίνησε το έτος με πολιτικές αναταραχές, μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα το 2021. Διαδηλωτές κατά του καθεστώτος συνέχισαν να γίνονται στόχοι. Ο ΟΗΕ καταδίκασε την υπερβολική χρήση βίας, κατά την οποία αρκετοί από αυτούς σκοτώθηκαν.
Μέχρι τον Δεκέμβριο, ωστόσο, ο κ. Γκουτέρες κατάφερε να χαιρετίσει μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών. Η ομάδα του ΟΗΕ στο Σουδάν ανακοίνωσε ότι θα εξασφαλίσει μια δέσμη μέτρων υποστήριξης κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου.
Στην Αιθιοπία σημειώθηκαν σφοδρές μάχες. Με επίκεντρο την περιοχή Tigray. Οι προσπάθειες για την εκτόνωση της σύγκρουσης οδήγησαν σε κατάπαυση του πυρός τον Μάρτιο. Αυτό δεν έθεσε τέλος στη βία, ωστόσο, ούτε στην ανθρωπιστική κρίση που προέκυψε από τις ταραχές. Η ειρηνευτική συμφωνία, η οποία τελικά υπογράφηκε τον Νοέμβριο, χαρακτηρίστηκε από τον κ. Γκουτέρες ως «κρίσιμο πρώτο βήμα» προς τον τερματισμό του βίαιου διετούς εμφυλίου πολέμου.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
Δεν διαφαίνεται τέλος για πολλές μακροχρόνιες συγκρούσεις. Τον Μάρτιο, ο κ. Γκουτέρες κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να μην απογοητεύσει τον συριακό λαό. Η χώρα εισήλθε στον ενδέκατο χρόνο ενός βάναυσου εμφυλίου πολέμου. Σε αυτόν έχουν χάσει τη ζωή τους 307.000 άμαχοι.
«Απολογισμός 2022: η Υεμένη
διανύει πλέον τον έβδομο χρόνο της καταστροφικής σύγκρουσής.»
Το έτος έκλεισε με σημάδια στρατιωτικής κλιμάκωσης. Χωρίς προοπτική ειρηνευτικής συμφωνίας. Ο Ειδικός Απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Geir Pedersen, συνέχισε να συναντάται με πλήθος βασικών συριακών και διεθνών φορέων. Επιδίωξε μια ενδεχόμενη πολιτική λύση για την άρση του αδιεξόδου.
Η Υεμένη διανύει πλέον τον έβδομο χρόνο της καταστροφικής σύγκρουσής της. Αυτή επέβαλε και πάλι έναν άγριο φόρο αίματος στον λαό της. Οι ελπίδες αναπτερώθηκαν τον Απρίλιο. Ο ΟΗΕ μεσολάβησε για μια εκεχειρία σε εθνικό επίπεδο. Την πρώτη μετά από έξι χρόνια. Ωστόσο, η εκεχειρία έληξε τον Οκτώβριο, οδηγώντας σε νέα αβεβαιότητα.
Ο Hans Grundberg, ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ στην Υεμένη, δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Οκτώβριο: Πιστεύει ότι μπορεί ακόμη να επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία: «Με το διακύβευμα τόσο υψηλό, είναι κρίσιμο να μην χάσουμε αυτή την ευκαιρία. Τα μέρη πρέπει να επιδείξουν την ηγεσία, τον συμβιβασμό και την ευελιξία που απαιτούνται για την επείγουσα επίτευξη συμφωνίας».
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ
Μικρή πρόοδος σημειώθηκε στις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης. Κατά τη διάρκεια ενός έτους κατά το οποίο περισσότεροι από 150 Παλαιστίνιοι και πάνω από 20 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν στη Δυτική Όχθη και στο Ισραήλ.
Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Μέση Ανατολή Tor Wennesland εξέφρασε βαθιά ανησυχία: Για την απότομη αύξηση της βίας κατά αμάχων και στις δύο πλευρές. Όπως είπε, υπονομεύει την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης.
Ο κ. Wennesland κάλεσε το Ισραήλ να σταματήσει την προώθηση όλων των δραστηριοτήτων εποικισμού. Την κατεδάφιση ιδιοκτησιών που ανήκουν σε Παλαιστίνιους. Να αποτρέψει ενδεχόμενες εκτοπίσεις και εξώσεις.
«Η εμβάθυνση της κατοχής, η αύξηση της βίας, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας, και η απουσία πολιτικού ορίζοντα έχουν ενδυναμώσει τους εξτρεμιστές. Διαβρώνουν την ελπίδα τόσο των Παλαιστινίων όσο και των Ισραηλινών, ότι η επίλυση της σύγκρουσης είναι εφικτή», προειδοποίησε.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΑΪΤΗ
Πιο κοντά στη διαρκή ειρήνη.
Είναι δύσκολο να υπερεκτιμήσει κανείς την έκταση στην οποία κατέρρευσε η κατάσταση ασφαλείας στην Αϊτή το 2022. Σχεδόν πουθενά στην πρωτεύουσα, το Πορτ-ο-Πρενς, δεν μπορούσε να θεωρηθεί ασφαλές σημείο. Αντίπαλες συμμορίες μάχονταν για την επικράτεια. Τρομοκρατούσαν όλο και πιο απελπισμένους πολίτες. Αυτοί ήδη πάλευαν να επιβιώσουν από μια ανθρωπιστική καταστροφή.
«Απολογισμός 2022: θετικές ενδείξεις
ότι η Κολομβία μπορεί να βρίσκεται
στα πρόθυρα της επίτευξης μιας διαρκούς ειρήνης.»
Τον Οκτώβριο, η Ειδική Αντιπρόσωπος του ΟΗΕ στη χώρα, Helen La Lime, εξέφρασε την ικανοποίησή της για το καθεστώς κυρώσεων που υιοθέτησε το Συμβούλιο Ασφαλείας. Αυτό στοχεύει τους ηγέτες των συμμοριών και τους υποστηρικτές τους. Δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας ότι ακόμη και αν βρεθεί πολιτική λύση, αυτή δεν θα είναι αρκετή για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Η κ. La Lime ανέφερε την υποστήριξή της στην κινητοποίηση μιας εξειδικευμένης στρατιωτικής δύναμης. Η μόνιμη αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Linda Thomas-Greenfield, δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Οκτώβριο: Οι ΗΠΑ και το Μεξικό εργάζονται πάνω σε ένα ψήφισμα που θα εξουσιοδοτεί μια «μη-ΟΗΕ διεθνή αποστολή βοήθειας για την ασφάλεια». Θα βοηθήσει στην παροχή της επειγόντως αναγκαίας ανθρωπιστικής βοήθειας.
Υπήρχαν θετικές ενδείξεις ότι η Κολομβία, η οποία υπέστη δεκαετίες εμφυλίου πολέμου, μπορεί να βρίσκεται στα πρόθυρα της επίτευξης μιας διαρκούς ειρήνης.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΚΟΛΟΜΒΙΑ
Η χώρα εξακολουθεί να πλήττεται από ξεσπάσματα μαχών το 2022. Έξι χρόνια μετά την ιστορική ειρηνευτική συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ της κολομβιανής κυβέρνησης και των ανταρτών FARC.
Τον Ιούλιο, το γραφείο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα κάλεσε την επερχόμενη κυβέρνηση να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη βία. Ιδίως στις αγροτικές περιοχές.
Μέχρι τον Οκτώβριο, ο επικεφαλής της Αποστολής Επαλήθευσης του ΟΗΕ στην Κολομβία, αισθανόταν αρκετά σίγουρος. Έτσι ώστε να ενημερώσει το Συμβούλιο Ασφαλείας ότι οι προσδοκίες για πρόοδο προς την πλήρη και οριστική εφαρμογή μιας διαρκούς ειρηνευτικής συμφωνίας ήταν μεγάλες: «Είμαι σίγουρα βέβαιος ότι η Κολομβία μπορεί να αποδείξει στον κόσμο, για άλλη μια φορά, ότι δεν υπάρχει καλύτερη εναλλακτική λύση για τον τερματισμό των συγκρούσεων από τον διάλογο».
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ
Μεγάλο μέρος της προσοχής στο Αφγανιστάν έχει επικεντρωθεί στη σταθερή διάβρωση των δικαιωμάτων των γυναικών υπό τους Ταλιμπάν. Τους de facto κυβερνήτες της χώρας. Η ασφάλεια αποτελεί όλο και μεγαλύτερη πρόκληση.
«Απολογισμός 2022: δεν είναι σε θέση
να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά τις τρομοκρατικές ομάδες.»
Ο αφγανικός λαός συγκλονίστηκε από κύματα θανατηφόρων τρομοκρατικών επιθέσεων: Ανατινάξεις σε σχολεία τον Απρίλιο μέχρι τη βομβιστική επίθεση σε τζαμί τον Αύγουστο. Την ευθύνη ανέλαβε η λεγόμενη ομάδα Ισλαμικό Κράτος, γνωστή και ως Da’esh. Η ομάδα πραγματοποίησε επίσης επιθέσεις εναντίον της ρωσικής και της πακιστανικής πρεσβείας. Και ενός ξενοδοχείου που φιλοξενούσε πολλούς Κινέζους υπηκόους.
Η κορυφαία αξιωματούχος του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν, Roza Otunbayeva, ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο: Ο ΟΗΕ διατηρεί ανοιχτό τον διάλογο με τους ηγέτες των Ταλιμπάν. Παρά τις διαφορετικές θέσεις τους. Οι Ταλιμπάν αντιμετωπίζουν ελάχιστη έως καθόλου πολιτική αντιπολίτευση. Δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά τις τρομοκρατικές ομάδες που δρουν στη χώρα, ανέφερε η ίδια.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΚΟΡΕΑ
Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας (ΛΔΚ), ευρύτερα γνωστή ως Βόρεια Κορέα, συνέχισε να δοκιμάζει πυραύλους το 2022. Προκάλεσε την καταδίκη του ΟΗΕ. Φόβους ότι η χώρα επιχειρεί να αναπτύξει την ικανότητα πυρηνικών όπλων.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε ότι μια δοκιμή μεγάλου βεληνεκούς τον Μάρτιο ήταν κατά παράβαση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Χαρακτήρισε μια εκτόξευση τον Οκτώβριο πάνω από την Ιαπωνία «απερίσκεπτη πράξη».
«Απολογισμός 2022: θα αρθρώσει
το έργο του Οργανισμού στον τομέα
της ειρήνης και της ασφάλειας.»
Σε μια ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας τον Νοέμβριο, η Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, επικεφαλής της Υπηρεσίας Πολιτικών Υποθέσεων και Ειρηνευτικής Οικοδόμησης του ΟΗΕ (DPPA), δήλωσε: Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας φέρεται να είχε εκτοξεύσει τον «μεγαλύτερο και ισχυρότερο πύραυλό της, ικανό να φτάσει σε όλη τη Βόρεια Αμερική».
Συνολικά, είπε η κ. Ντι Κάρλο, η ΛΔΚ είχε εκτοξεύσει περίπου 60 βαλλιστικούς πυραύλους. Η ίδια επανέλαβε τις εκκλήσεις προς τη χώρα: Να «απέχει από περαιτέρω προκλητικές ενέργειες. Να συμμορφωθεί πλήρως με τις διεθνείς υποχρεώσεις της βάσει των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας».
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2022: ΕΙΡΗΝΕΥΤΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ
Το ευρύτερο ζήτημα της ειρήνης είναι πιθανό να έχει μεγαλύτερη θέση στην ατζέντα του ΟΗΕ το 2023. Όταν ο επικεφαλής του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, θα παραδώσει στα κράτη μέλη μια νέα ατζέντα για την ειρήνη.
Απευθυνόμενος στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Δεκέμβριο, ο κ. Γκουτέρες εξήγησε: Το έγγραφο θα αρθρώσει το έργο του Οργανισμού στον τομέα της ειρήνης και της ασφάλειας. Θα καθορίσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την πρόληψη. Θα συνδέσει την ειρήνη, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη δράση για το κλίμα και την επισιτιστική ασφάλεια. Θα εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο ο ΟΗΕ προσαρμόζεται στις απειλές στον κυβερνοχώρο, στον πληροφοριακό πόλεμο και σε άλλες μορφές συγκρούσεων.
«Η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι ξεκάθαρη», δήλωσε ο κ. Γκουτέρες «Να σώσουμε τις επόμενες γενιές από τη μάστιγα του πολέμου. Με μια αναζωογονημένη πολυμέρεια. Θα είναι αποτελεσματική, αντιπροσωπευτική και χωρίς αποκλεισμούς».
