ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ RENNA MELINA ELFRINK
Σπάζοντας τη σιωπή: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
Η Renna Melina Elfrink ζει και εργάζεται στην Ολλανδία. Είναι πτυχιούχος ιστορίας, με μεταπτυχιακό δίπλωμα στις Σπουδές Ολοκαυτώματος και Γενοκτωνίας, από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Τώρα υπηρετεί διορισμένη στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Στρατιωτικής Ιστορίας. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά της επικεντρώνονται στην κληρονομιά, τη μνήμη και τη μαζική βία. Διερευνά το ρόλο των φωτογραφιών και των μνημείων στην ανάμνηση των γενοκτονιών, όπου παρουσιάζει την αξία ενός φωτογραφικού αρχείου για επιζώντες και συγγενείς θυμάτων γενοκτονιών. Συνεργάζεται επίσης με τους βετεράνους του Ολλανδικού Τάγματος και με το προσωπικό του Κέντρου Μνήμης της Σρεμπρενίτσα, για την περιγραφή των φωτογραφιών στο ηλεκτρονικό αρχειακό σύστημα. Το βιβλίο της, «Σπάζοντας τη σιωπή», από τις εκδόσεις Κ. & Μ. Σταμούλη, εκδόθηκε στην Θεσσαλονίκη το 2025.
Σπάζοντας τη σιωπή: Η έρευνα
Η συγγραφέας έκανε την έρευνά της για τον εβραϊκό πολιτισμό της Θεσσαλονίκης. Συμβουλεύτηκε βιβλία ελληνικά και ξένα, επισκέφτηκε την Θεσσαλονίκη πολλές φορές και μελέτησε το αστικό περιβάλλον και τα μνημεία που έχουν φτιαχτεί για το ολοκαύτωμα, όσον αφορά στον εβραϊκό πληθυσμό αυτής της πόλης.
Στο βιβλίο συνδέονται τα ιστορικά γεγονότα, η ζωή εβραίων σε αυτή την πόλη, η πολιτική εκείνη την περίοδο, ο εκτοπισμός τους, οι αντιλήψεις των χριστιανών κατοίκων, εκείνη την ιστορική περίοδο και στις μέρες μας, η πολιτική θέληση των κυβερνήσεων να αναδείξουν τα γεγονότα του ολοκαυτώματος όπως θα έπρεπε, αποδίδοντας την τραγικότητα των ναζιστικών θηριωδιών.
Σπάζοντας τη σιωπή: Η αιχμή του θέματος
Η θέληση να αναδειχθεί αυτό το ιστορικό θέμα και να αποδοθεί η τραγικότητά του, όπως θα έπρεπε, δεν ήταν η πρώτη προτεραιότητα στις ελληνικές κυβερνήσεις. Αναφέρεται ότι πολλές φορές κυβερνήσεις ήταν εχθρικές στο να γίνει μείζον θέμα η απώλεια αυτών των ζωών. Πολύ περισσότερο, η τραγικότητα της επιστροφής αυτών που γλύτωσαν από τα ναζιστικά στρατόπεδα δεν αναδείχθηκε παρά πολλά χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ουσιαστικά οι προσπάθειες να αναδειχθεί το τραγικό αυτής της περιόδου εντάθηκαν μετά την μεταπολίτευση. Αυτό που καταλαβαίνει ο αναγνώστης είναι ότι πολλές κυβερνήσεις είχαν μια σοβαρή τροχοπέδη για να αναγνωρισθεί το τραγικό της ιστορίας και των πράξεων των χριστιανών κατοίκων της Θεσσαλονίκης, αναδεικνύοντας την εχθρότητα που υπήρχε στους Θεσσαλονικείς Εβραίους. Πολλά στελέχη των δεξιών κομμάτων είχαν τις ρίζες τους σε αυτούς που είτε συνεργάστηκαν είτε ανέχτηκαν τους Γερμανούς κατακτητές.
Σπάζοντας τη σιωπή: Η συμβολή στην κοινωνία
Στη σύντομη ιστορική της αναφορά βλέπουμε την συμβολή του εβραϊκού πληθυσμού στην ανάπτυξη της πόλης, στην οικονομική και πολιτιστική κατεύθυνση. Η Θεσσαλονίκη ήταν η πόλη των τριών εθνών και των τριών θρησκειών, όπως η Ιερουσαλήμ, με αρμονική συμβίωση για πολλά χρόνια.
Τα βήματα για να επανέλθουμε στην αρμονική συμβίωση με τους εβραίους κατοίκους της Θεσσαλονίκης ήταν δειλά και, μετά την πτώση της δεξιάς παράταξης, το 1981, έγιναν σοβαρές προσπάθειες για να επανέλθει το κλίμα σεβασμού, αρμονίας και σύμπνοιας στους κατοίκους αυτής πόλης.
Σπάζοντας τη σιωπή: Η σημερινή κατάσταση
Είναι πλέον ορατή η αρμονία της συμβίωσης των δύο τμημάτων των κατοίκων της Θεσσαλονίκης, των χριστιανών και των εβραίων. Ο σεβασμός έχει επανέλθει, ο εβραϊκός πληθυσμός ζει με την ίδια αίγλη όπως πριν το ολοκαύτωμα. Οι φωνές εναντίον των εβραίων είναι λίγες και, όταν εκφράζονται, η κατηγορία είναι αυστηρή. Χρειάστηκε όμως πολύς χρόνος για να επιτευχθεί το αυτονόητο. Και αυτό είναι κάτι που δεν μας τιμά.
Αυτό που μένει είναι η εβραϊκή κοινότητα να πάρει ξεκάθαρη θέση ενάντια στην ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ, να συμπλεύσει με τους Ισραηλινούς που δεν ανέχονται πλέον τις φασιστικές πολιτικές και πράξεις της κυβέρνησής τους. Αν υπήρχαν κινήσεις εναντίον της γενοκτονίας των Παλαιστινίων από τους ομοεθνείς των Ισραηλινών ίσως το Μεσανατολικό ζήτημα να είχε λυθεί για να ζήσουν οι άνθρωποι ειρηνικά σε αυτή τη χώρα.
Το βιβλίο της Renna Melina Elfrink είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για να δούμε αυτή την πτυχή της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας, τελικά να δράσουμε σωστά σήμερα στην κοινωνία που ζούμε.
ΣΠΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΙΩΠΗ
Συγγραφέας: Renna Melina Elfrink
Μετάφραση: Πάνος Καραγιώργος
Εκδόσεις: Κ. & Μ. Σταμούλη
Σελίδες: 172
Χρόνος έκδοσης: 2025
Τόπος έκδοσης: Θεσσαλονίκη.
Διαβάστε τις κριτικές βιβλίου που έχουμε δημοσιεύσει
Απέραντος την κατοικεί ο κόσμος
