Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗΣ

του Γιάννη Φραγκούλη

Ακολουθώντας τον επιτάφιο καταλαβαίνουμε το βαθύτερο νόημα της χριστιανικής πίστης, στην πρώτη της, αγνή και πρωτόλεια μορφή της. Ο νεκρός Ιησούς είναι αυτός που αγιάζει τη ζωή των ανθρώπων και δίνει ένα άλλο νόημα στις έννοιες του θανάτου και της γέννησης. Δύο βασικά σημεία του διανύσματος της ζωής του ανθρώπου, δύο συντεταγμένες που θα βασανίσουν τον άνθρωπο σε όλο του το βίο. Η γέννηση μας δίνει το ένστικτο της αγάπης (λίμπιντο στην ψυχολογία) και ο θάνατος μας παραπέμπει στο φόβο του ευνουχισμού. Δύο βασανιστικά σημεία που χάνουν αυτό το στοιχείο της δοκιμασίας αν καταφέρουμε και τα κατανοήσουμε κάπως. Σε αυτό ακριβώς το σημείο, στο «κάπως» γιατί το «εντελώς» είναι αδύνατο, αποσκοπούν όλες οι θρησκείες του κόσμου.

Η πιο σημαντική στιγμή της ιστορίας ενός ανθρώπου έχει να κάνει με το θάνατο. Είτε το δικό του είτε κάποιου αγαπητού ή φιλικού προσώπου. Με αυτήν την έννοια, η παράσταση του θανάτου του Χριστού είναι η πιο σημαντική στιγμή της χριστιανικής θρησκείας, πιο στιγματισμένη από την ανάσταση. Ο επιτάφιος έχει κάποιες θεμελιώδεις σημασίες που σημασιοδοτούν την πίστη στο Χριστό πολλαπλώς.

Ο νεκρός Χριστός με το θάνατό του κυριαρχεί πάνω στη γη, καταλαμβάνει όλο το έδαφος και γίνεται κυρίαρχός επί της ζωής επειδή έχει γνωρίσει το θάνατο και μάλιστα με τον πιο ατιμωτικό τρόπο, με την ανάστασή του θα νικήσει και τον ίδιο το θάνατο. Ο θάνατός του είναι το τέλος της ανθρώπινης ύπαρξής του και η αρχή της θεϊκής του. Η απώλειά του είναι λυπητερό γεγονός, αλλά και χαρμόσυνο γιατί έρχεται η ανάσταση, αυτό που προσδοκάμε για αυτόν αλλά, για τους δικούς μας ανθρώπους και για εμάς τους ίδιους. Έτσι, ο νεκρός Χριστός είναι οι δικοί μας νεκροί, σε αυτούς αναφερόμαστε, αυτούς σκεφτόμαστε, αυτούς θέλουμε να φέρουμε ξανά πίσω. Ο επιτάφιος είναι η  στιγμή της σκέψης, της αναπόλησης, της αγάπης, της συγχώρεσης, του συλλογισμού για το δικό μας θάνατο.

Στη σημερινή εποχή είναι πολύ λίγες οι ευκαιρίες να δούμε στην πράξη αυτά τα συναισθήματα να εκδηλώνονται, να δονούν την ατμόσφαιρα, να μας αγγίζουν και να μεταδίδουν αυτή τη συγκίνηση σε εμάς, ακούσια, χωρίς υπολογισμό, αυθόρμητα. Μία από αυτές τις στιγμές είναι η περιφορά του επιταφίου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, από την εκκλησία του Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης, όπως και από την αρμένικη εκκλησία που είναι πολύ κοντά σε αυτήν. Οι δύο περιφορές κάποια στιγμή συναντιόνται. Ο ελληνικός κατεβαίνει την οδό Εθνικής Αμύνης, ο αρμένικος την ανεβαίνει. Η περιφορά του μεν  και του δε σταματούν. Οι ιερείς ασπάζονται ο ένας τον άλλον. Το ίδιο ευαγγελικό απόσπασμα διαβάζεται στα ελληνικά, πρώτα, και στα αρμένικα, κατόπιν, αυτό το μέρος της λειτουργίας σταματά, εύχεται ο ένας ιερέας στο ποίμνιο του άλλου και το αντίστροφο, οι επιτάφιοι επιστρέφουν στις εκκλησίες τους. Το θαύμα έχει ολοκληρωθεί! Η ανθρώπινη ψυχή έχει σπάσει τα στεγανά που θέλουν να βάζουν όρια.

Οι Αρμένιοι με τους Έλληνες γίνονται αδέλφια. Έχουν γίνει αυτό που ουσιαστικά είναι και δεν το γνωρίζουν. Η τελετή έχει πλέον την αρχέγονη δομή της. Ακουμπά το Εγώ του ανθρώπου, ανασύρει από το ασυνείδητό του αυτά τα στοιχεία που είναι αρκετά για να συνδεθούν με αυτά του συνειδητού και να δομήσουν μία άλλη πραγματικότητα, αυτή που είναι η καθάρια ψυχική δομή του απελευθερωμένου πλέον ανθρώπου από άγχη, στρεβλώσεις, νευρώσεις και ψυχώσεις. Ο νεκρός έχει ήδη δώσει το πρώτο σήμα της ανάστασης. Μέσα στον άνθρωπο έχει αναστηθεί ο απονεκρωμένος αμόλυντος εαυτός του και εκπέμπει αισθήματα φιλίας, ειρήνης και αγάπης στο συνάνθρωπό του.

Το βίντεο που ετοιμάσαμε παρακολουθεί τις δύο πορείες, τη συνάντησή τους, προσπαθεί να καταγράψει τη στιγμή της συναισθηματικής φόρτισης, τελειώνει με τον λυπητερό αποχωρισμό τους. Θέλει να φωνάξει την έκκληση για φιλία και αδελφοσύνη. Ελπίζουμε να το έχει καταφέρει!



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1960, όπου τέλειωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε χημεία στον Καναδά, στο Μόντρεαλ (Quebec), στο Μόνκτον (New Brunswick) και στην Ορλεάνη (Γαλλία). Το 1989 σπούδασε φωτογραφία στην ΑΚΤΟ, στην Αθήνα. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής, με το Δημήτρη Τσατσούλη (φωτογραφίας, λογοτεχνίας και θεάτρου), στο Ελληνοαμερικάνικο Κολλέγιο. Το 2009 τέλειωσε το Master in Arts, από το Middlesex University, με θέμα της διατριβής του, «Ο μύθος, μια αφηγηματική διακειμενικότητα». Το 1989 άρχισε να αρθρογραφεί και το 1990 ξεκίνησε να γράφει κριτικές κινηματογράφου. Το 1992 έγινε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, της οποίας έχει διατελέσει Πρόεδρος, και της FIPRESCI. Το 1994 έγινε μέλος του «Μικρό» (Σωματείο για την ταινία μικρού μήκους), στο οποίο ήταν Πρόεδρος για δύο θητείες. Το 2000 ξεκίνησε να διδάσκει σε σεμινάρια κινηματογράφου στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΤΕΚΤ), στο «Μικρό», στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στο Μικρό Πολυτεχνείο, στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, στο δικό του χώρο και σε συνεργασία με τη filmfabrik Productions, στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάσκει κινηματογράφο μέχρι σήμερα στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι Fabula, το οποίο διευθύνει. Συμμετείχε στο στρογγυλό τραπέζι της FIPRESCI, στην Κωνσταντινούπολη και στη Φιλιππούπολη με θέμα τον βαλκανικό κινηματογράφο. Συμμετείχε σε κριτικές επιτροπές στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και σε Φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Εργαστηρίου Almakalma, το οποία ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο (Performance). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Εξόρμηση, στην οποία ήταν υπεύθυνος του πολιτιστικού τμήματος, στην Αθηναϊκή, στη Νίκη, στο Μανδραγόρα, στην Ουτοπία, στη Σύγχρονη Εκπαίδευση, στον κατάλογο του Φεστιβάλ της Λάρισας, στη Γραφή, στο Κ.ΛΠ., στο Ριζοσπάστη και στο Αλμανάκ της ΠΕΚΚ. Ίδρυσε το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», στο οποίο ήταν διευθυντής σύνταξης, το 1992, το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», στο οποίο ήταν διευθυντής, το 2000. Επιμελήθηκε και συνπαρουσίασε, μαζί με τον Κώστα Σταματόπουλο, την εκπομπή «Cineπλάνο», στο 902TV, από το 2008 έως το 2009. Ήταν υπεύθυνος για τους διαδικτυακούς τόπους www.cinemainfo.gr και www.theaterinfo.gr. Ίδρυσε και διεύθυνε το greeceactuality.wordpress.com. και τώρα διευθύνει και αρθρογραφεί στα www.filmandtheater.gr και www.thessalonikinfo.gr. Έχει μεταφράσει το βιβλίο του Jean Mitry, «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», έχει γράψει τα βιβλία «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, το 2006, «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών (σειρά νεανική Βιβλιοθήκη) και «Κώστας Φέρρης», εκδ. της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Έχει οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, όπως το Αφιέρωμα στον Παλαιστινιακό Κινηματογράφο, το 2002, την Εβδομάδα Κλασικού Ιαπωνικού Κινηματογράφου και την Εβδομάδα Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το 2002, ως μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Πανοράματος Νέων Δημιουργών, στο Ε.Κ.Θ., στη Θεσσαλονίκη, και ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris, η οποία δραστηριοποιείται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Διευθύνει το Αφηγηματικό Εργαστήριο Fabula, που ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο. Έχει σκηνοθετήσει τρείς ταινίες μικρού μήκους, οι δύο πτυχιακές για το Master στο πανεπιστήμιο Middlesex, και την ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας». ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Μέσα από τις βιτρίνες», 8΄, 2009, σκηνοθεσία «Nafasz», 7΄, 2009, σκηνοθεσία «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας», 50΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Στιγμή απολιθωμένη», 31΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Η τελευταία λατέρνα», 6΄, 2010, σεναριακή επιμέλεια «Το κλειδί της επιστροφής», 13΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Το συρματόπλεγμα», 19΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Στο Τσινάρι», 7΄, 2017, σκηνοθεσία «Sotos, ζωγράφος αει…πράγμων», 2020, 97΄, σκηνοθεσία-φωτογραφία ΒΙΒΛΙΑ «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», του Jean Mitry, μετάφραση, εκδ. Entracte και Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2001 «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών, Αθήνα, 2004 «Κώστας Φέρρης», εκδ. Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Αθήνα 2004 «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, Τρίπολη, 2006


Copyritght 2022 Thessalonikinfo / All rights reserved