Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΜΟΡΦΗ ΛΥΡΑΡΗ
Ψαραντώνης: γράφει ο Κώστας Πετρόπουλος
Ο Αντώνης Ξυλούρης είναι γνωστός ευρύτερα με το παρατσούκλι Ψαραντώνης. Είναι Έλληνας μουσικός και ένας από τους πιο γνωστούς Κρητικούς λυράρηδες. Έχει δύο γιους, τον Γιώργο και τον Λάμπη Ξυλούρη και τρεις κόρες, τη Νίκη, την Ελευθερία και τη Μαρία Ξυλούρη. Το όνομα Ψαραντώνης οφείλεται στον παππού του. Επειδή έπιανε τους Τούρκους σαν τα ψάρια.
ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ: Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Ο Αντώνης Ξυλούρης του Γεωργίου και της Ελευθερίας, γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1942 στα Ανώγεια Μυλοποτάμου Ρεθύμνου Κρήτης. Είναι αδελφός του Νίκου Ξυλούρη και του Γιάννη Ξυλούρη.
Είναι μια ξεχωριστή μορφή της κρητικής μουσικής. Διαθέτει μια φωνή με ιδιαίτερη χροιά και προσωπικό ύφος. Τόσο στο παίξιμο της λύρας και των άλλων παραδοσιακών οργάνων όσο και στο τραγούδι.
Έμαθε μουσική δίπλα στο μεγαλύτερο αδελφό του το Νίκο από πολύ μικρός. Για πρώτη φορά έπαιξε σε γάμο σε ηλικία 13 ετών. Πολύ γρήγορα απέκτησε φήμη παίζοντας σε γιορτές και πανηγύρια. Σε διάφορα μέρη και χωριά της Κρήτης.
«Ψαραντώνης: Η λύρα του Ψαραντώνη
εκτίθεται σήμερα στο «The World’s first Global Musical
Instrument Museum» στο Φοίνιξ της Αριζόνα των ΗΠΑ.»
Το 1964 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο 45 στροφών. Μέχρι σήμερα έχει εκπροσωπήσει πολλές φορές την Ελλάδα σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Πρώτη φορά πήρε μέρος σε φεστιβάλ το 1982 στην Κολωνία της Δυτικής Γερμανίας. Σε διοργάνωση του τηλεοπτικού καναλιού WDR. Το 1984 έπαιξε στο Βερολίνο. Στις εκδηλώσεις για τα 750 χρόνια από την ίδρυση της πόλης. Το 1989 στο «Journée des cinq continents» στη Ζυρίχη και το Άμστερνταμ, Τον Ιούνιο του 1999 πάλι ως εκπρόσωπος της Ελλάδας στο φεστιβάλ «Η συνάντηση των πέντε ηπείρων», στο Μαρτινί στην Ελβετία. Κέρδισε διθυραμβικές κριτικές.
ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ: Η ΛΥΡΑ ΤΟΥ
Το 2005 παίζει για τα 20 χρόνια του World Music Institute στο Town Hall της Νέας Υόρκης. Το 2007 στο φεστιβάλ ροκ μουσικής «All tomorrow’s Parties» στο Μάινχεντ της Αγγλίας. Η πρώτη ελληνική συμμετοχή σε αυτό το φεστιβάλ. Το 2009 για δεύτερη φορά στο ίδιο φεστιβάλ στο Σίδνεϊ και στη Μελβούρνη της Αυστραλίας. Το οποίο επιμελήθηκε ο Νικ Κέιβ.
Η λύρα του Ψαραντώνη εκτίθεται σήμερα στο «The World’s first Global Musical Instrument Museum» στο Φοίνιξ της Αριζόνα των ΗΠΑ. Εκεί προβάλλεται video με τον Ψαραντώνη να παίζει λύρα.
Στις 6 Ιουνίου 2019 τοποθετήθηκε στην ενδέκατη θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΜέΡΑ25. Του κόμματος του Γιάνη Βαρουφάκη.
ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ: ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ
Οι φωνητικές χορδές του Ψαραντώνη είναι από μόνες τις ένα όργανο. Έρχονται να συμπληρώσουν τον ήχο των οργάνων. Μπορεί αυτό να συμβαίνει αυτό και σε άλλους μουσικούς, αν δούμε τη μουσική επιφανειακά. Στην περίπτωση του Ψαραντώνη δεν έχουμε ερμηνεία του τραγουδιού. Έχουμε αυτό που λέμε παράσταση. Το όργανο, οι φωνητικές χορδές και ο άνθρωπος είναι τρεις ξεχωριστές οντότητες. Η κάθε μία δίνει το δικό της τόνο. Όλα μαζί φτιάχνουν μία άλλη παράσταση που βιώνει συναισθήματα και εικόνες. Δεν έχουμε, λοιπόν, μία αναπαράσταση, αλλά μία μοναδική παράσταση.
«Ψαραντώνης: Μιλά, ανεξαρτήτου γλώσσας,
στον κάθε άνθρωπο. «
Μπορεί κάποιος να το δει αυτό στην «Τίγρη». Οι ήχοι και οι λέξεις μεταμορφώνονται σε εικόνες. Ο θεατής ή ο ακροατής μπορεί να σχηματίσει τις δικές του εικόνες. Με αυτές να ταυτιστεί και να φτιάξει τη δική του αφήγηση που θα εγγραφθεί στον ψυχικό του κόσμο ως ξεχωριστή παράσταση. Το ίδιο συμβαίνει και με το «Καπηλειό». Η συνύπαρξή του με τους Χαϊνηδες είναι μία μοναδική στιγμή της ελληνικής καιπαγκόσμιας μουσικής.
Οπότε τίθεται το ερώτημα: Η μουσική του Ψαραντώνη είναι κρητική; Οι ίδιοι οι Κρητικοί δεν την υιοθετούν και έχουν δίκιο. Ο Ψαραντώνης ανήκει στον παγκόσμιο χώρο της μουσικής. Σε αυτό το χώρο που ο Ορφέας και ο Πυθαγόρας δίνουν τα φώτα τους. Μιλά, ανεξαρτήτου γλώσσας, στον κάθε άνθρωπο. Τότε τι είναι; Ροκ, κρητικά, ριζίτικα, μπαλάντες; Η απάντηση είναι μία: είναι η μουσική του Ψαραντώνη. Είναι μοναδική και όταν την ακούσεις κολλάς!
ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ: ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
1973 Κρητικιά Ξαστεριά
1976 Πηγές
1976 Η Μάχη Της Κρήτης (μουσική: Μπάμπης Πραματευτάκης)
1978 Σαϊτέματα
1982 Αναστορήματα
1983 Οι Ρίζες Μου
1985 Εκτός Εαυτού
1986 Να Κάμω Θέλω Ταραχή
1989 Τα Μεράκια Του Ψαραντώνη (Παραπονούμαι Μιας Ψυχής)
1990 Από Φλόγες Η Κρήτη Ζωσμένη (Όταν Σε Αναστορηθώ)
1991 30 Χρόνια Ψαραντώνης
1991 Son Of Psiloritis
1994 Παλιό Κρασί Είν” Η Σκέψη Μου
«Ψαραντώνης: Έμαθε μουσική δίπλα
στο μεγαλύτερο αδελφό του το Νίκο από πολύ μικρός. «
ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ: ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΔΙΣΚΟΙ
1995 The Way Of Psarantonis
1996 Από Καρδιάς
1998 Νογώ
1999 Ιδαίον Άντρον
2000 Τέσσερις Δρόμοι Για Τον Ερωτόκριτο (Ψαραντώνης & Λουδοβίκος των Ανωγείων & Νίκος Ξυδάκης & Γιώργος Κουμεντάκης)
2000 Λεόντιος Μαχαιράς – Χρονικό Της Κύπρου (Ψαραντώνης & Ευαγόρας Καραγιώργης)
2002 Ριζίτικα
2004 Όταν Σε Βλέπω Τραγουδώ (Ψαραντώνης & Μαρκογιάννης)
2004 Στα Πρώτα Του Τραγούδια
2006 Συναυλία Αρχαίας Ελεύθερνας
2007 Να “χεν Η Θάλασσα Βουνά
2008 Αντάρτες Των Βουνών
2008 Έκεια Που Θέλω (μουσική: Βασίλης Ξυλούρης)
2010 Σαν Πυροβάτης
2012 Ζωντανή Ηχογράφηση
2014 Πέρα Από Τα Σύνορα (Ψαραντώνης & Χαΐνηδες & Mode Plagal)
2015 Έχω μια Σκέψη… (Ψαραντώνης & Νίκος Στρατάκης & Γιώργος Νικηφόρου Ζερβάκης).
