ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ
Σπασμένη φλέβα: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
Είδαμε την ταινία «Σπασμένη φλέβα», του Γιάννη Οικονομίδη, θεωρώ ότι είναι η πιο ώριμή του εργασία. Την κριτική της ταινίας μπορείτε να την διαβάσετε εδώ και την ανάλυση των χαρακτήρων εδώ. Σε αυτό το σημείωμα θα μείνουμε στο δεύτερο σκέλος του μετακειμένου που είναι οι πολιτικές προεκτάσεις του κινηματογραφικού κειμένου.
Σπασμένη φλέβα: Το πολιτικό κείμενο
Στην ταινία υπάρχουν αναφορές στα αίτια που ανήκουν στο πολιτικό πεδίο. Ο Θωμάς είναι ένας έμπορος που έχει κάνει λάθος επιλογές. Έχει υπερβεί το χρηματικό όριο που μπορεί να πληρώσει και έχει καταλήξει σε έναν τοκογλύφο που, αυτή τη στιγμή, αποφασίζει να απαιτήσει τα λεφτά του. Σίγουρα δεν είναι η μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα, επίσης δεν είναι η τελευταία.
Ο τοκογλύφος αναφέρεται ότι έχει «γδάρει» τη μισή Αθήνα. Έχουμε να κάνουμε με μια οργάνωση που έχει στήσει καλά τα πλοκάμια της στην ελληνική κοινωνία. Είναι ευνόητο ότι κινδυνεύει επειδή έχει κάνει πάρα πολλούς εχθρούς, άρα αυτό που πρέπει να κάνει είναι να στήσει μια δομή που θα την υποστηρίξει, δηλαδή μια καλά οργανωμένη μαφία.
Σπασμένη φλέβα: Το διπλανό μαγαζάκι
Πως θα τα κατάφερνε μια τέτοια οργάνωση να αναπτυχθεί και να στεριώσει σε έναν κοινωνικό ιστό χωρίς να υπάρχουν προβλήματα με τη δικαιοσύνη; Η δικηγόρος του Θωμά του λέει: «Τι έκανες ρε Θωμά; Αυτός σε έχει πιάσει για τα καλά και με τον νόμο.» Δηλώνεται ευθαρσώς στο κείμενο ότι όλες αυτές οι δραστηριότητες ήταν νόμιμες. Ο μοναδικός παράνομος ήταν ο Θωμάς. Το κράτος δέχεται τη μαφιόζικη οργάνωση χωρίς να την ελέγχει.
Υπονοείται ότι ο Παντελής, ο τοκογλύφος, έχει σχέσεις με την εξουσία, «σπρώχνει» λεφτά σε κρατικούς αξιωματούχους για να έχει ήσυχο το κεφάλι του. Το κράτος είναι, λοιπόν, το διπλανό μαγαζάκι από αυτό του Παντελή. Οι υποψίες γίνονται βεβαιότητα όταν ανακοινώνεται ότι χρωστά και στην τράπεζα. Είναι εύκολο πλέον να δεις πως πλέκεται ένας ιστός, ένα δίχτυ που μπορεί, σιγά σιγά, να εγκλωβίσει έναν άνθρωπο που, μια στιγμή της ζωής του, έχει ακολουθήσει το λάθος δρόμο.
Σπασμένη φλέβα: Οι περιπτώσεις
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει την περιουσία τους, ακολουθώντας έναν δρόμο που θα τους οδηγήσει στην αγκαλιά των τοκογλύφων. Αυτοί κρύβουν πίσω τους ένα ολόκληρο δίκτυο κακοποιών που δεν έχουν καμία δυσκολία να αφαιρέσουν τη ζωή ενός ανθρώπου. Τα συναισθήματα, σε αυτούς, απλά δεν υπάρχουν.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν δώσει τέλος στη ζωή τους ή έχουν εγκληματήσει, στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τα δίχτυα μιας πολύ καλά στημένης εγκληματικής οργάνωσης. Αυτοί οι θάνατοι δεν καταγράφονται στα αίτια αυτών των εγκληματικών οργανώσεων, άρα είναι δύσκολο να βρούμε τα χνάρια αυτών των οργανώσεων και, κατά συνέπεια, να κρίνουμε το μέγεθος της παρανομίας τους.
Σπασμένη φλέβα: Η υποστήριξη
Αν ψάξετε να βρείτε την υποστήριξη του κράτους σε όλο αυτό, απλά θα χάσετε τον χρόνο σας. Αυτό που λέμε «κράτος» δεν είναι κάτι αφηρημένο. Αποτελείται από ανθρώπους που βλέπουν πέρα από τον δικό τους, υπηρεσιακό, χώρο, κοιτάζουν αυτό το μέρος που θα τους προσφέρει περισσότερο κέρδος. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε στις δηλώσεις με τα ακίνητα και τους τραπεζικούς λογαριασμούς αυτών που αποτελούν τον κρατικό μηχανισμό, στις υψηλές βαθμίδες του.
Βεβαίως, αυτό δεν ισχύει για όλους. Ο ισοπεδισμός και το «τα βάζω όλα σε ένα τσουβάλι» μόνο καλό δεν κάνουν τόσο στην δημοκρατία όσο και στην αποτίμηση των καταστάσεων. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, μόνο που αυτές επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Ο Οικονομίδης στην «Σπασμένη φλέβα» δε μιλά για τις εξαιρέσεις του κανόνα, αλλά για τις συνήθεις περιπτώσεις. Δείχνει τους συνήθεις υπόπτους και καλά κάνει, αφήνει να φανεί ο κανόνας και όχι οι εξαιρέσεις του.
Σπασμένη φλέβα: Η κριτική
Η ουσία της κριτικής βρίσκεται στο να δούμε το θέμα ως έχει και όχι να ωραιοποιήσουμε κάποιες καταστάσεις. Ο Γιάννης Οικονομίδης και ο Βαγγέλης Μουρίκης, στο σενάριο, καλά κάνουν και δείχνουν αυτό το πρόβλημα όπως ακριβώς είναι και δεν καταφεύγουν σε μια περιγραφή με όμορφο, γλυκό τρόπο. Ο λόγος είναι ότι η ζωή αυτών των ανθρώπων δεν έχει ίχνος ομορφιάς, γλυκύτητας και πραότητας πλέον.
Το ερώτημα που τίθεται για να απαντήσει ο θεατής είναι το εξής: Το κράτος δεν θα έπρεπε να προστατεύσει τους πολίτες, να ελέγχει αυτά τα κυκλώματα; Και ένα άλλο: Αυτό το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο, υπάρχει δεκαετίες, άρα δεν θα έπρεπε να είχε βρεθεί μια λύση για να σωθούν ζωές και περιουσίες;
Η απάντηση είναι μία: στις υψηλές βαθμίδες του κρατικού μηχανισμού υπάρχουν οι απόγονοι αυτών που έβαζαν βαθιά το χέρι τους στις περιουσίες των συμπολιτών τους. Αυτοί είναι οι απόγονοι των κοτζαμπάσηδων, των μαυραγοριτών, των τοκογλύφων, από την σύσταση του νέου ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Η ιστορική έρευνα έχει ανακαλύψει περιπτώσεις και καταστάσεις, μια διαδικασία που δεν έχει τελειώσει γιατί έχουν πολλά να ειπωθούν ακόμη…
Διαβάστε τα άρθρα πολιτικής ανάλυσης
