ΕΥΧΕΣ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΕΧΑΓΙΑΣ

Το φιλμ νουάρ είναι πολύτιμο καταφύγιο της κριτικής σκέψης και έκφρασης

Από τον Δημοσθένη Ξιφιλίνο

 

Είναι διακεκριμένος κριτικός κινηματογράφου, πρώην Διευθυντής και (κυρίως) αναμορφωτής του Μουσείου Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ζητήσαμε την άποψή του για τον κριτικό λόγο, τον πολιτισμό, τη Θεσσαλονίκη και… το έντυπό μας!

 

Τι μπορεί να σημαίνουν 100 κεράκια;

Με κάθε «κατοστάρα» στήνει μια μικρή γιορτή ο ανθρώπινος χρόνος. Ολοκληρώνεται ένας μικρός αιώνας. Το φιλμ νουάρ, με το καταγωγικό του έντυπο, τον εξώστη, μετράει πολλά τέτοια κεράκια πίσω του… Κυριολεκτικά, όταν πρόκειται για τον πρόωρα χαμένο ιδρυτή του Τάσο Μιχαηλίδη, αλλά και μεταφορικά, όταν αριθμεί γενέθλια. Σ´ αυτόν το γιορτασμό καθρεφτίζεται μια επιμονή, πάνω στην οποία συνεορτάζει ο κινηματογράφος, κύριο μέλημα και μεγάλη αγάπη των παιδιών που τρέχουν το έντυπο. Γυλοκοπάει μαζί του και ο πολιτισμός, η τέχνη της συμβίωσης. Κάθε εκδήλωση, η οποία προβάλλεται πάνω στις σελίδες του, γεννάει θεατές, ετοιμομύητους σ´ αυτήν την αγωγή συνύπαρξης. Αυτό το ραντεβού της Πέμπτης, που μας περιμένει στις εισόδους των κινηματογράφων, στα μπαράκια της ομοιότητάς μας και στα σημεία του πολιτισμού είναι μία συνάντηση θαλπωρής. Μιας βεβαιότητας ότι ο κόσμος είναι εκεί που τον αφήσαμε, θερμαίνεται και μας θερμαίνει με τα ίδια υλικά, αυτά τα οποία μας μεγάλωσαν. Δεν είναι συντήρηση, καθήλωση σε παρελθοντικούς χρόνους. Απεναντίας πρόκειται για τη βεβαιότητα ότι οι Θερμοπύλες φυλάσσονται ακόμη. Θα νικήσουμε…

Το φιλμ νουάρ αγαπά τον κινηματογράφο και η μισή ύλη του είναι αφιερωμένη σ’ αυτόν. Με το χέρι στην καρδιά, πόσο θεωρείς ότι τον υπηρετούμε τελικά;

Εννοείται πως δεν συμφωνώ πάντα με ότι διαβάζω στο φιλμ νουάρ. Όχι μόνον στο απλοϊκό ζύγι του «καλό-κακό», ούτε στη βάρβαρα συνοψιστική αστροθεσία των ταινιών. Αυτά τα δύο ούτως ή άλλως υπήρξαν πάντοτε αντίπαλοι αυτού που υπηρέτησα προσωπικά, της κινηματογραφικής κριτικής. Εκεί, όμως, κάτω από αυτό το δέντρο, βρίσκεται το πολυτιμότερο δώρο του φιλμ νουάρ: η κριτική ως κείμενα ανάπτυξης ιδεών, ένα κείμενο το οποίο ζητάει κι αυτό να κριθεί για τις λέξεις του και τις ιδέες του. Άλλοι από τους συντάκτες αναμετρώνται και νικούν, κάποιοι μπουρδουκλώνονται και πέφτουν. Λίγη σημασία έχει… Ο κριτικός λόγος βρίσκει ένα ποτήρι νερό να δροσίσει το στεγνωμένο του λαρύγγι κι αυτό λίγο δεν είναι, κατά τον ποιητή. Χρόνια ξεπέτας, για την κριτική σκέψη και την έκφρασή της, ολόψυχη ευχή για Χρόνια Πολλά σε ένα πολύτιμο καταφύγιό της.

Αν διάλεγες κάποιες στιγμές από τη διαδρομή του εντύπου μας, τι θα επέλεγες;

Το πιο πολύτιμο από όλα τα υλικά των εκατό τευχών του φιλμ νουάρ και των άλλων πόσων -δεν θυμάμαι- του προγονικού εξώστη είναι η σάρκα και τα οστά των ανθρώπων που διανύουν και διήνυσαν το χρόνο της ζωής των δύο εντύπων. Για την ακρίβεια, κάτι λίγο πιο άυλο: η εξαίσια ηθική τους συγκρότηση, η τόσο απαραίτητη για την οικοδόμηση και την αντοχή τέτοιων κτηρίων προστασίας και περίθαλψης πολιτισμού. Προσωπικά, και ίσως λίγους να αφορά αυτό, ευχαριστώ αυτήν τη μικρή γιορτή του αιώνα για την ευκαιρία που μου έδωσε να γνωρίσω σπάνιες ανθρώπινες αντοχές, σπάνιες ανθρώπινες αρετές.



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1960, όπου τέλειωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε χημεία στον Καναδά, στο Μόντρεαλ (Quebec), στο Μόνκτον (New Brunswick) και στην Ορλεάνη (Γαλλία). Το 1989 σπούδασε φωτογραφία στην ΑΚΤΟ, στην Αθήνα. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής, με το Δημήτρη Τσατσούλη (φωτογραφίας, λογοτεχνίας και θεάτρου), στο Ελληνοαμερικάνικο Κολλέγιο. Το 2009 τέλειωσε το Master in Arts, από το Middlesex University, με θέμα της διατριβής του, «Ο μύθος, μια αφηγηματική διακειμενικότητα». Το 1989 άρχισε να αρθρογραφεί και το 1990 ξεκίνησε να γράφει κριτικές κινηματογράφου. Το 1992 έγινε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, της οποίας έχει διατελέσει Πρόεδρος, και της FIPRESCI. Το 1994 έγινε μέλος του «Μικρό» (Σωματείο για την ταινία μικρού μήκους), στο οποίο ήταν Πρόεδρος για δύο θητείες. Το 2000 ξεκίνησε να διδάσκει σε σεμινάρια κινηματογράφου στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΤΕΚΤ), στο «Μικρό», στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στο Μικρό Πολυτεχνείο, στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, στο δικό του χώρο και σε συνεργασία με τη filmfabrik Productions, στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάσκει κινηματογράφο μέχρι σήμερα στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι Fabula, το οποίο διευθύνει. Συμμετείχε στο στρογγυλό τραπέζι της FIPRESCI, στην Κωνσταντινούπολη και στη Φιλιππούπολη με θέμα τον βαλκανικό κινηματογράφο. Συμμετείχε σε κριτικές επιτροπές στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και σε Φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Εργαστηρίου Almakalma, το οποία ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο (Performance). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Εξόρμηση, στην οποία ήταν υπεύθυνος του πολιτιστικού τμήματος, στην Αθηναϊκή, στη Νίκη, στο Μανδραγόρα, στην Ουτοπία, στη Σύγχρονη Εκπαίδευση, στον κατάλογο του Φεστιβάλ της Λάρισας, στη Γραφή, στο Κ.ΛΠ., στο Ριζοσπάστη και στο Αλμανάκ της ΠΕΚΚ. Ίδρυσε το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», στο οποίο ήταν διευθυντής σύνταξης, το 1992, το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», στο οποίο ήταν διευθυντής, το 2000. Επιμελήθηκε και συνπαρουσίασε, μαζί με τον Κώστα Σταματόπουλο, την εκπομπή «Cineπλάνο», στο 902TV, από το 2008 έως το 2009. Ήταν υπεύθυνος για τους διαδικτυακούς τόπους www.cinemainfo.gr και www.theaterinfo.gr. Ίδρυσε και διεύθυνε το greeceactuality.wordpress.com. και τώρα διευθύνει και αρθρογραφεί στα www.filmandtheater.gr και www.thessalonikinfo.gr. Έχει μεταφράσει το βιβλίο του Jean Mitry, «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», έχει γράψει τα βιβλία «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, το 2006, «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών (σειρά νεανική Βιβλιοθήκη) και «Κώστας Φέρρης», εκδ. της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Έχει οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, όπως το Αφιέρωμα στον Παλαιστινιακό Κινηματογράφο, το 2002, την Εβδομάδα Κλασικού Ιαπωνικού Κινηματογράφου και την Εβδομάδα Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το 2002, ως μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Πανοράματος Νέων Δημιουργών, στο Ε.Κ.Θ., στη Θεσσαλονίκη, και ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris, η οποία δραστηριοποιείται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Διευθύνει το Αφηγηματικό Εργαστήριο Fabula, που ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο. Έχει σκηνοθετήσει τρείς ταινίες μικρού μήκους, οι δύο πτυχιακές για το Master στο πανεπιστήμιο Middlesex, και την ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας». ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Μέσα από τις βιτρίνες», 8΄, 2009, σκηνοθεσία «Nafasz», 7΄, 2009, σκηνοθεσία «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας», 50΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Στιγμή απολιθωμένη», 31΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Η τελευταία λατέρνα», 6΄, 2010, σεναριακή επιμέλεια «Το κλειδί της επιστροφής», 13΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Το συρματόπλεγμα», 19΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Στο Τσινάρι», 7΄, 2017, σκηνοθεσία «Sotos, ζωγράφος αει…πράγμων», 2020, 97΄, σκηνοθεσία-φωτογραφία ΒΙΒΛΙΑ «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», του Jean Mitry, μετάφραση, εκδ. Entracte και Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2001 «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών, Αθήνα, 2004 «Κώστας Φέρρης», εκδ. Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Αθήνα 2004 «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, Τρίπολη, 2006


Copyritght 2022 Thessalonikinfo / All rights reserved