Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ

ΤΟ ΧΝΑΡΙ ΤΗΣ ΝΑΖΙΣΤΙΚΗΣ ΘΥΡΩΔΙΑΣ

Η σφαγή των Καλαβρύτων: γράφει ο Γιάννης Ιωαννίδης

Είναι ένα από μεγαλύτερα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 δυνάμεις της Βέρμαχτ σκότωσαν σχεδόν όλους τους άρρενες κατοίκους των Καλαβρύτων. Σε αντίποινα για την εκτέλεση αιχμαλώτων Γερμανών στρατιωτών από τον ΕΛΑΣ.

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΕΡΠΙΝΗΣ

Το τελευταίο ιδίως έτος της Κατοχής είχαν αυξηθεί δραματικά οι ακρότητες των κατακτητών. Η κυριαρχία τους βρισκόταν υπό διαρκή αμφισβήτηση από την Ελληνική Αντίσταση. Οι δυνάμεις τους δεν επαρκούσαν για να ελέγχουν τη χώρα. Η τύχη των Καλαβρύτων προδιαγράφτηκε μετά την ήττα των Γερμανών από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Κερπινής. Ήταν η 20^η Οκτωβρίου 1943. Σε αυτή σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί στρατιώτες. Αιχμαλωτίστηκαν 78.

Τότε τέθηκε σε εφαρμογή από το γερμανικό στρατηγείο η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» («Unternehmen Kalavryta»). Με αντικειμενικό στόχο την περικύκλωση των ανταρτών στην ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων. Και την εξόντωσή τους. Την εκτέλεση της αποστολής ανέλαβαν μονάδες της 117^ης Μεραρχίας Κυνηγών. Έδρευε στην Πελοπόννησο και είχε επικεφαλής τον υποστράτηγο Καρλ φον Λε Ζουίρ (1898-1954).

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

Ο Γερμανός στρατηγός με τις αριστοκρατικές ρίζες είχε πληροφορηθεί την εκτέλεση των 78 Γερμανών αιχμαλώτων από τους αντάρτες. Διέταξε τους άνδρες του να μη διστάσουν να λάβουν τα πιο σκληρά αντίποινα εναντίον του άμαχου πληθυσμού της περιοχής. Ήταν, άλλωστε, πρακτική των αρχών κατοχής να εκτελούν για κάθε σκοτωμένο Γερμανό στρατιωτικό πολλαπλάσιους Έλληνες αμάχους.

Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου. Οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να συρρέουν στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων. Από την Πάτρα, το Αίγιο, τον Πύργο και την Τρίπολη. Στο διάβα τους έκαιγαν χωριά και μοναστήρια (Μέγα Σπήλαιο και Αγία Λαύρα). Σκότωναν άοπλους πολίτες και μοναχούς.
Στις 9 Δεκεμβρίου έφθασαν στα Καλάβρυτα. Δημιούργησαν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Καθησύχασαν τους κατοίκους. Διαβεβαίωσαν ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών. Μάλιστα ζήτησαν από όσους την είχαν εγκαταλείψει να επιστρέψουν άφοβα πίσω στα Καλάβρυτα. Για να τους πείσουν ακόμη περισσότερο προχώρησαν στην πυρπόληση σπιτιών. Αυτά που ανήκαν σε αντάρτες. Αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της μάχης της Κερπινής.

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

Έξαφνα, όμως, το πρωί της Δευτέρας 13^ης Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική πλατεία. Οδήγησαν τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών σε μια επικλινή τοποθεσία. Ονομαζόταν «Ράχη του Καπή», ενώ τα γυναικόπαιδα τα κλείδωσαν στο σχολείο.

Στη ράχη του Καπή εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες η τραγωδία. Οδήγησε σχεδόν όλο τον άρρενα πληθυσμό των Καλαβρύτων στο θάνατο. Με ριπές πολυβόλων οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους συγκεντρωμένους. Γύρω στους 800 ανθρώπους. Μόνο 13 Καλαβρυτινοί διασώθηκαν. Επειδή είχαν καλυφθεί από τα πτώματα των συμπολιτών τους και οι Γερμανοί τους θεώρησαν νεκρούς. Το σήμα για την εκτέλεση έδωσε με φωτοβολίδα από το κέντρο των Καλαβρύτων ο ταγματάρχης Χανς Εμπερσμπέργκερ. Επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος ήταν ο υπολοχαγός Βίλιμπαντ Ακαμπχούμπερ.

                 Με κόκκινο τα καμμένα σπίτια.

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ

Το έγκλημα ολοκληρώθηκε με την πυρπόληση όλων σχεδόν των σπιτιών των Καλαβρύτων. Όσον αφορά στην τύχη των γυναικόπαιδων. Αυτά σώθηκαν χάρη στον ανθρωπισμό ενός Αυστριακού στρατιώτη. Είχε ανατεθεί σεαυτόν η φύλαξή τους. Αυτός άφησε ελεύθερη την είσοδο του σχολείου. Διευκόλυνε την απομάκρυνσή τους. Όμως, το πλήρωσε με τη ζωή του. Καταδικάσθηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν 1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν 2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: Η ΔΙΚΑΙΩΣΗ

Κανείς από τους υπευθύνους του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων δεν λογοδότησε στη δικαιοσύνη. Ο στρατηγός Λε Ζουίρ πέθανε αιχμάλωτος των Σοβιετικών το 1954. Ο Εμπερσμπέργκερ σκοτώθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο. Ο Ακαμπχούμπερ πέθανε στην Αυστρία το 1972, σε ηλικία 67 ετών.

Μόνο ο κατοχικός στρατιωτικός διοικητής της Ελλάδας, στρατηγός Χέλμουτ Φέλμι (1885-1965), καταδικάσθηκε το 1948 σε κάθειρξη 15 ετών από το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης. Για όλα τα εγκλήματα πολέμου του Γ΄ Ράιχ στην Ελλάδα. Αλλά μετά από τρία χρόνια αφέθηκε ελεύθερος.

Στις 18 Απριλίου του 2000, ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοχάνες Ράου (1931-2006), επισκέφτηκε τα Καλάβρυτα. Εξέφρασε τη βαθιά θλίψη του για την τραγωδία. Εντούτοις, δεν ανέλαβε την ευθύνη εξ ονόματος του γερμανικού κράτους. Δεν αναφέρθηκε στο ζήτημα των αποζημιώσεων.

Αεροφωτογραφία από τα γερμανικά αρχεία, η καμμένη γη.

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΕΡΠΙΝΗΣ

Η περιοχή των Καλαβρύτων και της Αιγιαλείας είχε αναπτύξει ισχυρή αντιστασιακή δράση, ήδη από τις αρχές του 1943. Ο γερμανικός στρατός της Βέρμαχτ άρχισε να ανησυχεί για το επαναστατικό κλίμα. Αυτό ενδυναμωνόταν συνεχώς. Θέλησε να το περιορίσει με μία οργανωμένη εκκαθαριστική επιχείρηση. Θα περιλάμβανε βομβαρδισμούς, πυρπολήσεις και εκτελέσεις.

Στη Μάχη της Κερπινής στις 17 Οκτωβρίου 1943, η νίκη των ανταρτών ήταν μεγάλη. Είχαν καταφέρει να αιχμαλωτίσουν 80 περίπου Γερμανούς στρατιώτες. Αργότερα τους εκτέλεσαν. Αυτή ήταν η αφορμή.
Τα γερμανικά στρατεύματα ξεκίνησαν από τρεις ελληνικές πόλεις. Την Τρίπολη, το Αίγιο και την Πάτρα. Με τελική κατεύθυνση τα Καλάβρυτα. Καίγοντας, λεηλατώντας και καταστρέφοντας ολοκληρωτικά τα γειτονικά χωριά που συναντούσαν στο δρόμο τους. Ρογοί, Κερπινή, Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Κάλανο, Βλασία, Μάνεσι Σαραδί, Μάζι, κ.ά. Καθώς και τη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και τη Μονή Ομπλού, νότια της Πάτρας. Τυλίχθηκαν στις φλόγες και μέτρησαν νεκρούς.

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ

Άρθρο του δημοσιογράφου και ιστορικού Έμπερχαρντ Ρόντχολτς φιλοξενεί η Γερμανική Ραδιοφωνία Deutschlandfunk. Με αφορμή τη 75^η μαύρη επέτειο της ναζιστικής θηριωδίας στα Καλάβρυτα. Υπό τον τίτλο «Ατιμώρητο μέχρι και σήμερα το μακελειό στα Καλάβρυτα». Μετά από ένα σύντομο χρονικό των γεγονότων, ο αρθρογράφος σημειώνει, μεταξύ άλλων:

«Όσον αφορά στη διαχείριση του παρελθόντος τα Καλάβρυτα είναι σήμερα διχασμένα. Αυτό φάνηκε και κατά την επίσκεψη του τότε Γερμανού Προέδρου Γιοχάνες Ράου το 2000. Είχε εκφράσει μεν τη θλίψη και τη ντροπή του. Ωστόσο ούτε ζήτησε συγνώμη, ούτε αναφέρθηκε στο θέμα των αποζημιώσεων. Πέρα όμως από μία σειρά πρωτοβουλιών αρωγής στα πλαίσια της κοινωνίας των πολιτών, μέχρι και σήμερα (οι αποζημιώσεις) ουσιαστικά δε δόθηκαν. Ο γενικότερος στόχος έχει διατυπωθεί από αξιωματούχο του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών. «Με την πάροδο του χρόνου να επιτευχθεί η αποδυνάμωση ή παραγραφή αξιώσεων των άλλοτε αντιπάλων μας».

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ: ΟΙ ΑΓΩΓΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ

75 χρόνια μετά η διαχείριση του παρελθόντος συνεχίζει να διχάζει. Μέχρι σήμερα όμως ο στόχος αυτός δεν έχει επιτευχθεί, σύμφωνα με τον αρθρογράφο:

«Μέχρι και σήμερα η Ένωση Θυμάτων Καταβρυτινού Ολοκαυτώματος δεν έχει αποσύρει τις αγωγές αποζημίωσης. Μπορεί τον Ιούνιο του 2005 ο δήμαρχος Καλαβρύτων Θανάσης Παπαδόπουλος να τιμήθηκε με τον Ομοσπονδιακό Σταυρό Αξίας για τη διάθεση συμφιλίωσης που επέδειξε. Ωστόσο όταν η γερμανική πρεσβεία στην Αθήνα έγραψε στην ιστοσελίδα της ότι αυτός ήταν διατεθειμένος να αποσύρει την αξίωση αποζημιώσεων, ο ίδιος βρέθηκε αντιμέτωπος με τις οργισμένες διαμαρτυρίες μεγάλου αριθμού συμπολιτών του.

Αναγκάστηκε να προχωρήσει σε κατηγορηματική διάψευση. H σφαγή των Καλαβρύτων παραμένει ανοιχτή πληγή. Συμβολίζει μέχρι και σήμερα εκατοντάδες παρόμοιων, διαπραχθέντων στην Ελλάδα, εγκλημάτων. Από το Δίστομο μέχρι την Κάνδανο».

Διαβάστε τα άρθρα με θέμα την ιστορία

Διαβάστε την κριτική για την ταινία «Καλάβρυτα 1943»