ΩΣ ΤΡΟΦΗ
Ο υποσιτισμός είναι υπεύθυνος για περισσότερο απ’το ένα τρίτο των παιδικών ασθενειών μέχρι την ηλικία των 5 ετών. Η τροφή για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά είναι καίριας σημασίας για την επιβίωσή τους και για την υγιή ανάπτυξη και εξέλιξή τους. Τα πρώτα δύο χρόνια ενός παιδιού είναι ουσιαστικά τα πιο ενδιαφέροντα, η βέλτιστη τροφή, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μειώνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών και προωθεί την καλύτερη ανάπτυξη συνολικά.
Η καλύτερη τροφή του μητρικού θηλασμού είναι τόσο κρίσιμη που θα μπορούσε να σώσει περίπου 800.000 παιδιά στην ηλικία κάτω των πέντε ετών κάθε χρόνο. Σε χώρες όπου η ανάπτυξη του ανθρώπου είναι μειωμένη, ο μητρικός θηλασμός ως συμπληρωματική τροφή μπορεί α προλάβει περίπου 220.000 θανάτους σε παιδιά μικρότερης ηλικίας των πέντε ετών κάθε χρόνο.
Ο ΠΟΥ και η UNICEF προτείνουν: Την αρχή του μητρικού θηλασμού μετά από μία ώρα απ’την γέννα. Αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής του παιδιού. Τη συνοδεία ασφαλούς και ενδεδειγμένης τροφής στους έξι μήνες με το μητρικό θηλασμό μέχρι την ηλικία των δύο ετών και πέρα. Πάντως πολλά βρέφη και παιδιά δεν παίρνουν καλή τροφή. Για παράδειγμα, μόνο το 38% των βρεφών μέχρι έξι μηνών, ανά τον κόσμο, τρέφονται αποκλειστικά με το μητρικό θηλασμό.
Αυτές οι προτροπές απευθύνονται επίσης σε βρέφη που έχουν γεννηθεί από μητέρες που πάσχουν από AIDS. Τα αντιρετροϊκά φάρμακα πλέον επιτρέπουν σε αυτά τα παιδιά τον αποκλειστικό θηλασμό, μέχρι την ηλικία των έξι μηνών, και τη συνέχισή του μέχρι το πρώτο χρόνο, με μικρό κίνδυνο της μετάδοσης του ιού του AIDS.
ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ
Ο αποκλειστικός θηλασμός για τους έξι πρώτους μήνες έχει πολλά ευεργετήματα τόσο για το νεογνό όσο και για τη μητέρα. Το κυριότερο απ’αυτά είναι η προστασία εναντίον στις γαστρεντερικές λοιμώξεις, οι οποίες δεν εμφανίζονται μόνο στις υπό ανάπτυξη χώρες, αλλά και σε αυτές που χαρακτηρίζονται βιομηχανοποιημένες. Η αρχή του μητρικού θηλασμού, απ’την πρώτη ώρα του θηλασμού, προστατεύει το νεογνό από την απόκτηση λοιμώξεων και μειώνει τη νεογνική θνησιμότητα. Ο κίνδυνος της θνησιμότητας που οφείλονται στη διάρροια και σε άλλες λοιμώξεις μπορεί να είναι πιο αυξημένος στα νεογνά που παίρνουν λίγο ή καθόλου μητρικό γάλα.
Επίσης το γάλα απ’το στήθος είναι μία σημαντική πηγή ενέργειας και θρεπτικών ουσιών για τα παιδιά από έξι έως είκοσι τριών μηνών. Μπορεί να δώσει τη μισή ή περισσότερη ενέργεια που χρειάζεται το παιδί απ’τους έξι μέχρι τους δώδεκα μήνες και το ένα τρίτο της ενέργειας που χρειάζεται απ’τους δώδεκα μέχρι τους είκοσι τέσσερις μήνες. Είναι μία κρίσιμη πηγή ενέργειας και θρεπτικών ουσιών, κατά τη διάρκεια της ανοσίας, και μειώνει τη θνησιμότητα στα παιδιά που υποσιτίζονται.
Ενήλικες που έχουν τραφεί με μητρικό γάλα, στη βρεφική τους ηλικία, είναι λιγότερο πιθανό να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Παιδιά και ενήλικες που τράφηκαν με μητρικό γάλα τα καταφέρνουν καλύτερα στα τεστ ευφυΐας. Η τροφή του μητρικού γάλακτος συμβάλλει στην υγεία και στην καλή κατάσταση της μητέρας, ελαττώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, βοηθά στην εγκυμοσύνη, ο αποκλειστικός θηλασμός των μωρών κάτω των έξι μηνών έχει ένα ορμονικό αποτέλεσμα που επάγει την έλλειψη της εμμήνου ρύσεως. Είναι ένας φυσικός τρόπος ελέγχου γεννήσεων γνωστού ως Lactation Amenorrhoea Method.
Οι μητέρες και οι οικογένειες θα πρέπει να παροτρύνονται να εξασκούν το μητρικό θηλασμό. Δράσεις που προστατεύουν, προωθούν και υποστηρίζουν το μητρικό θηλασμό είναι ανάμεσα σε άλλες: Πολιτικές σαν αυτές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την προστασία της μητρότητας με τη Συνθήκη 183 και με το Διεθνή Κώδικα του Μάρκετινγκ για τα υποκατάστατα του μητρικού γάλακτος.
Η εφαρμογή των Δέκα Βημάτων για τον Επιτυχή Μητρικό Θηλασμό στα νοσοκομεία που είναι φιλικά με τις πρωτοβουλίες για τα μωρά όπως:
Η επαφή δέρμα με δέρμα ανάμεσα στη μητέρα και στο μωρό αμέσως μετά τη γέννα και ο πρώτος θηλασμός μέσα στην πρώτη ώρα της ζωής του. Μητρικός θηλασμός κατόπιν ζήτησης, όποτε θέλει το μωρό, μέρα ή νύχτα. Στο ίδιο δωμάτιο, επιτρέποντας στη μητέρα και το μωρό να μένουν μαζί 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Να μη δίνουν στο μωρό πρόσθετη τροφή ή υγρό, ακόμα και νερό.
Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών υγείας σε βρέφη και μικρά παιδιά με σίτιση συμβουλευτική κατά τη διάρκεια όλων των επαφών με φροντιστές και μικρά παιδιά, όπως και κατά την προγεννητική και μεταγεννητική φροντίδα, σε υγιή και άρρωστα παιδιά, και η ανοσοποίηση. Κοινοτική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης, από διάφορες ομάδες, της μητέρας, όπως και προώθηση της υγείας και της εκπαίδευσης, σε επίπεδο κοινότητας.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΤΡΟΦΗ
Περίπου στην ηλικία των έξι μηνών, το νεογνό χρειάζεται ενέργεια, ξεκινά να παίρνει θρεπτικά συστατικά σε περίσσεια που παρέχονται απ’το μητρικό γάλα και η συμπληρωματική τροφή είναι αναγκαία για να εκπληρώσει τις ανάγκες του. Ένα παιδί, σε αυτή την ηλικία, είναι έτοιμο να δεχτεί και άλλες τροφές για να αναπτυχθεί. Εάν οι συμπληρωματικές τροφές δεν παρέχονται στην ηλικία των έξι μηνών ή αν δίνονται με λάθος τρόπο, η ανάπτυξη του παιδιού μπορεί να παραπαίει.
Τα κυριότερα σημεία για τη σωστή συμπληρωματική τροφή είναι:
Συνεχίζουμε συχνά, σύμφωνα με τη ζήτηση, να δίνουμε μητρικό γάλα μέχρι την ηλικία των δύο ετών ή και πιο πολύ. Πρακτική ανταπόκρισης της σίτισης, δηλαδή να τρέφονται τα παιδιά κατ’ευθείαν και με τη βοήθεια μεγαλύτερων παιδιών. Να τρέφονται αργά και χωρίς άγχος, να τα ενθαρρύνουμε να τρώνε, αλλά να μην τα πιέζουμε, να μιλάμε με τα παιδιά και να έχουμε οπτική επαφή με αυτά.
Να υπάρχει καλή υγιεινή και καλός χειρισμός της τροφής. Να ξεκινάτε στους έξι μήνες με μικρές ποσότητες τροφής και προοδευτικά αυτές να αυξάνονται, όσο το παιδί θα μεγαλώνει. Να αυξήσει σταδιακά τη συνοχή της τροφής και της ποικιλίας. Να αυξηθεί ο χρόνος που το παιδί θα φάει, 2 έως 3 γεύματα την ημέρα, για βρέφη 6 έως 8 μηνών, 3 έως 4 γεύματα την ημέρα για παιδιά από 9 έως 23 μηνών, με 1 ή 2 συμπληρώματα, αν χρειάζεται.
Δυνατό συμπληρωματικό φαγητό ή βιταμινούχα και ανόργανα πρόσθετα αν χρειάζονται. Κατά τη διάρκεια της ασθένειας αύξηση των υγρών, συμπεριλαμβανομένου και του μητρικού γάλακτος και των ελαφριών και καλών φαγητών.
ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΣΕ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Οικογένειες και παιδιά που ζουν σε δύσκολες συνθήκες χρειάζονται ειδική προσοχή και πρακτική υποστήριξη. Αν είναι δυνατόν, η μητέρα και το μωρό θα πρέπει να μείνουν μαζί και να υποστηρίζονται όσο χρειάζεται για να έχουν την τροφή που τους αρμόζει. Ο μητρικός θηλασμός παραμένει η προτιμητέα μέθοδος για το νεογνό, ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις.
Θα αναφερθούμε στη χαμηλού βάρους γέννηση, στα πρόωρα παιδιά, στις μητέρες που έχουν προσβληθεί απ’τον ιό του AIDS, τις νεαρές μητέρες, στα βρέφη και τα μικρά παιδιά που υποσιτίζονται, στις οικογένειες που υφίστανται τις συνέπειες των σύνθετων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.
AIDS ΚΑΙ ΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Ο θηλασμός, κυρίως στις αρχές και ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους για να βελτιωθούν τα ποσοστά επιβίωσης στα βρέφη. Ωστόσο, ο ιός του AIDS μπορεί να περάσει από τη μητέρα στο παιδί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού, καθώς επίσης και μέσω του μητρικού γάλακτος. Στο παρελθόν, η πρόκληση ήταν να αντισταθμιστεί ο κίνδυνος των βρεφών απόκτησης του ιού του AIDS μέσω του θηλασμού σε σχέση με το υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από αιτίες άλλες απ’αυτές του AIDS, ιδίως του υποσιτισμού και των σοβαρών ασθενειών όπως η διάρροια και η πνευμονία, όσον αφορά στο AIDS έχουν βγει στο φως στοιχεία, αλλά εξακολουθούν τα βρέφη που δεν είχαν θηλάσει να μην έχουν μολυνθεί.
Τα στοιχεία για το AIDS και για τη σίτιση του βρέφους δείχνουν ότι δίνοντας αντιρετροϊκά φάρμακα (ARVs) σε μητέρες που έχουν μολυνθεί μπορεί σημαντικά να μειωθεί ο κίνδυνος της μεταφοράς του ιού με το μητρικό θηλασμό και, ακόμη, να καλυτερεύσει η υγεία του. Αυτό επιτρέπει στα βρέφη με οροθετικές μητέρες να θηλάζουν με χαμηλό κίνδυνο μετάδοσης (1-2%). Οι οροθετικές μητέρες και τα βρέφη τους που ζουν σε χώρες όπου η διάρροια, η πνευμονία και ο υποσιτισμός είναι ακόμα κοινές αιτίες της βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας μπορούν επομένως να ευεργετηθούν απ’τα οφέλη του θηλασμού με ελάχιστο κίνδυνο της μετάδοσης του ιού του AIDS.
Από το 2010, ο ΠΟΥ συνέστησε οι μητέρες που έχουν μολυνθεί από τον ιό του AIDSνα παίρνουν αντιρετροϊκά και αποκλειστικά να θηλάζουν τα μωρά τους για έξι μήνες, στη συνέχεια να εισαχθούν κατάλληλες συμπληρωματικές τροφές και να συνεχίζουν το θηλασμό μέχρι τα πρώτα χρόνια του παιδιού. Ο θηλασμός θα πρέπει να σταματήσει μόνο όταν θα παρέχεται διατροφικά επαρκής και ασφαλής διατροφή χωρίς μητρικό γάλα. Ακόμα και όταν τα αντιρετροϊκά φάρμακα δεν είναι διαθέσιμα, οι μητέρες θα πρέπει να συμβουλεύονται για να θηλάζουν αποκλειστικά για 6 μήνες και να συνεχίσουν το θηλασμό στη συνέχεια, εκτός και αν είναι ανασφαλείς από περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες, τότε να υποστηρίζονται τροφοδοτώντας τους με τα παρασκευάσματα για τα βρέφη.
Επιμέλεια: Γιάννης Φραγκούλης
Πηγή: World Health Organization (WHO) (http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs342/en/)
