Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΣΤΗ ΜΥΤΙΛΗΝΗ
Ο φόβος στον άνθρωπο: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης*
Στον απόηχο των Χριστουγέννων έρχονται αυτά τα γεγονότα που μας φέρνουν σε δύσκολη θέση. Αυτή η δυσκολία έχει να κάνει με την ίδια την υπόσταση του ανθρώπου. Το θέμα είναι ότι βγαίνουν δύο θέματα: Το μίσος στον άλλο άνθρωπο. Ο φόβος στη θέα του διαφορετικού.
Ο ΦΟΒΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ: Η ΝΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Καθημερινά είναι τα γεγονότα που άνθρωποι διωγμένοι από την εξουσία άλλων κρατών έρχονται στην Ελλάδα. Λίγοι από αυτούς φτάνουν στα παράλια της Τουρκίας. Ακόμα λιγότεροι ολοκληρώνουν την προσπάθεια για να αποβιβαστούν σε ένα νησί στην Ελλάδα. Στο ενδιάμεσο, στη θάλασσα, κάποιοι από αυτούς μένουν εκεί. Πνίγονται. Στο σενάριο της ταινίας «Σμύρνη μου αγαπημένη», ακούγεται από τον Αμερικάνο πρόξενο: «Ντρέπομαι που ανήκω στην ανθρώπινη φυλή». Ο λόγος για την ουδέτερη στάση των Αμερικάνων μπροστά στη σφαγή των Ελλήνων.
Στην πραγματικότητα κάποιοι άνθρωποι θα έχουν σκεφτεί ή θα έχουν πει το ίδιο. Ιδίως όταν μπροστά στα μάτια τους βρίσκονται άνθρωποι που είναι έτοιμοι να καταρρεύσουν ή είναι νεκροί. Μία εικόνα που λίγοι την έχουν δει ζωντανή. Οι περισσότεροι τη βλέπουν στις φωτογραφίες ή στην τηλεόραση. Ο κυνηγημένος από τη χώρα του δεν είναι τίποτε άλλο από το κομμάτι του εγώ μας που απεχθανόμαστε.
Ο ΦΟΒΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ: ΠΟΙΟΝ ΒΛΕΠΕΟΥΜΕ
Φτάνουμε στο σημείο να φοβόμαστε. Αυτό τον Άλλο. Την άλλη πλευρά του εαυτού μας. Να έχουμε μία έχθρα που καταλήγει σε μίσος. Δεν μπορούμε να δούμε τον Άνθρωπο στο πρόσωπο αυτού. Τελικά θα χάσουμε την επαφή με την πραγματικότητα. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι αυτός ο καταφρονημένος δεν είναι αυτός που εμείς έχουμε στο μυαλό μας.
Αν θέσουμε την ερώτηση: Ποιος είναι αυτός ο μετανάστης; Ποιες είναι οι γραμμές του χαρακτήρα του; Δεν ξέρουμε ακριβώς. Δεν γνωρίζουμε τίποτε για αυτόν.
Ποιον λοιπόν φοβόμαστε; Που εστιάζει ο φόβος στον άνθρωπο; Εκείνη τη στιγμή δεν ξέρουμε. Ούτε θα μάθουμε ποτέ. Αυτό είναι το μεγάλο αδιέξοδο. Εκεί έχουμε χαθεί. Τότε θα έρθει η επίθεση. Αυτό είναι που το βλέπουμε καθημερινά. Μπροστά μας. Στη βόλτα μας. Στην υπηρεσία που θα πάμε. Στη θέα ενός ανθρώπου που είναι διαφορετικός. Η επίθεση αυτή τη στιγμή είναι μία εκτόνωση. Σε μεταγενέστερο χρόνο όμως έρχεται εναντίον του εαυτού μας. Αυτή τη στιγμή βιώνουμε το τραύμα μας.
Ο ΦΟΒΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ: ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Μία καθημερινή εικόνα. Στο λεωφορείο δύο αγόρια. Ο ένας μικρός και άλλος λίγο μεγαλύτερος. Μιλούσαν έντονα. Δε φορούσαν τη μάσκα. Ένας επιβάτης έκανε παρατηρήσεις. Η μία κουβέντα στην άλλη. Άρχισαν οι βρισιές σε προχωρημένο βαθμό. Απειλήθηκε καυγάς. Εκεί φάνηκε ο ρατσισμός του Έλληνα. Ο οδηγός ήταν αυτός που τους χώρισε. Τελικά μία γυναίκα, προερχόμενη από άλλη χώρα, τα έβαλε με τους ξένους!
Μία κατάσταση παρανοϊκή. Θα μπορούσε κάποιος να την αναλύσει. Δεν είναι δύσκολο. Αν φτάσουμε σε βάθος τότε θα ανακαλύψουμε το πρόβλημα και ενδεχομένως να το λύσουμε. Να βρούμε αυτό που είναι το τραύμα μας. Εκεί θα δούμε την ουσία του ανθρώπου, του εαυτού μας. Τότε θα καταλήξουμε σε μία λύση. Σε ένα δρόμο. Στο ταό. Θα δούμε την απόλαυση που τόσο ζητάμε.
Ο ΦΟΒΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ: Η ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Για να επανέλθουμε στα Χριστούγεννα. Είναι εύκολο πλέον η θάλασσα να γαληνέψει. Φυσικά μιλάμε συμβολικά. Η θάλασσα το υγρό της μήτρας όπου βρίσκεται ο άνθρωπος. Η ηρεμία του δίνει σε αυτόν τεράστια ψυχική δύναμη. Παίρνει τη βάρκα και ξεκινά.
Θα δούμε το Χριστό να ταξιδεύει και να μοιράζει αγάπη. Μέχρι τώρα πεθαίνει όπως το μικρό παιδί που δεν μπόρεσε να επιζήσει από τα κύματα της αγριεμένης θάλασσας στη Μυτιλήνη. Θα βασανίζεται μέσα από τις κακουχίες του μετανάστη που δοκιμάζεται κάθε μέρα στη νέα χώρα όπου βρίσκεται. Θα πληγώνεται όσο πλήττουμε τη γυναίκα που είναι ευάλωτη στη ζωώδη δύναμη του άντρα. Όσο το ένστικτο κυριαρχεί στο νου.
Και τότε ο Χριστός θα αναστηθεί. Το φως που αντιπροσωπεύει θα αναστηθεί, στα Χριστούγεννα, στα Φώτα, στην Ανάσταση. Το αναστάσιμο γεγονός θα είναι πλέον καθημερινό. Και ο άνθρωπος θα προσεγγίζει την ανώτερη δύναμή που τον κυβερνά. Με άλλα λόγια τον εαυτό του όπως δεν τον ήξερε. Θα έχει ξεκινήσει το ταξίδι στο ταό του.
*Ο Γιάννης Φραγκούλης είναι ψυχαναλυτής.
