ΦΩΤΙΖΩ ΑΘΟΡΥΒΑ
Συνέντευξη Γεωργίας Βέττα στο Γιάννη Φραγκούλη
Η ευκαιρία ήταν η έκδοση του βιβλίου της «Ιστορίες κρότου και λάμψης». Οι εκδόσεις Οροπέδιο ενήργησαν, ο Σώτος Ζαχαριάδης εικονογράφησε το εξώφυλλο. Η Γεωργία Βέττα έγραψε τις ιστορίες όπου η γυναίκα είναι στο κέντρο της αφήγησης. Ισορροπημένες ιστορίες. Δε στρέφονται προς έναν άκαιρο φεμινισμό. Βλέπουν τον άνθρωπο βαθιά στην ψυχή του. Με αφορμή αυτή την έκδοση ξεδιπλώσαμε τις ιστορίες της.
Έχεις βγάλει το δεύτερο βιβλίο σου. Το πρώτο ήταν διηγήματα όπως και το δεύτερο. Ποια είναι η εσωτερική σου ανάγκη για να γράφεις;
Η καταγραφή γεγονότων που θάβονται στην καθημερινότητα. Ψάχνω παντού και φωτίζω ότι ζει κάπου σκοτεινά κι αθόρυβα.
Από πότε ξεκίνησες να γράφεις; Με ποιες δομές;
Από μικρό παιδί κρατούσα ημερολόγιο κατέγραφα ό,τι μου συνέβαινε. Ήταν κάτι που απολάμβανα. Μία διέξοδος από το διάβασμα και κάποιες ανιαρές εκπαιδευτικές διαδικασίες. Κάποια στιγμή βαρέθηκα να γράφω για μένα. Τότε ξεπετάχτηκε ο πρώτος ήρωας. Ήταν μαγικό. Βρισκόταν εκεί ολοζώντανος. Περίμενε να του δώσω εντολές δράσης.
Μίλησέ μας για το δεύτερο βιβλίο σου.
Γράφτηκε σε πολύ πιο σύντομο χρονικό διάστημα από το πρώτο. Αν το πρώτο είναι το πόνημα μιας δουλειάς είκοσι χρόνων, το δεύτερο γράφτηκε μέσα σε δύο χρόνια. Οι ιστορίες κυλούσαν η μία μετά την άλλη. Ο ένας ήρωας έδινε στο δεύτερο το έναυσμα να δημιουργήσει το δικό του κρότο και λάμψη.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΒΕΤΤΑ: Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ
Ποια είναι η εσωτερική κινητική δύναμη της γραφής σου; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα βίωμα;
Οι καθημερινές εμπειρίες. Οι καθημερινοί άνθρωποι που συναντώ και μου κάνουν εντύπωση. Άνθρωποι που εκ πρώτης όψεως δεν έχουν κάτι το ιδιαίτερο. Και όμως ένα περιστατικό, ένα βίωμα, ένα απωθημένο. Μια ερωτική παράληψη τους εξυψώνει. Τους μεταμορφώνει σε πρωταγωνιστές. Εγώ απλά τους ρίχνω φως. Θέλω να πω «Κοιτάξτε τους υπάρχουν κι αυτοί. Έχουν κάτι να μας πουν, κάτι που πηγάζει βαθιά μέσα από το ανεξερεύνητο υποσυνείδητό τους. Αλλά δεν το καταλαβαίνουν». Εμείς όμως που τους κοιτάμε αποστασιοποιημένα, τους κατανοούμε καλύτερα. Ταυτόχρονα κάνουμε κι εμείς μια βουτιά σε επιθυμίες που δεν τολμήσαμε να ομολογήσουμε. Είναι η κοινωνία βλέπεις… Είναι τα θέλω μας τρομακτικά. Και άνθρωπος δεν αντέχει πολλές φορές την ελευθερία της επιλογής του. Ίσως γι αυτό καμιά φορά επιλέγει άθελά του δυνάστες να του καθορίσουν τη μοίρα.
Τα διηγήματα μιλούν για γυναίκες. Η γυναίκα που βρίσκει τη δύναμη να δημιουργεί;
Οι γυναίκες είναι πιο κοντά στην αυτοεπίγνωση. Τολμούν πιο εύκολα να κάνουν ενδοσκόπηση. Μαθαίνουν να είναι πιο έντιμες με τις επιθυμίες τους. Ακριβώς γιατί η κοινωνία προσπάθησε κάποτε να ενοχοποιήσει τα θέλω τους. Ζούμε στην εποχή που η γυναίκα ξαναγεννιέται. Όλο αυτό το κίνημα με το metoo, και το σπάσιμο της σιωπής βάζει τη γυναίκα στη θέση που της αξίζει. Ξέρει να διεκδικεί. Γνωρίζει το πώς. Αλλά βάζει και όρια σε αυτούς που προσπαθούν να την ταπεινώσουν. Να τη φιμώσουν για μια ακόμη φορά. Μπορεί να έχει μία ηλικία, να είναι ποθητή, να διεκδικεί το αντικείμενο του πόθου της. Παράλληλα μπορεί να σταθεί έντιμα και ισότιμα μέσα στην κοινωνία. Η προηγούμενη δεκαετία μπορεί να προωθούσε την καριερίστρια η οποία ήταν μία κακιά απομίμηση του αντρικού μοντέλου. Σήμερα κρατά τη θηλυκότητά της και παράλληλα μπορεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΒΕΤΤΑ:ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΩΜΑ
Τι κρύβεται πίσω από μία γυναίκα, δυναμική ή μη;
Ένας πατέρας που της έδωσε φτερά. Ένα αντρικό πρότυπο που πίστεψε σε αυτήν. Είναι σημαντικός ο ρόλος του πατέρα για τη σύγχρονη γυναίκα και ευτυχώς σήμερα έχουμε καλά παραδείγματα.
Με αφορμή τη βία εναντίον των γυναικών, τι πιστεύεις ότι είναι προτιμότερο: μητριαρχία ή πατριαρχία;
Δεν μπαίνω σε αυτό. Τίποτα από τα δύο. Αρμονική συνύπαρξη των δύο φύλων. Ρόλοι υπάρχουν. Απλά να τους υιοθετούμε με βάση τις ανάγκες μας, με βάση τις δυνατότητές μας κι όχι επιτακτικά επειδή εξυπηρετούν ένα σύστημα στη κοινωνία.
Να μπορέσει κάποτε ο άνθρωπος να διεκδικήσει τη δική του εκδοχή στο υπάρχω. Να έχει λόγο ποιητικό η ύπαρξή του. Να βρουν μορφή και υπόσταση οι στίχοι του Ελύτη: «Ήταν αυτό που γύρευα και αθώο και ριγηλό σαν αμπελώνας και βαθύ και αχάραγο σαν η άλλη όψη τ΄ουρανού».
Έχεις σκεφτεί να γράψεις διηγήματα όπου οι άνδρες θα είναι στο επίκεντρο;
Νομίζω είναι και οι άντρες το επίκεντρο. Δεν γίνεται να έχεις μια ηρωίδα π.χ. επαναστατημένη. Επέλεξε να ζει μια μοναχική ζωή και να μην έχει επηρεάσει η επιλογή της αυτή, το σύντροφο που πέρασε στη ζωή της, τον πατέρα της, το συνάδελφο. Αν καταλάβουμε ποτέ, πόσο αλληλοεξαρτημένοι είμαστε τότε θα μπορέσουμε να λυτρωθούμε. Δεν είμαστε κάτι το διαφορετικό δεν υπάρχει αυτό το «ζωτικό ψέμα» που μας τρέφει. Αυτό για το οποίο μίλησε ο Ίψεν στα έργα του. Είμαστε κομμάτια κάτι ενιαίου. Εκεί βαδίζουμε, στην ενοποίηση ενός παγκόσμιου σώματος. Το σώμα αυτό είναι κύτταρα που παλεύουν, για μία μοναδικότητα. Όσο όμως και να παλεύουν δεν πρέπει να ξεχνούν πως είναι τα κύτταρα του παγκόσμιου σώματος. Νομίζω πως η πανδημία μας το διδάσκει αυτό πολύ καλά για να το καταλάβουμε.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΒΕΤΤΑ: ΓΡΑΦΩ ΩΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Πριν να γράψεις το αφήγημά σου κάνεις ανάλυση των χαρακτήρων και μετά σύνθεση;
Πριν γράψω περιφέρομαι άσκοπα μέσα στην πόλη. Εκεί συναντώ τους μελλοντικούς μου ήρωες. Εκεί στους δρόμους της αγαπημένης μου πόλης. Συναντώ κάποιον που ακούει ραδιόφωνο τέρμα και μου ζητάει ένα ευρώ ενώ ο σκύλος του, του τραβάει το φθαρμένο σακάκι του. Κοιτώντας το βλέμμα του, τον φωτογραφίζω. Λέω μέσα μου «Όχι εσύ δε θα σβήσεις στο πεζοδρόμιο». Έχεις μια ιστορία και έχω χρέος να τη γράψω.
Ποιο το επόμενο σχέδιο δημιουργίας σου;
Θέλω να γράψω κάτι αστυνομικό. Κάτι σαν σενάριο από φιλμ νουάρ. Είναι ένα πολύ φιλόδοξο σχέδιο μα θέλει χρόνο, υπομονή κι έμπνευση.
Μπορείς να δεις αυτά τα διηγήματα ως μία ταινία μικρού μήκους;
Άνετα. Έτσι τα γράφω ως εικόνες. Όχι ως αφήγηση.
