Η πόλη που ζούμε είναι ένα «αντικείμενο» που μας επιτρέπεται να το αλλάξουμε; Ή, αν θέλετε, να το μετατρέψουμε, κάτι σα μία πρόταση δική μας προσωπική, σαν τη δική μας σφραγίδα; Που αρχίζει και σταματά το κοινόχρηστο; Προσπαθώντας να βρούμε απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα περπατάμε και βλέπουμε, το βλέμμα μας σταματά σε ένα αποτύπωμα που άφησε κάποιος, κάτι σαν την προσωπική του σφραγίδα.
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι τα γκράφιτι. Σε αυτά καταλογίζονται τόσο τα συνθήματα όσο και οι σχεδιασμοί, περισσότερο ή λιγότερο καλλιτεχνικοί. Σε ένα από αυτά θα σταθούμε. Ένας ολόκληρος τοίχος ζωγραφισμένος, από πάνω μέχρι κάτω, στα όρια Νεάπολης και Σταυρούπολης, στη Θεσσαλονίκη, εμείς μείναμε σε μία λεπτομέρειά του. Με αφορμή αυτή θα αναφερθούμε σε κάποιες σκέψεις μας που, πλέον, έχουν κατασταλάξει.
Το να αφήσω το αποτύπωμά μου είναι μία ενέργεια που εξωτερικεύει το συναίσθημά μου. Είτε αυτό είναι αυθόρμητο είτε είναι το καταστάλαγμα του χρόνου, των σκέψεων, των αλληλεπιδράσεων, των πράξεων και των διαδραστικών ενεργειών. Είναι όμως κάτι που βγαίνει απ’την ψυχή μου, σα μία συναλλαγή του εγώ μου με το υπερεγώ μου, του id με τον Άλλον, η έκφανση μία νεύρωσης που μου δίνει την εντολή να λειτουργήσουμε έτσι. Η πράξη αυτή έχει από πίσω δύο διαφορετικές λειτουργίες: τη νοηματική και τη συναισθηματική. Αυτή ακριβώς τη στιγμή η νοηματική και συναισθηματική λειτουργία του ψυχικού μας κόσμου ενώνονται και μετουσιώνονται σε μία άλλη υπόσταση, λίγο ή πολύ άγνωστη σε εμάς.
Έχουμε την ευκαιρία να δούμε, με αυτό τον τρόπο, έναν άλλο κόσμο, αθέατο σε εμάς, εσωτερικό, αυτό που θα λέγαμε κοινωνικό ασυνείδητο, κατά την ορολογία του Γκράμσι. Αυτό το κοινωνικό ασυνείδητο είναι μία εύπλαστη ύλη που διαμορφώνεται ανά πάσα στιγμή με ασυνείδητο τρόπο, χωρίς να το ξέρουμε και χωρίς να το επιδιώκουμε. Όπως όμως το ασυνείδητο έχει στοιχεία που θα εμφανιστούν αργότερα στο συνειδητό, χωρίς να ξέρουμε το πότε, έτσι και το κοινωνικό ασυνείδητο έχει αυτά που θα υπάρξουν στο κοινωνικό συνειδητό, σύμφωνα με τον Καστοριάδη, σε ανύποπτο χρονικό διάστημα.
Είναι πολύ σημαντικό να δούμε τα χνάρια, τα πρώτα, αυτής της διαδρομής. Ή, ακόμα, να δούμε ένα τοπίο ασυνείδητου που θα διαμορφώσει την πρώτη ύλη για τη δημιουργία του ιδεολογικού τοπίου, αυτό που θα λέγαμε τρόπο ζωής. Με αυτή τη λογική ομορφαίνει η πόλη, το αστικό τοπίο, και αλλάζει σιγά-σιγά με απρόσμενο τρόπο.
Ο έρωτας, το βλέμμα, το πλησίασμα και η σμίξη δύο ανθρώπων είναι μπροστά μας. Ή μήπως αυτός θέλει και η άλλη δεν τον επιθυμεί και αρχίζει να φοβάται. Ή προσπαθεί αυτός κάτι να της εξηγήσει; Μία εικόνα με πολλές και διαφορετικές έννοιες, η πολυσημία της τραβάει πάνω της πολλά βλέμματα και το ενδιαφέρον γίνεται μεγαλύτερο όταν σχηματίζονται διαφορετικές «πραγματικότητες», με αφορμή αυτή την εικόνα. Μικρά κομμάτια, σχετικά αυτόνομα μεταξύ τους που, αν ενωθούν, δομούν έναν άλλο κόσμο εντελώς διαφορετικό για κάθε άνθρωπο.
Ανακαλύψτε την, δείτε και άλλες τέτοιες, δείτε την πόλη στην οποία ζείτε με άλλη οπτική ματιά, αγαπήστε την για την ιδιαιτερότητά της, για τις διαφορετικές όψεις της, για αυτά που εσείς θα προσθέσετε σε αυτήν, κάποια στιγμή.
Φωτογραφία-κείμενο: Γιάννης Φραγκούλης
