Ο ΓΚΙΝΤΕΡ ΓΚΡΑΣ

ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΜΠΟΥΡΛΟ ΤΗΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Σε ηλικία 87 ετών άφησε την τελευταία του ανάσα ο Γκίντερ Γκρας, ο διασημότερος μεταπολεμικός Γερμανός συγγραφέας, βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1999. Γνωστός κυρίως ως πεζογράφος, ασχολήθηκε επίσης με το θέατρο, την ποίηση, τη διασκευή και τους κινηματογραφικούς διαλόγους, την εικονογράφηση, τη γραφιστική και τη γλυπτική.

Η σπουδαιότερη μεταφορά βιβλίου του στη μεγάλη οθόνη είναι Το τενεκεδένιο ταμπούρλο,που σκηνοθέτησε ο Φόλκερ Σλέντορφ (1979) και βραβεύθηκε με Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας. Άλλα έργα του που έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση είναι τα Δυσοίωνα κοάσματα, Η πρόβα της εξέγερσης των πληβείωνΟι πληβείοι προβάρουν την επανάσταση), Γάτα και ποντίκι (μαζί με Το ταμπούρλο και τα Σκυλίσια Χρόνια αποτελούν την επιλεγόμενη Τριλογία του Ντάντσιχ.)

Το 2006 προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση όταν ο ίδιος αποκάλυψε ότι ήταν μέλος των Waffen SS (για δύο μήνες μόνο, μόλις 17χρονος, χωρίς να συμμετάσχει -όπως ισχυρίζεται- σε κάποια δράση και χωρίς ποτέ να πυροβολήσει), αποκάλυψη που συνέπεσε με την κυκλοφορία του πρώτου τόμου αναμνήσεών του, Ξεφλουδίζοντας το Κρεμμύδι. Το πλέον οξύμωρο είναι ότι η πόλη του Γκντανσκ, η πρώτη που αιματοκυλίστηκε από τους Ναζί, τον είχε ανακηρύξει παλιότερα Επίτιμο Πολίτη της. Οπότε ο, Πολωνός από μητέρα, Γκρας έσπευσε να στείλει επιστολή στον δήμαρχό της εξηγώντας επαρκώς την όψιμη αυτή εξομολόγησή του.

Ενεργός υποστηρικτής των σοσιαλδημοκρατών του Βίλι Μπραντ, υπερθεμάτισε το «βήμα χελώνας» με το οποίο προχωρούσαν οι μεταρρυθμίσεις του. Επιχειρηματολόγησε δε σθεναρά υπέρ της ένωσης των δύο Γερμανιών. Έγινε ενεργό μέλος του Παγκόσμιου Κινήματος Ειρήνης. Υπερασπίστηκε τους Ρομά και τα δικαιώματά τους ως γνήσιοι ευρωπαίοι πολίτες. Υπήρξε φλογερός επικριτής του ναζισμού και πρότεινε την κατασκευή ενός γεμανοπολωνικού μουσείου που θα φιλοξενούσε όλα τα έργα τέχνης -λάφυρα των Ναζί.

ginter gras tefxos 101 foto2

Καυτηρίασε την «υποβρύχια» σχέση της Γερμανίας με το σημερινό κράτος του Ισραήλ, γράφοντας το μακροσκελές ποίημα Τι πρέπει να ειπωθεί, όπου αναφέρει: Τώρα που η ίδια μου η χώρα έρχεται ξανά και ξανά στην θέση του σκληρά κατηγορούμενου για τα δικά της εγκλήματα, τα ξεκάθαρα και ασύγκριτα, φαίνεται να είναι το σημείο εκκίνησης (κάτι που είναι απλώς επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά εμφανίζεται ως διαδικασία επανόρθωσης) ενός ακόμα υποβρυχίου ικανού να μεταφέρει πυρηνικές κεφαλές, στο δρόμο του για το Ισραήλ, όπου ούτε μία πυρηνική βόμβα έχει προς το παρόν αποδειχτεί ότι υπάρχει, με μοναδικό μάρτυρα τον ίδιο το φόβο, θα πω αυτό που πρέπει να ειπωθεί.

Την ίδια χρονιά (2012) αγανακτισμένος με τη στάση των Ευρωπαίων και της χώρας του απέναντι στην Ελλάδα απάντησε με το ποίημα Η ντροπή της Ευρώπης, όπου λέει:

Είσαι ένα βήμα πριν το χάος, μια και δεν ανταποκρίθηκες στις αγορές,

είσαι μακριά απ” τη χώρα, που κάποτε σου δάνεισε το λίκνο.

Ό,τι με την ψυχή ζητούσες και νόμιζες πως είχες βρει

τώρα το εξοβελίζεις, για σκουπίδι το περνάς.

Ολόγυμνη σαν οφειλέτης διαπομπεύεται, υποφέρει η χώρα εκείνη

που έλεγες και ξανάλεγες πως χάρη τής χρωστάς.

Στη φτώχεια καταδικασμένος τόπος, τόπος που ο πλούτος του

στολίζει τώρα τα μουσεία: λάφυρα που φυλάς Εσύ.

Κείνοι που χίμηξαν με τα όπλα στη χώρα την ευλογημένη με νησιά

στολή φορούσαν κι είχαν τον Χέλντερλιν κρυμμένο στο γυλιό.

Καμιά ανοχή πια γι” αυτήν τη χώρα, κι ας ανεχόσουν κάποτε

σαν σύμμαχους στο σβέρκο της τους κολονέλους.

Χώρα που ζει πια δίχως δίκιο, με τη δύναμη αυτών που έχουν πάντα δίκιο

να της σφίγγει κάθε μέρα το ζωνάρι πιο σφιχτά.

Κι όμως απείθαρχη η Αντιγόνη μαυροφορεί – σ” όλη τη χώρα

πενθοφορεί ο λαός της που κάποτε σε είχε φιλέψει, σε είχε δεχθεί.

Μα η κουστωδία του Κροίσου έχει στοιβάξει έξω απ” τη χώρα,

στα δικά σου θησαυροφυλάκια, τα αστραφτερά μαλάματα.

Πιες, επιτέλους, πιες, αναβοούν των επιτρόπων οι χειροκροτητές,

μα ο Σωκράτης οργίλος σού γυρνά γεμάτο πίσω το ποτήρι.

Εν χορώ θα ρίξουν οι θεοί κατάρα σ” ότι σου ανήκει,

μια κι είναι βούλησή σου τον Όλυμπό τους να πουλήσεις.

Ανούσια πια θα μαραζώσεις δίχως τη χώρα,

που το δικό της πνεύμα σε επινόησε, Ευρώπη.

(απόδοση στα ελληνικά: Σπύρος Μοσκόβου)

Κώστας Γ. Καρδερίνης 



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1960, όπου τέλειωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε χημεία στον Καναδά, στο Μόντρεαλ (Quebec), στο Μόνκτον (New Brunswick) και στην Ορλεάνη (Γαλλία). Το 1989 σπούδασε φωτογραφία στην ΑΚΤΟ, στην Αθήνα. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής, με το Δημήτρη Τσατσούλη (φωτογραφίας, λογοτεχνίας και θεάτρου), στο Ελληνοαμερικάνικο Κολλέγιο. Το 2009 τέλειωσε το Master in Arts, από το Middlesex University, με θέμα της διατριβής του, «Ο μύθος, μια αφηγηματική διακειμενικότητα». Το 1989 άρχισε να αρθρογραφεί και το 1990 ξεκίνησε να γράφει κριτικές κινηματογράφου. Το 1992 έγινε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, της οποίας έχει διατελέσει Πρόεδρος, και της FIPRESCI. Το 1994 έγινε μέλος του «Μικρό» (Σωματείο για την ταινία μικρού μήκους), στο οποίο ήταν Πρόεδρος για δύο θητείες. Το 2000 ξεκίνησε να διδάσκει σε σεμινάρια κινηματογράφου στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΤΕΚΤ), στο «Μικρό», στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στο Μικρό Πολυτεχνείο, στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, στο δικό του χώρο και σε συνεργασία με τη filmfabrik Productions, στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάσκει κινηματογράφο μέχρι σήμερα στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι Fabula, το οποίο διευθύνει. Συμμετείχε στο στρογγυλό τραπέζι της FIPRESCI, στην Κωνσταντινούπολη και στη Φιλιππούπολη με θέμα τον βαλκανικό κινηματογράφο. Συμμετείχε σε κριτικές επιτροπές στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και σε Φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Εργαστηρίου Almakalma, το οποία ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο (Performance). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Εξόρμηση, στην οποία ήταν υπεύθυνος του πολιτιστικού τμήματος, στην Αθηναϊκή, στη Νίκη, στο Μανδραγόρα, στην Ουτοπία, στη Σύγχρονη Εκπαίδευση, στον κατάλογο του Φεστιβάλ της Λάρισας, στη Γραφή, στο Κ.ΛΠ., στο Ριζοσπάστη και στο Αλμανάκ της ΠΕΚΚ. Ίδρυσε το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», στο οποίο ήταν διευθυντής σύνταξης, το 1992, το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», στο οποίο ήταν διευθυντής, το 2000. Επιμελήθηκε και συνπαρουσίασε, μαζί με τον Κώστα Σταματόπουλο, την εκπομπή «Cineπλάνο», στο 902TV, από το 2008 έως το 2009. Ήταν υπεύθυνος για τους διαδικτυακούς τόπους www.cinemainfo.gr και www.theaterinfo.gr. Ίδρυσε και διεύθυνε το greeceactuality.wordpress.com. και τώρα διευθύνει και αρθρογραφεί στα www.filmandtheater.gr και www.thessalonikinfo.gr. Έχει μεταφράσει το βιβλίο του Jean Mitry, «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», έχει γράψει τα βιβλία «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, το 2006, «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών (σειρά νεανική Βιβλιοθήκη) και «Κώστας Φέρρης», εκδ. της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Έχει οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, όπως το Αφιέρωμα στον Παλαιστινιακό Κινηματογράφο, το 2002, την Εβδομάδα Κλασικού Ιαπωνικού Κινηματογράφου και την Εβδομάδα Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το 2002, ως μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Πανοράματος Νέων Δημιουργών, στο Ε.Κ.Θ., στη Θεσσαλονίκη, και ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris, η οποία δραστηριοποιείται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Διευθύνει το Αφηγηματικό Εργαστήριο Fabula, που ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο. Έχει σκηνοθετήσει τρείς ταινίες μικρού μήκους, οι δύο πτυχιακές για το Master στο πανεπιστήμιο Middlesex, και την ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας». ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Μέσα από τις βιτρίνες», 8΄, 2009, σκηνοθεσία «Nafasz», 7΄, 2009, σκηνοθεσία «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας», 50΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Στιγμή απολιθωμένη», 31΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Η τελευταία λατέρνα», 6΄, 2010, σεναριακή επιμέλεια «Το κλειδί της επιστροφής», 13΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Το συρματόπλεγμα», 19΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Στο Τσινάρι», 7΄, 2017, σκηνοθεσία «Sotos, ζωγράφος αει…πράγμων», 2020, 97΄, σκηνοθεσία-φωτογραφία ΒΙΒΛΙΑ «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», του Jean Mitry, μετάφραση, εκδ. Entracte και Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2001 «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών, Αθήνα, 2004 «Κώστας Φέρρης», εκδ. Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Αθήνα 2004 «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, Τρίπολη, 2006


Copyritght 2022 Thessalonikinfo / All rights reserved