ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ
Παύλος Κοζαλίδης: γράφει ο Δημήτρης Βασιλείου
Η ασπρόμαυρη φωτογραφία στην έκθεση «Στο σπίτι των πεταλούδων» φοράει τόνους ταξιδιάρικους. Σε ένα διάστημα 20 περίπου χρόνων, από το 1989 έως το 2012, ο Παύλος Κοζαλίδης απαθανάτισε στον φακό τοπία και στιγμές από την καθημερινότητα ανθρώπων σε άγνωστες πόλεις και χωριά της Κίνας.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΖΑΛΙΔΗΣ: ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
Μία πρόσκληση από το μουσείο Μπενάκη με το οποίο μας συνδέουν υπέροχες αναμνήσεις. Εμπειρίες μιας και χρόνια καλύπτουμε τα δρώμενά του. Μας έφερε ως το κατώφλι του η έκθεση φωτογραφίας ενός συνομηλίκου φωτογράφου. Με την Leica του κατά το παρελθόν σε τόνους μεταξύ άσπρου και μαύρου. Με περφορέ αρνητικού αποτύπωσε την γη των προγόνων του σε μια προσωπική ματιά .
Το πιό εντυπωσιακό που με ενώνει με τον φωτογράφο είναι το τριανταπεντάρι φορμάτ. Αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο κάθε λεπτομέρεια. Το κάθε θέμα του είναι σχεδιασμένο αρμονικά. Κάτι που και εμείς για τελευταία φορά στο ταξίδι μας στην Κίνα είχαμε κάνει.
Ο Παύλος είχε συνεργαστεί για πρώτη φορά με το Μουσείο Μπενάκη το 2008. Για την έκθεση «Αναζητώντας τη χαμένη πατρίδα». Μέσα από αυτή κατέγραψε την έρευνά του σχετικά με τις ποντιακές του ρίζες. Αλλά και τα ίχνη των Ποντίων στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΖΑΛΙΔΗΣ: Η ΕΚΘΕΣΗ
Αν και περιμέναμε τον φωτογράφο στην συνέντευξη τύπου να μας δώσει τις προσωπικές του συγκλονιστικές εμπειρίες. Για λόγους άγνωστους δυστυχώς εκείνος δεν εμφανίστηκε. Αποτέλεσμα ήταν να μην έχουμε την διά ζώσης ματιά του φωτογράφου.
Η επαφή με το μουσείο συνεχίστηκε. Οι γλαφυρές αφηγήσεις στην οργανωτική ομάδα για τον τρόπο ζωής στην Κίνα. Έτσι σταδιακά οδήγησαν στο αίτημα του φωτογράφου για το στήσιμο μιας έκθεσης αφιερωμένης στο φωτογραφικό υλικό που είχε συλλέξει όλα αυτά τα χρόνια.
Πρόκειται για μια έκθεση δεόντως ελκυστική. Παντελώς χειροποίητη, με αποτύπωση της αναλογικής εποχής. Φωτογραφίες τραβηγμένες στα επαναλαμβανόμενα ταξίδια του μεγάλης διάρκειας. Πάντοτε εκτός των τουριστικών δρόμων. Με κινητήρια δύναμη τις προσωπικές εμπειρίες του φωτογράφου σε αυτή την περιπέτεια. Εικόνες από την καθημερινότητα. Άλλες με βλέμμα χιουμοριστικό και άλλες με βαθιά μελαγχολία. Απαθανατίζουν τη ζωή μιας Κίνας πριν από τριάντα χρόνια.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΖΑΛΙΔΗΣ: ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Ασπρόμαυρες εικόνες φαινομενικά ατάκτως ειρημένες. Δίχως χρονική ή θεματική σύνδεση αρχικά. Απόλυτα συνδεδεμένες συναισθηματικά σε μια δεύτερη ματιά.
Ένα ζευγάρι που τρώει το μεσημεριανό του φαγητό τυλιγμένο σε μια ατμόσφαιρα απόλυτης εξοικείωσης. Αγγίζει τα όρια της απομάκρυνσης.
Εγκαταλελειμμένα λούνα παρκ που κάποτε ίσως έσφυζαν από ζωή. Τώρα στέκονται σιωπηρά υπό τη σκιά της εγκατάλειψης. Κορίτσια που πηγαίνουν σχολείο. Μια νύφη λίγο πριν δώσει υπόσχεση αιώνιας αγάπης. Κινέζικα σύμβολα εξουσίας και λατρείας. Εικόνες από την καθημερινότητα. Άλλες με βλέμμα χιουμοριστικό και άλλες με βαθιά μελαγχολία. Απαθανατίζουν τη ζωή μιας Κίνας πριν από τριάντα χρόνια.
Ο Παύλος Κοζαλίδης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1961. Η φιλία με ένα Κινέζο συμμαθητή του και οι συχνές επισκέψεις στο σπίτι του τον έφεραν για πρώτη φορά σε επαφή με τον κινέζικο πολιτισμό. Στα επτά του χρόνια όταν βρέθηκε σε σχολείο του Καναδά μετά την μετανάστευση της οικογένειάς του.
Σε εκείνη την περίοδο είναι σημαντική η επιρροή που άσκησε πάνω του η πρώτη του επαφή με ένα τόσο διαφορετικό κόσμο. Αργότερα εξελίχτηκε σε διαρκή ανάγκη για μια πιο βαθιά γνωριμία. Με μια Leica στο χέρι θα γυρίσει σχεδόν όλο τον κόσμο. Αποτυπώνοντας τα ταξίδια σε ασπρόμαυρο αρνητικό.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΖΑΛΙΔΗΣ: Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΟΥ
«Αν κάπου αρχίζει η περιέργειά μου για την Κίνα, πρέπει να ήταν τότε που μπήκα για πρώτη φορά στο σπίτι του Peter Wong. Ο Peter ήταν ένας συμμαθητής μου που με πλησίασε φιλικά. Είχαμε και οι δύο την ατυχία να δεχόμαστε εκφοβισμούς από τα άλλα παιδιά. Ήμασταν λίγο διαφορετικοί από εκείνα.
Εγώ ήμουν ο μόνος Έλληνας στο σχολείο. Ο Peter ένας από τους ελάχιστους Κινέζους της ενδοχώρας που είχαν έρθει στο Βανκούβερ του Καναδά. Την ίδια εποχή με την δική μου οικογένεια. Η οικογένεια του Peter είχε τη μανία να συλλέγει και να συντηρεί σε κουτιά-αντίκες διάφορα ήδη πεταλούδων από όλο τον κόσμο.
Κάθε εκατοστό του σπιτιού, ακόμη και το μπάνιο, ήταν καλυμμένο από αυτά τα κουτιά. Στο σπίτι των πεταλούδων ζούσε και η γιαγιά του. Καθόταν σε μια γωνιά του σπιτιού. Σε ένα είδος επίπλου που δεν είχα ξαναδεί ποτέ. Μερικές φορές με κοιτούσε, και εγώ ανταπέδιδα μυστικά.
Τη μόνη φορά που την είδα να μου χαμογελάει ήταν όταν έκανα τις πρώτες μου προσπάθειες να φάω με ξυλάκια, μαζί με τον Peter. Υποθέτω ότι φαινόμουν γελοίος, αλλά τα κατάφερα μετά από λίγο καιρό.»
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΖΑΛΙΔΗΣ: Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
«Σε αυτή την κουζίνα με τις τόσο διαφορετικές μυρωδιές και τις γεύσεις που ούτε καν ήξερα ότι υπήρχαν, είδα για πρώτη φορά το πορτρέτο του Μάο. Κρεμόταν πάνω από το ψυγείο. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι το πορτρέτο κρεμόταν στραβά. Ίσα-ίσα που ακουμπούσε τον τοίχο, σαν να ήταν έτοιμο να πέσει. Από αυτή τη γωνία, φαινόταν σαν να σε κοιτάει από ψηλά. Είχα την αίσθηση ότι παρατηρούσε κάθε μου κίνηση, μερικές φορές ήταν εκνευριστικό», δηλώνει ο Παύλος Κοζαλίδης.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά την πρώτη του έκθεση, ο Παύλος Κοζαλίδης επιστρέφει στο Μουσείο Μπενάκη. Τότε, το 2008, με τον τίτλο «Αναζητώντας την χαμένη πατρίδα» παρουσίαζε τις φωτογραφίες που τράβηξε. Μετά από αρκετά ταξίδια στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Αναζητώντας τις ρίζες της οικογένειάς του. Καταγράφοντας παράλληλα τα ίχνη των Ελλήνων ποντιακής καταγωγής που είχαν απομείνει εκεί.
«Το σπίτι των πεταλούδων» είναι ο τίτλος της νέας φωτογραφικής του έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη. Μας μεταφέρει σε έναν εντελώς διαφορετικό προορισμό, την Κίνα. Με ανάλογες φωτογραφικές αφετηρίες, όπως η διαρκής και συνεπής παρατήρηση. Αυτή επιτυγχάνεται μέσα από επαναλαμβανόμενα ταξίδια μεγάλης διάρκειας. Πάντοτε εκτός των τουριστικών δρόμων. Επίσης και οι προσωπικές εμπειρίες που λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη για όλη αυτή την περιπέτεια.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΖΑΛΙΔΗΣ: Η ΕΠΙΛΟΓΗ
Μέσα από 10.000 περίπου φωτογραφίες θα επιλέξει περίπου 60. Θέλει να τις εκθέσει με τον δικό του τρόπο. Με βαθιά φωτογραφική ματιά. Δίχως να αφήσει σε κανέναν άλλον να τους αλλάξει θέση μέσα στον χώρο. Πορτρέτα ανθρώπων. Απομακρυσμένες περιοχές που αποκαλύπτουν μια διαφορετική πτυχή της ζωής στην Κίνα. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όλα εκτυπωμένα μέσα σε σκοτεινούς θαλάμους, σε φωτογραφικό χαρτί με πολύ φροντίδα και αγάπη.
Ο Παύλος Κοζαλίδης μεγάλωσε στον Καναδά όπου μετανάστευσε η οικογένειά του. Όταν ο ίδιος ήταν επτά ετών. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ξεκίνησε ερασιτεχνικά την ενασχόλησή του με τη φωτογραφία. Με την επανεγκατάσταση της οικογένειάς του στην Αθήνα, αποφάσισε να ασχοληθεί συστηματικά με αυτό το μέσο.
Έχει ταξιδέψει για περισσότερο από είκοσι χρόνια, φωτογραφίζοντας στην Ασία, την Αφρική, τη Νότια και Κεντρική Αμερική. Ξεκίνησε να επισκέπτεται την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας (Τουρκία, Γεωργία, Ουκρανία και Ρωσία). Αναζητώντας τις ρίζες των μελών της οικογένειάς του. Εκδιώχθηκαν από τη γενέτειρά τους και έφτασαν πρόσφυγες στον Πειραιά.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΖΑΛΙΔΗΣ: ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ
Στην πορεία του αυτή και μετά από αρκετά ταξίδια (1995-2003), κατέγραψε με τη μηχανή του εικόνες της ζωής των Ελλήνων ποντιακής καταγωγής. Αυτών που έχουν απομείνει στην περιοχή, διατηρώντας τη γλώσσα και τα έθιμά τους. Οι φωτογραφίες παρουσιάζονται στην έκθεση «Αναζητώντας τη χαμένη πατρίδα» τον Μάρτιο 2008. Έγιναν κατά παραγγελία του Μουσείου Μπενάκη. Αποτελούν την πρώτη ατομική του έκθεση.
Ο Παύλος Κοζαλίδης στα πολύμηνα ταξίδια του, ζει με τους ανθρώπους που φωτογραφίζει. Γίνεται μέρος της ζωής τους, τσαλακώνεται, πονάει δίπλα τους. Γελάει μαζί τους. Με τις στιγμές αυτές να παγώνουν σε άσπρο μαύρο. Άλλοτε με εντάσεις και άλλοτε υποφωτισμένες και θολές.
Μοναξιά. Αποξένωση. Απόγνωση. Φόβος. Αγωνία. Είτε αντιμετωπιστούν ως σύνολο, είτε βλέποντας την καθεμία ξεχωριστά, οι φωτογραφίες του Κοζαλίδη έχουν μια βαθιά κοινωνική πλευρά. Ένα συγκινητικό και συνάμα αιχμηρό βλέμμα. Προσφέροντάς μας την ευκαιρία για μια ουσιαστική προσέγγιση ενός κόσμου ελάχιστα γνώριμου.
