ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΝΑ ΣΤΟΛΙΔΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ
Οικία Λάζαρου Κουντουριώτη: γράφει ο Κώστας Πετρόπουλος
Φωτογραφίες: Γιάννης Φραγκούλης
Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος ιδρύθηκε το 1882. Σκοπός της είναι η συλλογή, η διατήρηση και η προβολή ιστορικών αντικειμένων και γραπτών μαρτυριών. Αυτά που διασφαλίζουν τη νεοελληνική ιστορική μνήμη. Λίγο μετά τη σύστασή της δημιούργησε το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Αυτό στεγάζεται στο Μέγαρο της Παλιάς Βουλής στην Αθήνα. Μπορεί κανείς να δει εκεί την ιστορική διαδρομή των Ελλήνων από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από του Οθωμανούς μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παράρτημά του είναι η Ιστορική Οικία Λάζαρου Κουντουριώτη στην Ύδρα. Ένα τουριστικό αξιοθέατο για τον επισκέπτη του νησιού.
ΟΙΚΙΑ ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ: Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1769 στην Ύδρα. Υπάρχουν πολλές εικασίες για την καταγωγή της οικογένειάς του. Εικάζεται πως οι πρόγονοι του εγκαταστάθηκαν στην Ύδρα από το Κρανίδι, την Αρκαδία ή τη Μεγαρίδα. Πατέρας του ήταν ο Ανδρέας-Αναγνώστης Κουντουριώτης. Αυτός παντρεύτηκε τη Μαρία, κόρη του εύπορου Λάζαρου Κοκκίνη. Με αυτή οποία απέκτησε δύο αγόρια, τον Λάζαρο και τον, κατά δεκατρία (13) χρόνια νεότερο αδελφό του, Γεώργιο.
«Οικία Λάζαρου Κουντουριώτη: μετά
το θάνατό του ακολούθησε
πενθήμερο εθνικό πένθος.»
Σε ηλικία μόλις δεκατεσσάρων ετών αναμείχθηκε στις εμπορικές υποθέσεις του πατέρα του. Τον αντιπροσώπευσε στην Ύδρα ενώ αυτός ήταν στη Γένοβα. Αργότερα, έλαβε τα ηνία του εμπορικού οίκου του πατέρα του. Αυτός δολοφονήθηκε κατά τις παραμονές της Πρωτοχρονιάς του 1802. Αύξησε κατά πολύ την περιουσία που κληρονόμησε και αναδείχτηκε σε μια από τις ισχυρότερες προσωπικότητες του τόπου του.
Αν και δεν ήταν από τους υποκινητές της Επανάστασης, την οποία θεωρούσε πρόωρη, την ενστερνίσθηκε μετά το ξέσπασμά της και την υποστήριξε. Η περιουσία της οικογένειας Κουντουριώτη εκείνα τα χρόνια υπολογίζεται σε 800.000 τουλάχιστον δίστηλα. Δαπανήθηκε κατά τα τρία τέταρτά της υπέρ της Επανάστασης, διαχειριζόμενη από τον Λάζαρο, ως αρχηγού της οικογένειας. Την περίοδο 1835-36 διετέλεσε Δήμαρχος Ύδρας.
Ήταν Γερουσιαστής και τιμώμενος από τους πάντες ως ο πρώτος πολίτης της Ελλάδος. Απεβίωσε την 6 Ιουνίου 1852. Μετά το θάνατό του ακολούθησε πενθήμερο εθνικό πένθος. Παιδιά του ήταν οι Παντελής Κουντουριώτης, Δημήτριος Κουντουριώτης και Μαρία Κουντουριώτη που παντρεύτηκε τον Δημήτριο Βούλγαρη.
Για τη ζωή του έχουν γραφτεί διάφορα. Έχει χαρακτηριστεί ως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα από κάποιους ιστορικούς. Το σπίτι του δεσπόζει στο άνω βορειοδυτικό μέρος του λιμανιού της Ύδρας.
ΟΙΚΙΑ ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ: ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ
Το σπίτι του υδραίου πρόκριτου Λαζάρου Κουντουριώτη, χτισμένο την εποχή της ναυτικής ακμής του νησιού, δεσπόζει στη δυτική πλευρά του όρμου της Ύδρας.
Στο αρχοντικό της σημαντικής αυτής πολιτικής φυσιογνωμίας της νεότερης Ελλάδας, έγιναν σημαντικές διαβουλεύσεις για θέματα της Επανάστασης του 1821. Φιλοξενήθηκαν σημαίνουσες προσωπικότητες της εποχής, Έλληνες και ξένοι.
Το 1979 η οικία περιήλθε στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, δωρεά του δισέγγονού του Παντελή Κουντουριώτη και της συζύγου του Φρόσως. Σκοπός ήταν να μετατραπεί σε μουσείο. Μετά από πολύχρονες εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης από το καλοκαίρι του 2001 η ιστορική οικία είναι ανοιχτή για το κοινό και λειτουργεί ως παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.
Η Εταιρεία, πιστή στην επιθυμία των δωρητών και αναγνωρίζοντας την αξία του αρχοντικού Κουντουριώτη μέσα στην υδραίικη οικιστική και ιστορική ιδιαιτερότητα, διατήρησε αναλλοίωτα όλα τα ιστορικά και αρχιτεκτονικά του στοιχεία και διαμόρφωσε επισκέψιμους εκθεσιακούς χώρους.
ΟΙΚΙΑ ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ: ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ
Ο όροφος παρουσιάζεται όπως τον είχε βιώσει ο τελευταίος απόγονος της οικογένειας και δωρητής Παντελής Κουντουριώτης. Υπάρχουν τα έπιπλα, τα σκεύη, οι ζωγραφικούς πίνακες και προσωπικά αντικείμενα της οικογένειας Κουντουριώτη. Στον άνω όροφο εκτίθεται αξιόλογη συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου: Παραδοσιακές ενδυμασίες, κοσμήματα, διακοσμητικά και χρηστικά αντικείμενα. Μια αναφορά κυρίως στη νησιωτική παραδοσιακή τέχνη.
«Οικία Λάζαρου Κουντουριώτη:
χαρακτηριστικό δείγμα της
παραδοσιακής υδραίικης αρχιτεκτονικής.»
Στο ισόγειο, στα παλιά κελάρια του σπιτιού που έχουν κατάλληλα διαμορφωθεί, εκτίθενται μόνιμα πίνακες δύο καταξιωμένων στην Ελλάδα και το εξωτερικό ζωγράφων: Του Περικλή Βυζάντιου (1893-1972) και του γιου του Κωνσταντίνου Βυζάντιου (1924-2007). Αυτοί συνδέονταν με στενούς οικογενειακούς δεσμούς με την οικογένεια Κουντουριώτη.
Ο κύριος χώρος της κατοικίας ήταν στο Β΄ ισόγειο. Εκεί ήταν οι αίθουσες υποδοχής. Η είσοδος ήταν από τη βόρεια αυλή. Ήταν το «καλό σπίτι» με επίπλωση φερμένη από Ανατολή και Δύση. Αυτή είναι αρμονικά συνταιριασμένη με τα ντόπια στοιχεία.
Υπάρχουν οι νησιώτικοι καναπέδες και τα μεντέρια που έχουν τοποθετηθεί δίπλα σε ευρωπαϊκές κονσόλες. Ακόμη, μπουφέδες, ξύλινες κασέλες και δίφυλλες ντουλάπες. Μαγκάλια και χαλκώματα, χρυσοποίκιλτοι καθρέφτες, αγγλικά και ιταλικά σερβίτσια. Ναυτικά ενθύμια, ζωγραφικά και φωτογραφικά οικογενειακά πορτρέτα. Χαρακτικά του αγώνα της ανεξαρτησίας συνθέτουν ένα ομοιόμορφο και ιδιαίτερα γοητευτικό σύνολο.
Την προσοχή τραβούν η ολόσωμη εικόνα του Λάζαρου Κουντουριώτη, προσωπογραφίες μελών της οικογένειάς του, η πολυθρόνα, η τιμητική σπάθη και τα παράσημά του. Ναυτικά όπλα του αγώνα και η χάλκινη προτομή του υδραίου ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη.
ΟΙΚΙΑ ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ: Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ
H ιστορική οικία Λαζάρου Κουντουριώτη είναι χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής υδραίικης αρχιτεκτονικής. Χτίστηκε στο τέλος του 18ου αιώνα, την εποχή της οικονομικής άνθησης και ναυτικής υπεροχής της Ύδρας. Ουσιαστικά το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα-το πρώτο τέταρτο του 19ου αιώνα.
Την εποχή αυτή υπήρχαν τα προνόμια για ελεύθερη ναυσιπλοΐα με την κάλυψη της ρωσικής σημαίας. Επίσης με τις διεθνείς συγκυρίες που διαμορφώθηκαν με τη Γαλλική Επανάσταση και τους ναπολεόντειους πολέμους, οι Υδραίοι σταδιακά έγιναν κύριοι των θαλάσσιων δρόμων της Μεσογείου. Η Ύδρα αναδείχτηκε σε πρώτη ναυτική δύναμη ανάμεσα στα ελληνικά νησιά.
Στα χρόνια της ακμής η πόλη της Ύδρας ανοίγεται προς τη θάλασσα. Επεκτείνεται και αποκτά σε γενικές γραμμές τη σημερινή της μορφή. Χτίζονται μεγαλοπρεπή οικήματα, τα περισσότερα συγκεντρωμένα σε περίοπτη θέση. Εξωτερικά είναι λιτά και απέριττα. Εσωτερικά όμως συγκρίνονται με γενοβέζικα αναγεννησιακά αρχοντικά. Διαθέτουν σπάνιες ανέσεις, πολυτελή έπιπλα, χαλιά, οικιακά σκεύη και διακοσμητικά αντικείμενα. Ενθύμια φερμένα από λιμάνια της Δύσης και της Ανατολής.
