ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΨΑΛΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΣΚΡΟΥΤΖ, ΜΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

η συνδιαλλαγή του υπερφυσικού με το φυσικό

Ο Αχιλλέας Ψαλτόπουλος μιλά με το Γιάννη Φραγκούλη

Μιλήσαμε με τον Αχιλλέα Ψαλτόπουλο για τη νέα θεατρική του παράσταση, «Σκρουτζ, μία χριστουγεννιάτικη ιστορία» που ανεβαίνει στο θέατρο Φαργκάνη. Μία παράσταση για παιδιά, μία ευκαιρία όμως και για ενήλικες να ανακαλύψουν τη χαμένη αθωότητά τους, την αγάπη έτσι όπως εκφράζεται από έναν άνθρωπο σε ένα συνάνθρωπό του, με πάσα ειλικρίνεια.

Ποια ήταν η αφορμή για να ασχοληθείτε με την ιστορία του Σκρουτζ;

Πάντοτε με γοήτευε και λίγο με τρόμαζε αυτή η ιστορία του «μάστορα» Καρόλου Ντίκενς. Μπορεί για τους Άγγλους που είναι στην παράδοσή τους -ας θυμηθούμε και τον Άμλετ- η παρουσία των φαντασμάτων, η νουβέλα του Ντίκενς να μη δημιουργούσε το παραξένεμα που προκαλεί σε μας τους πιο ηλιόλουστους και μεσογειακούς λαούς. Πάντως αυτή η συνεχής οικεία συνδιαλλαγή με τα πνεύματα, και το συνεχές ταξίδι στο παρελθόν, στο παρόν και το μέλλον έβρισκα πως έχει κάτι πολύ κινηματογραφικό. Και ως γνωστόν το θέατρο που κάνω είναι εξαιρετικά επηρεασμένο από την κινηματογραφική γραφή. Ευκαιρία, λοιπόν, έψαχνα για την θεατρική του μεταφορά, που σίγουρα έπρεπε ν’ αρχίσει την περίοδο των Χριστουγέννων.

Πέρα απ’το εύκολα αναγνωρισμένο πρόσωπο του Σκρουτζ, τι σημαίνει κατά βάθος για εσάς αυτή η προσωπικότητα και ο μύθος που την περιβάλλει;

Πιστεύω πως πολύ πριν την φροϋδική ψυχανάλυση, ο Ντίκενς δημιούργησε όχι μόνο ένα πλήρες ψυχογράφημα ενός ανθρώπου με ελλειμματική ψυχολογία, αλλά πρότεινε, ίσως λίγο αφελώς και προσχηματικά, και την ίασή του: αγάπη για τον πάσχοντα συνάνθρωπό σου. Ο μισανθρωπισμός του Σκρουτζ είναι η αυτοάμυνα ενός ανθρώπου που δέχτηκε πολλά πλήγματα στη ζωή του. Το πάθος του για τον πλουτισμό συνάδει με τις επιταγές της σύγχρονης δυτικής, θα λέγαμε οικουμενικής πια, κοινωνίας. Πλούσιος= ισχυρός και ο από πάνω. Η κοινωνική σχιζοφρένεια όμως λέει πως τέτοια πρόσωπα έλκουν τον φθόνο της υπόλοιπης κοινωνίας που κρυφίως πλην σαφώς εύχονται την πτώση τους, και την εξομοίωση τους με το μέσο όρο. Κατ’αυτούς η υπέρμετρη επιτυχία είναι ένα είδος ύβρεως. Έτσι ο Σκρουτζ μοιραία και νομοτελειακά είναι ένας κοινωνικά outcast. Ένας απόβλητος.

Πως θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε σήμερα το Σκρουτζ στην κοινωνία, στο αξιακό μας σύστημα;

Νομίζω πως έχουμε πληθώρα Σκρουτζ διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα. Βέβαια εδώ, η μακροχρόνια κρίση που διανύουμε και η αλλοπρόσαλλη πολιτική που ασκήθηκε έκανε πολλούς Σκρουτζ να προσγειωθούν απότομα. Υπάρχουν, όμως, πολλοί ακόμα κι ας επιλέγουν τώρα πια να κρύβονται.

sinentefxi axillea psaltopoulou foto2

Η αγάπη τελικά νικά, τι είναι για εσένα η αγάπη;

Ο χριστιανισμός κηρύσσει την αγάπη. Το ίδιο και άλλες θρησκείες. Ο Ζουλάφσκι στην εξαιρετική του ταινία ορόσημο «Σημασία έχει ν’αγαπάς» απέδειξε πέρα οποιασδήποτε αμφιβολίας πως η αγάπη δεν είναι πανάκεια που μπορεί να διορθώσει ο,τιδήποτε στραβό ή να σώσει. Η αγάπη ίσως να είναι τελικά ένας «μύθος». Λιγάκι αφελής και πολύ ρομαντικός. Σίγουρα, όμως, είναι ένας θετικός «μύθος». Και η εποχή μας έχει ανάγκη από τέτοιες σταγόνες αισιοδοξίας.

Πως μπορεί ένας άνθρωπος να αγαπάει μέσα σε μία κοινωνία όπου υπάρχει τεράστιο έλλειμμα επικοινωνίας;

Ασφαλώς και μπορεί, καλύπτοντας έτσι προσωπικές ανάγκες για την συναισθηματική του ισορροπία. Θα πρέπει, όμως, να είναι προετοιμασμένος για να παρεξηγηθεί, για να πληγωθεί και να ια να προδοθεί. Θυμηθείτε και την «Βιριδιάνα», του Μπουνιουέλ. Καλό είναι να εκδηλώνει την αγάπη του με μέτρο.

Η θεραπεία μέσω των ονείρων έπαιξε μεγάλο ρόλο στην αφήγηση, αυτό θα ήταν ένα πεδίο για να οδηγηθεί η αφήγηση του Ντίκενς προς άλλες κατευθύνσεις;

Ακόμα και να υπήρχε αυτή η δυνατότητα, ο Ντίκενς του 1842 δεν ήταν σε θέση να την εκμεταλλευθεί. Στην θεατρική μου προσαρμογή αναφέρεται και ο Φρόϋντ, θέλησα όμως να καταλήξω σε μια διφορούμενη λύση, γιατί με γοήτευε η ιδέα της φυσιολογικής συνδιαλλαγής του υπερφυσικού με το φυσικό. Δεν υπάρχουν Μπαμπούλες. Γι αυτό και σκηνοθετικά δεν χρησιμοποίησα ειδικά εφέ, όπως καπνούς και τα παρόμοια.

Είναι πιο εύκολη η σκηνοθεσία μίας παιδικής παράστασης από μία άλλη που απευθύνεται μόνο σε ενήλικες;

Κάθε άλλο. Δε κάναμε καμιά έκπτωση. Αντίθετα οι πρόβες ήταν επίπονες, πολύωρες μουσικά και φωνητικά και ιδιαίτερα σχολαστικές. Ήθελα να αντιμετωπίσω τα παιδιά θεατές σαν νάταν ενήλικες. Να μην τα υποτιμήσω. Ούτε να τα κολακέψω. Από τις παραστάσεις μέχρι τώρα, φάνηκε πως πετύχαμε τον σκοπό μας. Όλα παρακολουθούν την παράσταση απνευστί. Χωρίς να θορυβούν. Καθηλωμένα. Ακόμα και τα πιο μικρά στην ηλικία. Οι απορίες που εκφράζουν μετά το τέλος της παράστασης είναι αφοπλιστικές. Και δείχνουν πως την έχουν παρακολουθήσει με εξαιρετικό ενδιαφέρον και ως ένα σημείο με αξιοθαύμαστη κατανόηση.

Πόσο δύσκολο ήταν να κατευθύνεις τα παιδιά να παίξουν καλά;

Καθόλου. Και τα οκτώ παιδιά που συμμετέχουν στην παράσταση τα γνώριζα από πριν. Τρία μάλιστα υπήρξαν και μαθητές μου στο θέατρο. Δεν υπήρξε καμιά δυσκολία. Κατάλαβαν πάρα πολύ γρήγορα τι ήθελα απ’αυτά, έγιναν φανατικοί οπαδοί της παράστασης, μας μετέφεραν κέφι και ενέργεια και στεναχωριόντουσαν όταν δεν μπορούσαν να είναι σε όλες τις πρόβες εξ αιτίας του σχολείου τους και των άλλων εξωσχολικών δραστηριοτήτων τους. Είχαμε, όμως, και μεγάλους συμμάχους μας τους γονείς τους που μας τα εμπιστεύτηκαν και τα ενθάρρυναν. Τους ευχαριστώ θερμά.

Θα ξανακάνεις παιδική παράσταση στο μέλλον;

Ναι, γιατί όχι;!

Αυτή ήταν επετειακή  για την ομάδα σου, στο μέλλον τι ετοιμάζεις;

Πολλά και διάφορα. Αν είμαι γερός! Κι έχω γύρω μου ταλαντούχους ηθοποιούς και συντελεστές, όπως τώρα.! Μια ή δυο κωμωδίες κι ένα σπουδαίο έργο ανατροπής για τον Καζανόβα ή αλλιώς Δον Ζουάν. Και ίσως έναν άπαιχτο Τέννεσση Ουίλλιαμς. Θα πάρω, όμως, πρώτα μια γερή ανάσα. Ο Σκρουτζ ήταν ιδιαίτερα απαιτητικός ρόλος. Ευχαριστώ.

Διαβάστε το ρεπορτάζ για το θεατρικό έργο εδώ

Διαβάστε την κριτική για αυτή την παράσταση εδώ



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Γιάννης Φραγκούλης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1960, όπου τέλειωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε χημεία στον Καναδά, στο Μόντρεαλ (Quebec), στο Μόνκτον (New Brunswick) και στην Ορλεάνη (Γαλλία). Το 1989 σπούδασε φωτογραφία στην ΑΚΤΟ, στην Αθήνα. Παρακολούθησε σεμινάρια σημειωτικής, με το Δημήτρη Τσατσούλη (φωτογραφίας, λογοτεχνίας και θεάτρου), στο Ελληνοαμερικάνικο Κολλέγιο. Το 2009 τέλειωσε το Master in Arts, από το Middlesex University, με θέμα της διατριβής του, «Ο μύθος, μια αφηγηματική διακειμενικότητα». Το 1989 άρχισε να αρθρογραφεί και το 1990 ξεκίνησε να γράφει κριτικές κινηματογράφου. Το 1992 έγινε μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, της οποίας έχει διατελέσει Πρόεδρος, και της FIPRESCI. Το 1994 έγινε μέλος του «Μικρό» (Σωματείο για την ταινία μικρού μήκους), στο οποίο ήταν Πρόεδρος για δύο θητείες. Το 2000 ξεκίνησε να διδάσκει σε σεμινάρια κινηματογράφου στην Ένωση Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΤΕΚΤ), στο «Μικρό», στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στο Μικρό Πολυτεχνείο, στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, στο δικό του χώρο και σε συνεργασία με τη filmfabrik Productions, στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάσκει κινηματογράφο μέχρι σήμερα στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι Fabula, το οποίο διευθύνει. Συμμετείχε στο στρογγυλό τραπέζι της FIPRESCI, στην Κωνσταντινούπολη και στη Φιλιππούπολη με θέμα τον βαλκανικό κινηματογράφο. Συμμετείχε σε κριτικές επιτροπές στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και σε Φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι επιστημονικός σύμβουλος του Εργαστηρίου Almakalma, το οποία ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο (Performance). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Εξόρμηση, στην οποία ήταν υπεύθυνος του πολιτιστικού τμήματος, στην Αθηναϊκή, στη Νίκη, στο Μανδραγόρα, στην Ουτοπία, στη Σύγχρονη Εκπαίδευση, στον κατάλογο του Φεστιβάλ της Λάρισας, στη Γραφή, στο Κ.ΛΠ., στο Ριζοσπάστη και στο Αλμανάκ της ΠΕΚΚ. Ίδρυσε το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», στο οποίο ήταν διευθυντής σύνταξης, το 1992, το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», στο οποίο ήταν διευθυντής, το 2000. Επιμελήθηκε και συνπαρουσίασε, μαζί με τον Κώστα Σταματόπουλο, την εκπομπή «Cineπλάνο», στο 902TV, από το 2008 έως το 2009. Ήταν υπεύθυνος για τους διαδικτυακούς τόπους www.cinemainfo.gr και www.theaterinfo.gr. Ίδρυσε και διεύθυνε το greeceactuality.wordpress.com. και τώρα διευθύνει και αρθρογραφεί στα www.filmandtheater.gr και www.thessalonikinfo.gr. Έχει μεταφράσει το βιβλίο του Jean Mitry, «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», έχει γράψει τα βιβλία «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, το 2006, «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών (σειρά νεανική Βιβλιοθήκη) και «Κώστας Φέρρης», εκδ. της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Έχει οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις στην Ελλάδα, όπως το Αφιέρωμα στον Παλαιστινιακό Κινηματογράφο, το 2002, την Εβδομάδα Κλασικού Ιαπωνικού Κινηματογράφου και την Εβδομάδα Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το 2002, ως μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Πανοράματος Νέων Δημιουργών, στο Ε.Κ.Θ., στη Θεσσαλονίκη, και ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης Solaris, η οποία δραστηριοποιείται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Διευθύνει το Αφηγηματικό Εργαστήριο Fabula, που ερευνά τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο. Έχει σκηνοθετήσει τρείς ταινίες μικρού μήκους, οι δύο πτυχιακές για το Master στο πανεπιστήμιο Middlesex, και την ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας». ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ «Μέσα από τις βιτρίνες», 8΄, 2009, σκηνοθεσία «Nafasz», 7΄, 2009, σκηνοθεσία «Η αγία της αρχαίας Μαντινείας», 50΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Στιγμή απολιθωμένη», 31΄, 2010, ντοκιμαντέρ, σκηνοθεσία «Η τελευταία λατέρνα», 6΄, 2010, σεναριακή επιμέλεια «Το κλειδί της επιστροφής», 13΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Το συρματόπλεγμα», 19΄, 2015, σεναριακή επιμέλεια «Στο Τσινάρι», 7΄, 2017, σκηνοθεσία «Sotos, ζωγράφος αει…πράγμων», 2020, 97΄, σκηνοθεσία-φωτογραφία ΒΙΒΛΙΑ «Ο ρυθμός και η μουσική στον κινηματογράφο», του Jean Mitry, μετάφραση, εκδ. Entracte και Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2001 «Τι είναι ο κινηματογράφος;», εκδ. Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών, Αθήνα, 2004 «Κώστας Φέρρης», εκδ. Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Αθήνα 2004 «Η κωμωδία στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο», εκδ. Έλευσις, Τρίπολη, 2006


Copyritght 2022 Thessalonikinfo / All rights reserved