γράφει ο Δημήτρης Βασιλείου
Σήμερα γιορτάζει ο Charles της καρδιάς μας επειδή ξέρω πως είμαστε αρκετοί και αρκετές σας εύχομαι από την καρδιά μου καλό Σαββατοκύριακο με το θρυλικό «La Boem»!
O Charles Aznavour, του οποίου το πλήρες όνομα Σαχνούρ Βαγκινάγκ Αζναβουριάν στα Αρμενικά: «Շահնուր Վաղինակ Ազնավուրեան γεννηθηκε σαν σήμερα στης 22 Μαΐου 1924, ήταν Γάλλος, αρμενικής καταγωγής, τραγουδιστής, τραγουδοποιός, ηθοποιός, ακτιβιστής, διπλωμάτης. Είναι γνωστός για τη μοναδική φωνή τενόρου που διαθέτει: καθαρή και δυνατή στις ψηλές νότες, χάλκινη και βαθιά στις χαμηλές νότες. Με μία καριέρα που ξεπερνά τα 70 χρόνια, ηχογράφησε περισσότερα από 1.200 τραγούδια τα οποία έχουν ερμηνευθεί σε οκτώ γλώσσες. Τόσο για τον εαυτό του όσο και για άλλους καλλιτέχνες, έγραψε ή συνέγραψε τους στίχους σε περισσότερα από 1.000 τραγούδια. Ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς τραγουδιστές της Γαλλίας, με συνεχή παρουσία και παραγωγή στην μουσική βιομηχανία.
Παρακαλώ Ιδιότητες: τραγουδιστής-τραγουδοποιός, σεναριογράφος, ηθοποιός ταινιών, στιχουργός, συνθέτης, ποιητής, ηθοποιός, διπλωμάτης, συγγραφέας, μουσικός ηχογραφήσεων και μουσικός
Πούλησε 180 εκατομμύρια δίσκους καθ’όλη την διάρκεια της ζωής του και θεωρήθηκε ως ο Φρανκ Σινάτρα της Γαλλίας. Ο κριτικός μουσικής Στίβεν Χόλντεν περιέγραψε τον Αζναβούρ ως τη «θεότητα της γαλλικής ποπ μουσικής». Θέλει και ρώτημα λέω εγώ! Θεωρήθηκε και ο πιο δημοφιλής Αρμένιος της εποχής του. Το 1998, ο Αζναβούρ έλαβε τον τίτλο «Ψυχαγωγός της Χρονιάς», από το κανάλι CNN και από τους χρήστες του Time Online παγκοσμίως. Αναγνωρίστηκε ως ο καλύτερος ερμηνευτής του αιώνα, λαμβάνοντας σχεδόν το 18% των ψήφων, μαζί με τους Έλβις Πρίσλεϊ και Μπομπ Ντύλαν.
Ο Αζναβούρ τραγούδησε για προέδρους, πάπες και τη βασιλική οικογένεια αλλά και για εκδηλώσεις με ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Ως απάντηση στο σεισμό που έπληξε την Αρμενία το 1988, ίδρυσε τον φιλανθρωπικό οργανισμό Aznavour for Armenia (Ο Αζναβούρ για την Αρμενία) μαζί με τον επιστήθιο φίλο του Λεβόν Σαγιάν. Πραγματοποίησε την πιο πρόσφατη περιοδεία του το 2014.
Στις 24 Αυγούστου 2017 βραβεύτηκε με το 2.618ο αστέρι στην Λεωφόρο της Δόξας του Χόλυγουντ. Στις 19 Σεπτεμβρίου 2018, η τελευταία συναυλία του πραγματοποιήθηκε στο NHK Hall, στην Οσάκα. Την 1η Οκτωβρίου 2018 ανακοινώθηκε ο θάνατός του, σε ηλικία 94 ετών. Ήταν ο μοναδικός στον κόσμο καλλιτέχνης που προς τιμή του έχει ανεγερθεί μνημείο, στο οποίο φέρεται ο ανδριάντας του.
Το πλήρες όνομά του ήταν Σαχνούρ Βαγινάκ Αζναβουριάν. Γεννήθηκε στο Παρίσι, και ήταν γιος των Αρμένιων μεταναστών Μικαέλ Αζναβουριάν, βαρύτονου από την Τυφλίδα, της Γεωργίας, και της Κναρ Μπαγντασαριάν, ηθοποιού, από την Σμύρνη της Τουρκίας. Ο πατέρας του τραγουδούσε σε εστιατόρια στην Γαλλία προτού φτιάξει το δικό του εστιατόριο, που είχε το όνομα Le Caucase.
Οι γονείς του Αζναβούρ τον εισήγαγαν από μικρή ηλικία στον κόσμο της μουσικής. Από την ηλικία των μόλις πέντε ετών συμμετείχε σε παραστάσεις βαριετέ, στις οποίες συνόδευε με την κιθάρα τον πατέρα του και σε ηλικία εννέα ετών εγκατέλειψε το σχολείο, παρά την αντίδραση των γονιών του, προκειμένου να συνεχίσει τις καλλιτεχνικές του παραστάσεις ως τραγουδιστής με το καλλιτεχνικό όνομα «Αζναβούρ». Η αναγνωρισιμότητα ήρθε το 1946, σε μία από εκείνες τις παραστάσεις, όταν η τραγουδίστρια Εντίθ Πιάφ τον άκουσε να τραγουδά και κανόνισε να τον πάρει μαζί της, ως μέλος στην καλλιτεχνική της ομάδα, κατά τις περιοδείες της στις ΗΠΑ και στη Γαλλία.
Από τότε η καλλιτεχνική του εξέλιξη υπήρξε αλματώδης. Από νωρίς γνώρισε τις δημιουργίες του Αρμένιου Σαγιάτ Νοβά του 18ου αιώνα καθώς και του Ομάρ Καγιάμ, πάνω στις οποίες ξεκίνησε να γράφει τραγούδια, από το ύφος των οποίων χαρακτηρίστηκαν «θλιμμένα τραγούδια» (tristesse chansons). Σημαντικότερα εξ αυτών ήταν μία διασκευή του Σαγιάτ Νοβά, το «Ο νε σε ζαμαί», «Κομ ντες ετραζέ», και το «Σε ζουρ ταν αναντύ». Ιδιαίτερη όμως παγκόσμια επιτυχία που σημάδεψε τη δεκαετία του 1960 ήταν το «Λα Μάμμα» (1963).
Τον Ιανουάριο του 1961, ο Σαρλ Αζναβούρ, στις δόξες του, έφθασε στην Αθήνα για να εμφανιστεί σε κοσμικό κέντρο. Αναχωρώντας ο Γάλλος τραγουδιστής συναντήθηκε στο αεροδρόμιο με τη Νάνα Μούσχουρη, η οποία ταξίδευε στο Παρίσι.
Ο Σαρλ Αζναβούρ έχει ερμηνεύσει περισσότερα από 1000 τραγούδια, επί το πλείστον στη γαλλική καθώς και πολλά στην αγγλική, ισπανική, ιταλική και γερμανική γλώσσα. Έχει κάνει πολλές περιοδείες εντός αλλά και εκτός Γαλλίας, όπως στις μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης, της Λατινικής Αμερικής, ΗΠΑ και Καναδά, Αρμενία, Αίγυπτο, καθώς και στην Άπω Ανατολή. Παράλληλα έχει λάβει μέρος σε περίπου 60 κινηματογραφικές ταινίες ενώ υποστηρίζεται ότι έχουν πουληθεί περίπου 100.000.000 δίσκοι του. Μεταξύ των πολλών σπουδαίων τραγουδιστών που έχει συνεργαστεί κατά καιρούς συμπεριλαμβάνεται και η Ελληνίδα τραγουδίστρια Νάνα Μούσχουρη.
Κινηματογραφικά ο Αζναβούρ είχε μία μεγάλη και πολυποίκιλη καριέρα ως ηθοποιός και εμφανίστηκε σε περισσότερες από 80 ταινίες στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Το 1960 ο Αζναβούρ πρωταγωνίστησε στην ταινία «Tirez sur le pianiste», του Φρανσουά Τρυφώ, όπου έπαιξε έναν χαρακτήρα με το όνομα Εντουάρντ Σαρογιάν. Έλαβε εξαιρετικές κριτικές για την εμφάνισή του στην ταινία «Δέκα μικροί νέγροι» (1974). Είχε έναν σημαντικό δευτερεύοντα ρόλο στην ταινία «The tin drum» (1979), που κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, το 1980. Πρωταγωνίστησε στην ταινία «Les fantômes du Chapelier» (1982), του Κλοντ Σαμπρόλ. Στην γαλλική έκδοση της ταινίας «Die fledermaus» (1984), εμφανίστηκε ως καλεσμένος του πρίγκιπα Ορλόφσκι. Σε αυτήν την ταινία πρωταγωνίστησε ο Κίρι Τε Κανάου, σε σκηνοθεσία του Πλάσιντο Ντομίνγκο, στη Βασιλική Όπερα στο Κόβεντ Γκάρντεν. Πρωταγωνίστησε στην ταινία «Ararat» (2002), στην οποία ενσάρκωσε τον Έντουαρντ Σαρογιάν, έναν σκηνοθέτη του κινηματογράφου.
Από το σεισμό που έπληξε την Αρμενία το 1988, ο Αζναβούρ βοήθησε την χώρα μέσω της φιλανθρωπικής οργάνωσής Aznavour for Armenia («Αζναβούρ για την Αρμενία»). Μαζί με τον κουνιάδο του και συγγραφέα Ζωρζ Γκαρβαρέντζ, έγραψε το τραγούδι «Pour toi Arménie» («Για σένα, Αρμενία»), το οποίο ερμηνεύθηκε από δημοφιλείς τραγουδιστές της Γαλλίας και κατέλαβε την πρώτη θέση των charts επί 18 εβδομάδες. Υπάρχει μια πλατεία που φέρει το όνομά του στο κεντρικό Γερεβάν, στην οδό Αμποβιάν, και ένα άγαλμα έχει ανεγερθεί στο Γκιουμρί, όπου χάθηκαν οι περισσότερες ζωές κατά τον σεισμό του 1988.
Το 1995 ο Αζναβούρ ανέλαβε την θέση του πρέσβη και του μόνιμου αντιπροσώπου της Αρμενίας στην ΟΥΝΕΣΚΟ. Ο Αζναβούρ ήταν μέλος του Ταμείου Διεθνούς Συμβουλίου Επιτρόπων της Αρμενίας. Ο οργανισμός αυτός έχει διαθέσει περισσότερα από 150 εκατομμύρια αμερικάνικα δολάρια για φιλανθρωπική βοήθεια και βελτίωση των υποδομών στην Αρμενία από το 1992 μέχρι σήμερα. Έλαβε το βραβείο του εθνικού τάγματος της λεγεώνας της τιμής το 1997. Το 2004 ο Αζναβούρ έλαβε τον τίτλο του Εθνικού Ήρωα της Αρμενίας, που αποτελεί το ύψιστο βραβείο της χώρας. Στις 26 Δεκεμβρίου 2008, ο πρόεδρος της Αρμενίας Σερζ Σαργκσιάν υπέγραψε ένα προεδρικό διάταγμα με το οποίο έδωσε την ιθαγένεια της Δημοκρατίας της Αρμενίας στον Αζναβούρ, τον οποίο αποκάλεσε έναν «εξέχοντα τραγουδιστή και μια εξέχουσα δημόσια προσωπικότητα» αλλά και έναν «ήρωα του λαού της Αρμενίας».
Το 2011 το Μουσείο Σαρλ Αζναβούρ άνοιξε στο Γερεβάν της Αρμενίας. Υπάρχουν δυο κύριες πλατείες που φέρουν το όνομα Πλατεία Σαρλ Αζναβούρ στην Αρμενία, μια στο Γκιουμρί και μια στην πρωτεύουσα της χώρας Ερεβάν.
Τον Απρίλιο του 2016, ο Αζναβούρ επισκέφτηκε την Αρμενία προκειμένου να συμμετάσχει στην τελετή απονομής των βραβείων Aurora. Στις 24 Απριλίου 2016, μαζί με τον Σερζ Σαργκσιάν, την Καθολική Εκκλησία της Αρμενίας, την Αυτού Εξοχότητας Γκαρεγκίν Β΄ και τον ηθοποιό Τζορτζ Κλούνεϊ, ο Αζναβούρ τοποθέτησε λουλούδια στο μνημείο που έχει στηθεί προς τιμήν της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Ο Αζναβούρ παντρεύτηκε τρεις φορές: με την Μισελίν Ρυζέλ (1946), την Εβελίν Πλεσίς (1956) και την τελευταία σύζυγό του Ούλα Θόρσελ (1967). Έξι παιδιά απέκτησε από αυτούς τους γάμους: Σέντα, Σαρλ, Πάτρικ, Κάτια, Μίσα και Νικολά. Το 1990 έδωσε πληροφορίες για την ζωή του στον συγγραφέα-σκηνοθέτη Μίκαελ Φίνεϊ Κάλλαν για χάρη της σειράς «My Riviera», τα γυρίσματα της οποίας πραγματοποιήθηκαν στο εσωτερικό και στην γύρω περιοχή από το σπίτι του Αζναβούρ, στο Πορτ Γκριμόντ, στην νότια Γαλλία. Κατοικούσε στην περιοχή Σαιντ Συλπίς στο Βω της Ελβετίας.
Την 1η Οκτωβρίου 2018 ανακοινώθηκε ότι ο Αζναβούρ πέθανε στο σπίτι του, στο χωριό Μούριες, στην νότια Γαλλία.
Ο Αζναβούρ συμμετείχε ενεργά στην γαλλική, αρμενική και διεθνή πολιτική καθώς η καριέρα του απογειωνόταν. Κατά την διάρκεια των γαλλικών προεδρικών εκλογών του 2002, όταν ο συντηρητικός εθνικιστής Ζαν-Μαρί Λε Πεν, του Εθνικού Μετώπου, πέρασε στον επόμενο γύρο των εκλογών απέναντι στον τότε Γάλλο πρόεδρο Ζακ Σιράκ, ο Αζναβούρ υπέγραψε το υπόμνημα «Vive la France» και κάλεσε όλους τους Γάλλους να «τραγουδήσουν την Μασσαλιώτιδα» σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο Σιράκ, προσωπικός φίλος του Αζναβούρ, κέρδισε τελικά τις εκλογές του 2002 με απόλυτη πλειοψηφία, λαμβάνοντας πάνω από το 82% του συνόλου των ψήφων.
Ο Αζναβούρ έγραψε ένα τραγούδι με θέμα την Γενοκτονία των Αρμενίων, που είχε τον τίτλο «Ils sont tombés» (γνωστό στα αγγλικά ως «They fell»).
Συχνά συμμετείχε σε εκστρατείες αναφορικά με τη μεταρρύθμιση του διεθνούς νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων. Το Νοέμβριο του 2005 συναντήθηκε με τον τότε πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και συζήτησαν το θέμα της αναθεώρησης του όρου για την προστασία των ερμηνευτών και των παραγωγών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στο πλαίσιο της συζήτησης τάχθηκε υπέρ της πιθανότητας επέκτασης του όρου αυτού από τα 50 χρόνια που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση στα 95 χρόνια που ισχύει στον αντίστοιχο νόμο στις ΗΠΑ, δηλώνοντας ότι «όσον αφορά στο νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων, οι καλλιτέχνες και οι δισκογραφικές εταιρείες έχουν την ίδια ακριβώς άποψη. Η επέκταση του όρου περί προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων θα ήταν κάτι καλό για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, θετικό για την ευρωπαϊκή οικονομία και θα έβαζε ένα τέλος στην διάκριση που υφίσταται σήμερα με τις ΗΠΑ».
Επιπλέον αντάλλαξε πυρά με τη Γαλλίδα πολιτικό Κριστίν Μπουτέν πάνω στην άποψή της για μια «παγκόσμια άδεια» που θα έδινε εξουσιοδότηση κάθε φορά που θα γινόταν μία κοινή χρήση αρχείων, που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα, μέσω του διαδικτύου. Ο Αζναβούρ ισχυρίστηκε ότι αυτή η «άδεια» θα περιόριζε την δημιουργικότητα. Το Μάιο του 2009 η γαλλική γερουσία ενέκρινε ένα από τα σκληρότερα νομοσχέδια που δημιουργήθηκαν ποτέ πάνω στην διαδικτυακή καταπολέμηση της πειρατείας μετά από μια ψηφοφορία με 189 υπέρ και 14 κατά. Ο Αζναβούρ ήταν θερμός υποστηρικτής αυτού του μέτρου και το θεώρησε ως σημαντική νίκη: «Εάν η νεολαία δεν μπορεί να βγάλει τα προς το ζην μέσω της δημιουργικής εργασίας, τότε θα βρουν άλλο τρόπο για να τα καταφέρουν και έτσι ο καλλιτεχνικός κόσμος θα υποστεί ένα σοβαρό χτύπημα. Δε θα γράφονται νέα τραγούδια, δε θα γράφονται νέα βιβλία, δε θα παράγεται τίποτα απολύτως. Επομένως, έπρεπε να πολεμήσουμε.».
Παράλληλα με τον τιμητικό τίτλο του Γάλλου πρέσβη στην Αρμενία, ο Αζναβούρ δέχτηκε την θέση του πρέσβη της Αρμενίας στην Ελβετία στις 12 Φεβρουαρίου 2009: «Στην αρχή δίστασα καθώς αυτή η θέση δεν είναι μία εύκολη δουλειά, Μετά σκέφτηκα πως ό,τι είναι σημαντικό για την Αρμενία, είναι σημαντικό και για εμάς. Δέχτηκα την πρόταση με αγάπη, χαρά και ένα αίσθημα βαθιάς αξιοπρέπειας.».
