ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ
Κωνσταντίνος Καβάφης: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
Ίσως ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές της ελληνικής, ίσως και της παγκόσμιας, λογοτεχνίας είναι ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Πέθανε στην ίδια πόλη την ημέρα των γενεθλίων του. Το στίγμα που άφησε στην ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία είναι σημαντικό. Αυτό το πιστοποιούν τα θεατρικά έργα, οι ταινίες, οι αναλύσεις για τα έργα του, τα αφιερώματα που έχουν γίνει για αυτόν, τα εικαστικά έργα. Για να γνωρίσει κάποιος καλύτερα τον Κωνσταντίνο Καβάφη θα πρέπει να τον αναλύσει και να δει αυτό που κρύβεται πίσω από τις λέξεις. (Στο τέλος αυτού του κειμένου μπορείτε να βρείτε τις παραπομπές στη μελέτη μας για το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη.)
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ: Η ΔΙΑΡΚΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης δεν σταμάτησε ποτέ να αναζητεί το τραύμα που είχε ο άνθρωπος μέσα στην ψυχή του. Φυσικά ήταν αδύνατον να δει τον ψυχισμό του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Ήταν ικανός να δει τα χνάρια που ο άνθρωπος άφηνε σε όλο το διάβα του, να ανακαλύψει αυτά που υπάρχουν κάτω από αυτά τα αποτυπώματα. Τελικά, να συνδυάσει όλα αυτά τα σημεία και να κάνει μια διαδρομή που δεν είναι τίποτε άλλο από την ιστορική διαδρομή του ανθρώπου.
Ακόμη περισσότερο, δεν του έφτανε αυτή η ανάλυση και η σύνθεση που έκανε. Ήθελε και κατάφερε να κάνει αυτή τη διαχρονική μελέτη που θα έπρεπε να γίνει, με δεδομένο ότι η κοινωνία συνεχώς αλλάζει. Η διαχρονικότητα αυτή ή η διαλεκτική μελέτη της ανθρώπινης ιστορίας κάνει το λογοτεχνικό έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη μοναδικό. Πολύ περισσότερο, μιλούσε και ακόμη μιλάει στην ψυχή του ανθρώπου. Δεν είναι υπερβολή αν θα πούμε ότι ο Κωνσταντίνος Καβάφης ακόμα μας μιλά, μας ακούει και μας απαντά. Πως όμως;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ: Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε σε μια πόλη, την Αλεξάνδρεια, φορτωμένη από θρύλους, ιστορικές αναφορές, φιλοσοφικές αναζητήσεις και βαρβαρότητες. Όλα αυτά μπορεί να επηρέασαν τον ψυχισμό του εφήβου. Αυτό που προβλημάτισε τον νεαρό Καβάφη ήταν τα ταξίδια του και η αποδοχή της ιδιαιτερότητας του ανθρώπου.
Ήταν ομοφυλόφιλος; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν μπορεί να είναι σαφής. Δεν υπάρχει κάτι το διαπιστωμένο, για αυτό το θέμα, στις αναφορές για τη ζωή του. Μετά καταλαβαίνουμε ότι λίγη σημασία έχει αν ήταν ή αν δεν ήταν. Αυτό που μας μένει, διαβάζοντας τα ποιήματά του, είναι ότι αυτός ο ποιητής ήθελε και κατάφερε να δει το τραύμα στην ψυχή του ανθρώπου, τη διαχρονικότητά του, να το αποτυπώσει στα ποιήματά του, να θέσει ερωτήματα στα οποία ο αναγνώστης θα πρέπει να απαντήσει.
Η απάντηση που θα δώσει κάποιος είναι η αρχή μιας άτυπης συνομιλίας. Αυτή γίνεται με την φυσική απουσία του ποιητή. Απών αλλά ουσιαστικά παρών συνομιλεί με τον αναγνώστη. Τα ερωτήματα που θέτει στα ποιήματά του μας προτρέπουν να απαντήσουμε. Η κάθε απάντηση στην ανάγνωση του ίδιου ποιήματος θέτει άλλα ερωτήματα. Αυτά και τα άλλα που έχουν δημιουργηθεί από όλα τα ποιήματά του δημιουργούν ένα σύμπαν, έναν αφηγηματικό κόσμο στον οποίο ο άνθρωπος βρίσκεται και ανακαλύπτει τα θέματα που τον προβληματίζουν. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης έχει καταφέρει να μας προβληματίσει και να μας παροτρύνει να συνδημιουργήσουμε. Ίσως αυτό ήταν που δεν του το συγχώρεσαν πολλοί Έλληνες ποιητές, αυτό που έλειπε από αυτούς.
