ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΝΑ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΑΘΟΣ;
Τσάμη Καρατάσιου;: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης
Μπαίνοντας από την βορειοανατολική είσοδο της πόλης θα βρούμε το στρατόπεδο, είναι σωστό Τσάμη Καρατάσιου; Η οδός Στρατού που περνά μπροστά από το στρατόπεδο οδηγεί στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου όπου τελειώνει το στρατόπεδο. Ας μείνουμε προσωρινά στην ονομασία του. Είναι σωστό να το λέμε Τσάμη Καρατάσιου;
ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΙΟΥ;: ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΤΥΧΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Το στρατόπεδο Τσάμη Καρατάσιου είναι αφιερωμένο στο μακεδονομάχο οπλαρχηγό Τσάμη Καρατάσιο; Αν διαβάσουμε λίγο την νεότερη ιστορία της Ελλάδας θα δούμε ότι δεν υπήρξε κάποιος τέτοιος αγωνιστής, αλλά ο Τσάμης Καρατάσος ήταν υπαρκτό πρόσωπο και σημαντική προσωπικότητα στο μακεδονικό αγώνα.
Ο Δημήτριος ή Τσάμης Καρατάσος (Στενήμαχος Ημαθίας, 1798 – Βελιγράδι, 1861) ήταν Έλληνας οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που έδρασε στην περιοχή της Νάουσας. Αργότερα έγινε υπασπιστής του Όθωνα. Έγινε γνωστός και με το προσωνύμιο Γερο-Τσάμης, κατά την δράση του στην Χαλκιδική, την περίοδο της Μακεδονικής επανάστασης του 1854.
Ο Δημήτριος Καρατάσος ήταν γιος του επίσης αγωνιστή Αναστάσιου Καρατάσου που πρωτοστάτησε ως οπλαρχηγός. Γεννήθηκε το 1798 στο Διχαλεύρι (σημερινή Στενήμαχο), του νομού Ημαθίας. Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, έλαβε μέρος νεότατος, ακολουθώντας τον πατέρα του, πολεμώντας πρώτα στη Νάουσα και μετά την καταστροφή της, στη Στερεά Ελλάδα. Το 1828, ήταν από τους βασικούς πρωταγωνιστές στη Στερεά Ελλάδα, εναντίον των οθωμανικών δυνάμεων.
Ήταν, όπως κι ο πατέρας του, οπαδός της ελληνοσερβικής συμμαχίας, με σκοπό την αποτίναξη της οθωμανικής επικυριαρχίας. Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, ο Τσάμης Καρατάσος συνέχισε τις προσπάθειες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Συμμετείχε αργότερα στη νέα επανάσταση της Χαλκιδικής, το 1854, της οποίας και ήταν ένας από τους βασικούς υποκινητές. Σε αυτόν τον αγωνιστή είναι αφιερωμένο το στρατόπεδο Τσάμη Καρατάσιου.
ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΙΟΥ;: ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΣ
Αναλαμβάνοντας ο Όθωνας βασιλιάς της Ελλάδας και εκτιμώντας την μεγάλη του προσφορά τον προσέλαβε υπασπιστή του. Το 1847 όταν χρειάστηκε να του δοθεί επίσημο διαβατήριο για την επίσκεψη περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μεταξύ των οποίων και την Κωνσταντινούπολη. Ο τότε πρέσβης της Υψηλής Πύλης στην Αθήνα, Κωστάκης Μουσούρος, αρνήθηκε να του χορηγήσει με το αιτιολογικό ότι ήταν persona non grata.
Αυτό θεωρήθηκε προσβολή στο πρόσωπο του βασιλιά Όθωνα όπου σε επικείμενη δεξίωση των Ανακτόρων, που παρευρέθη ο Κωστάκης Μουσούρος, κατόπιν πρόσκλησης, ο Όθωνας τον επιτίμησε έντονα παρουσία όλων. Με υποκίνηση τότε του παριστάμενου Άγγλου πρέσβη Λάιον, ο Κωστάκης Μουσούρος αποχώρησε από τη δεξίωση όπου και ξέσπασαν τα λεγόμενα Μουσουρικά που είχαν ως επακόλουθο τη διακοπή για ένα περίπου έτος των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Παρόλα αυτά την περίοδο 1844-1853, ο Καρατάσος ταξίδευσε στις Σερβικές κοινότητες της Τεργέστης και των Σκοπίων, με σκοπό να βρει υποστήριξη για τον κοινό σκοπό. Οι διαβουλεύσεις του, ήταν ημιεπίσημες, προσπαθώντας έτσι να διερευνήσει και να καλλιεργήσει κλίμα συνεργασίας, στη σφαίρα της μυστικής διπλωματίας.
ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΙΟΥ;: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ
Οι επαναστάσεις των Μακεδόνων είχαν την υποστήριξη του Όθωνα. Πίστευε ότι η απελευθέρωση της Μακεδονίας και άλλων περιοχών της Ελλάδας είναι δυνατή, ελπίζοντας σε Ρωσική στήριξη. Η επανάσταση, όμως απέτυχε, δημιουργώντας εντάσεις στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις τα προσεχή χρόνια.
Ο Καρατάσος ήταν πεπεισμένος ότι μόνο η ελληνοσερβική συμφωνία θα μπορούσε να επιταχύνει τη διαδικασία αποχώρησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τα Βαλκάνια. Το 1859 άρχισε να δημοσιεύει τις προτάσεις του σε άρθρα εφημερίδας. Προσπαθούσε να προσεγγίσει τους εκπροσώπους των σερβικών κοινοτήτων στην Ελλάδα, προκειμένου να τον υποστηρίξουν και να το βοηθήσουν στο σκοπό του. Ο Όθωνας ήταν θετικός και επικροτούσε αυτές τις επαφές.
Έτσι το 1861, μετέβη στο Βελιγράδι για να υπογράψει την πρώτη επίσημη συμφωνία ανάμεσα στις δύο χώρες. Κατά την παραμονή του εκεί, πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες (πιθανόν από κάποια αρρώστια;), ενώ σχεδίαζε κοινή εξέγερση Ελλήνων και Σέρβων. Μετά από μερικούς μήνες, ο Όθωνας αποπέμφθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις, κυρίως των Άγγλων, λόγω λαϊκής εξέγερσης που υποκίνησαν οι ίδιες. Έτσι η ελληνοσερβική συμμαχία, έπρεπε να περιμένει 25 χρόνια, μέχρι να υπογραφεί η πρώτη συμφωνία το 1887, από τον Έλληνα πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη και το Σέρβο ομόλογό του.
ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΙΟΥ;: ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ
Μαρτυρίες αναφέρουν ότι στρατιωτικές εγκαταστάσεις υπήρχαν σε μικρή έκταση του πρώην στρατοπέδου Τσάμη Καρατάσιου, στη δυτική πλευρά. Εντοπίζονται τη χρονική περίοδο 1915-1917, στο πλαίσιο της παρουσίας της συμμαχικής στρατιάς Entente Cordiale. Αυτές οι εγκαταστάσεις ήταν ένα πολύ μικρό μέρος μιας πολύ μεγάλης έκτασης που είχε καταλειφθεί από τις συμμαχικές δυνάμεις και χρησίμευαν για τις ανάγκες του συμμαχικού στρατού.
Επανέρχεται όμως το θέμα: γιατί το στρατόπεδο ονομάζεται Τσάμη Καρατάσιου; Αυτό που ξέρουμε είναι ότι σε μια περιοχή του Ολύμπου λειτουργούσε ένα κέντρο εκπαίδευσης. Αυτό συνέβαινε περιοδικά, δεν ήταν μόνιμο κέντρο. Η λειτουργία του ήταν να εκπαιδεύουν τους μακεδονομάχους. Για να έχουν δική τους επικοινωνία το έλεγαν Καρατάσιο. Ο λοχαγός του ελληνικού στρατού, Ιωάννης Ευαγγελόπουλος, ήταν ο διοικητής του.
Πολύ πιθανόν είναι ο συνδυασμός. Καρατάσος ο οπλαρχηγός και Καρατάσιο το κέντρο εκπαίδευσης. Και τα δύο αναφέρονται στο μακεδονικό αγώνα. Άρα δίδεται μια μεγαλύτερη έμφαση σε αυτό το μέρος της ιστορίας. Πιθανό είναι βέβαια να έχει γίνει αναγραμματισμός, όπως έχει συμβεί πολλές φορές σε τοπωνύμια ή σε ονομασίες. Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες για να ξεδιαλύνουμε το θέμα.
Επιστροφή στο Στρατόπεδο Τσάμη Καρατάσιου
