ΙΣΤΟΡΙΑ
ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ
Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης: γράφει ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης
Ξημερώνοντας η 30η Οκτωβρίου 1944, η νεκρή και πένθιμη όψη της Θεσσαλονίκης περνούσε οριστικά στο παρελθόν. Δύο ΕΠΟΝίτισσες, σκαρφαλωμένες στη στέγη ενός σπιτιού, στην Άνω Πόλη, αναγγέλλουν το χαρμόσυνο γεγονός, στην Κάτω Πόλη, με τον αυτοσχέδιο τηλεβόα τους: «Αδέρφια, συμπολίτες, η περίφημη πόλη μας, που επί τέσσερα χρόνια στέναζε κάτω από τη φασιστική μπότα, μα ποτέ δεν έπαψε να αντιστέκεται, είναι επιτέλους ελεύθερη. Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα! Ζήτω η λευτεριά! Ζήτω η αδούλωτη Θεσσαλονίκη! Ζήτω οι απελευθερωτές του ΕΛΑΣ! Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τους τολμηρούς και ανδρειωμένους που με τη ζωή τους μας έδειξαν τον δρόμο της λευτεριάς, αιώνια τιμή και δόξα στους ήρωές μας…» (Στέλιου Γεωργιάδη, «Θεσσαλονίκη ανυπότακτη πόλη», 1995, σελ. 292).
Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης: Η επέμβαση
Η δεύτερη απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 30 Οκτωβρίου του 1944 έγινε αποκλειστικά από τις ΕΑΜικές αντιστασιακές δυνάμεις και από τον στρατιωτικό τους βραχίονα, τον ΕΛΑΣ. Παρά τη συμφωνία της Καζέρτας, να παραδοθεί η εξουσία στους Άγγλους υπό τον Βρετανό αρχιστράτηγο Σκόμπι, όπως συνέβη στην Αθήνα, και σε άλλες πόλεις, και παρά την εντολή του διοικητή του ΕΛΑΣ, Στέφανου Σαράφη, να παραμείνουν οι αντάρτικες δυνάμεις στις παρυφές της πόλης και να περιμένουν την απόβαση των Βρετανών, οι ηγέτες της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας Μάρκος Βαφειάδης και Ευριπίδης Μπακιρτζής δεν υπάκουσαν στις άνωθεν διαταγές.
Έτσι, οι υποχωρούσες ναζιστικές δυνάμεις κατοχής, χάρη και στην σωτήρια επέμβαση και του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, δεν πρόφτασαν να ανατινάξουν το λιμάνι της Θεσσαλονίκης -εκτός από ένα τμήμα του-, την ηλεκτρική εταιρεία, το υδραγωγείο της, τους μύλους Αλλατίνι, όπως απειλούσε ο στρατιωτικός διοικητής συνταγματάρχης Μίλερ Όστεν.
Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης: Η είσοδος στην πόλη
Μετά από 1.296 μέρες ναζιστικής τυραννίας και γενοκτονίας των εβραϊκής καταγωγής συμπολιτών μας, οι μαχητές του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν τη Θεσσαλονίκη και μπαίνουν στην πόλη με επικεφαλής τον Κώστα Συννεφάκη (καπετάν Νικήτα), διοικητή του 50ου Συντάγματος.
Αξίζει να ανατρέξει κανείς στα όσα έγραψαν σημαντικοί πνευματικοί άνθρωποι της πόλης μας που έζησαν την απολύτρωσή της από τους Ναζί. Μια πόλη που μπορεί να σεμνύνεται ότι υπήρξε ανάμεσα στις πρώτες, στην κατεχόμενη Ευρώπη, όπου ιδρύθηκε αντιστασιακή οργάνωση: Στις 15 Μαΐου 1941 ιδρύθηκε η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ στο συνοικισμό Αμπελοκήπων, με την ομώνυμη μυστική εφημερίδα.
Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης: Η περιγραφή
Να πώς περιγράφει ο Γιώργος Ιωάννου τους πανηγυρισμούς για την απολύτρωση της πόλης με το «προφητικό», όπως αποδείχθηκε, κείμενό του η «παραπεταμένη απελευθέρωση».
«Στο μεταξύ τα χωνιά ωθούσαν τον κόσμο προς την πλατεία της Αγια-Σοφιάς. Εκεί κατέληγαν όλα τα αφρισμένα ποτάμια. Από την οδό της Αγίας Σοφίας κατέβαιναν, σαρώνοντας τις γειτονιές, τα παιδιά -και όχι μόνον τα παιδιά- του Κουλέ Καφέ, του Αγίου Παύλου, της Ακρόπολης, της Κασσάνδρου. Το Τσινάρι, Εσκί-Ντελίκ, Προφήτης Ηλίας, Διοικητήριο κατέβαιναν τη Βενιζέλου. Είχαν καλύτερο δρόμο αυτοί όχι μονάχα κατηφορικό μα φαρδύ κι ασφαλτοστρωμένο και βάδιζαν πιο λεβέντικα.
Από το Βαρδάρι πάλι έρχονταν ξιπόλιτη, ρακένδυτη, πειναλέα, σπαρταρώντας από ενθουσιασμό η Ραμόνα, η Επτάλοφος, ο Παλαιός Σταθμός, η Νεάπολη, η Σταυρούπολη, ενώ αντίθετα από ανατολικά κατέφθαναν μέσα σε σκόνη και αλαλαγμό με τρομπέτες, παντιέρες, λάβαρα και χωνιά η Τούμπα -η «Τούμπα-Στάλινγκραντ» έλεγαν μόνοι τους-, η Αγία Φωτεινή, η Ευαγγελίστρια, η Τριανδρία, ακόμα και η τόσο μακρινή Καλαμαριά. Πλημμύρισαν δρόμοι, πλατείες πανζουρλισμός. Φιλιόμασταν, αγκαλιαζόμασταν, χαϊδευόμασταν, δεν ξέραμε τι λέμε από την ταραχή μας. Λέγαμε «Χριστός Ανέστη», λέγαμε «Ελευθερία», «Ποτέ ξανά». Σάμπως να ’ταν στο χέρι μας. Αλλά έτσι νομίζεις σε τέτοιες στιγμές».
Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης: Η Προσωρινή Επιτροπή
Η Προσωρινή Δημοτική Επιτροπή, που έχει εγκατασταθεί στο μέγαρο της ΧΑΝΘ μετά την παράδοση των Ταγματασφαλητών και των Χωροφυλάκων, όπου είχαν οχυρωθεί, αναλαμβάνει, με επικεφαλής στην αρχή των πρώην Πρύτανη Δημήτρη Καβάδα και τον γιατρό Λεωνίδα Καραμαούνα, στη συνέχεια, το τιτάνιο έργο της επούλωσης των πληγών και της ανασυγκρότησης της πόλης, με βάση το φιλολαϊκό πρόγραμμα του ΕΑΜ. Έτσι, η Θεσσαλονίκη, αντίθετα με την Αθήνα, δεν θα ζήσει τα δεινά των Δεκεμβριανών.
Ογδόντα χρόνια μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τριάντα πέντε χρόνια μετά την ενοποίηση της Γερμανίας, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, παρότι «καθολικός διάδοχος του Γ΄ Ράιχ», αρνείται να αναλάβει την ευθύνη της για τα ανείπωτα δεινά που προκάλεσε η ναζιστική Γερμανία στην Ελλάδα και συνεχίζει να καταπατά την υπογραφή της στη Συνθήκη του Λονδίνου του 1953. Μια Γερμανία που, αντί να βγάλει τα διδάγματα από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, πρωτοστατεί σε ψυχροπολεμικής λογικής εξοπλισμούς ύψους άνω των 800 δις ευρώ (ReArm Europe Plan/Readiness 2030).
Καλούμε τον Πρωθυπουργό και τους πολιτικούς αρχηγούς να κάνουν πράξη την ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019 και να προχωρήσουν στην αποφασιστική διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών. Πρόκειται για την έμπρακτη απόδοση σεβασμού της Ελληνικής Δημοκρατίας στους αγώνες και τις θυσίες του λαού μας και ένα ισχυρό μήνυμα απόδοσης Δικαιοσύνης. Γιατί εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που δεν τιμωρήθηκαν οι ένοχοί τους και δεν αποκαταστάθηκαν ηθικά και υλικά τα θύματα, επαναλαμβάνονται. Αυτό ζούμε και σήμερα.
Διαβάστε τα άρθρα που αναφέρονται στην ιστορία
